TIRZA
Arnon Grunberg 
Uitgeverij: Nigh & Van Ditmar, Amsterdam
Druk: Achtentwintigste druk, 2009 (Eerste druk 2006)

De vrijheid mag lonken, maar liefst niet de hele dag; wanneer de vrijheid uitsluitend tijdens de zomervakantie lonkt, is het leven al zwaar genoeg. Jörgen Hofmeester is vader van twee dochters en werkzaam voor een gerenommeerd bedrijf. Dankzij een uitgekiend financieel beleid woont hij op stand: bandeloosheid leidt tot rampen. Stilstand is voor Hofmeester de voorwaarde voor liefde en geluk. Loom houdt hij van zijn dochters. Dat zijn echtgenote hem ingeruild heeft voor een jeugdliefde op een woonboot en dat een gedeelte van zijn vermogen is verdwenen door malversaties van merkwaardige groeperingen die de wereldeconomie beheersen, het deert hem niet. Zolang hij maar van zijn kinderen mag houden. Maar op een avond staat zijn echtgenote weer voor de deur. En dan doet een man zijn intrede in het leven van Jörgen Hofmeester, een man die als twee druppels water op Mohammed Atta lijkt.

(Bron: flaptekst)


De hoofdpersonen
Jörgen Hofmeester
De hoofdpersoon van dit verhaal is Jörgen Hofmeester. Jörgen is een man op leeftijd. Jörgen heeft geen werk meer en word gezien als onhandig. Hij heeft niets, behalve zijn dochters. Zijn vrouw heeft hem verlaten voor een jeugdliefde en het zit hem allemaal niet mee. Als hij zijn oudste dochter Ibi ‘’verliest’’ en zijn andere dochter, Tirza, hem ook wil verlaten om naar Afrika te gaan, stort zijn wereld in. Tegen het einde van het verhaal leer je Jörgens ware persoonlijkheid pas echt kennen en valt het op dat hij met grotere psychische problemen kampt dan je al had verwacht. De lezer leert hier dat hij degene is die zijn dochter heeft doen laten verdwijnen en haar en haar vriend vermoord heeft.

“Zes dagen heeft hij zich niet geschoren. Hij had er geen tijd voor. Direct na het opstaan werd hij in beslag genomen door gedachten die hij niet eerder had gehad, niet in die mate: plannen, herinneringen aan de kinderen toen ze nog maar net konden kruipen, ideeën die hem in de vroege ochtend briljant voorkwamen. Straks zal hij zich snel scheren. Representatief en charmant wil hij overkomen. Zo zullen de feestgangers hem zien: een man die niet voor niets geleefd heeft.’’ (pagina 12)

Tirza
Tirza is de jongste en de favoriete dochter van Jörgen Hofmeester. Ze is mooi, spontaan en heeft blond haar. Ze is volgens haar vader erg pienter, hij prijst zelfs dat ze ‘’hoog-hoogbegaafd’’ is. Tirza houdt veel van haar vader en doet er alles om aan zijn verwachtingen te voldoen. Hierdoor komt er alleen zoveel druk op haar dat ze een eetstoornis ontwikkelt. Ze weet de ziekte te overwinnen, maar neemt hierna ook afstand van haar vader. Haar vader doet dit veel pijn en laat dat niet zomaar voorbij gaan.

‘’Tirza heeft vaker feestjes gegeven, maar deze avond was anders. Net als levens kunnen feesten mislukken of slagen. Hoewel Tirza het niet heeft gezegd, voelt Hofmeester dat veel van deze avond afhangt. Tirza, zijn jongste dochter, de best gelukte. Uitstekend gelukt, zowel vanbinnen als vanbuiten.’’ (pagina 11)


De tijd
De roman speelt zich af in de periode na de aanslagen van de Arabische terroristen op het WTC in New York. Dit weet de lezer doordat er wordt verwezen naar de gebeurtenis van 11/9 . Ook vind Jörgen het vriendje van zijn dochter Tirza op een van de terroristen van Al’qaida lijken, die deze aanslag gepleegd heeft. Het boek speelt zich af in het jaar 2005. Dit weet de lezer doordat er letterlijk een jaartal genoemd word. De totale vertelde tijd van het boek bedraagt naar schatting ongeveer twee maanden. De tijd waarin het boek zich afspeelt is natuurlijk de moderne tijd, mobieltjes en andere elektronische apparaten hebben hier een daar een bijdrage aan het verhaal.

“Op een lege bladzijde schrijft hij met potlood:”Windhoek, Kamalahari Sands. Papa roept de zonnekoningin”. En daaronder de datum: 10 augustus 2005.” (Blz 336)


De plaats
Deel I en 2 van het boek spelen zich af in Amsterdam. Het laatste deel speelt zich voornamelijk af in Afrika. Het eerste hoofdstuk van deel 3 speelt zich af in het vakantiehuisje in de Betuwe. Hofmeester keert aan het einde van de roman weer terug naar Amsterdam.
De locaties zijn vermoedelijk plaatsen die echt voorkomen. Hij heeft daarvoor niet veel fantasie gebruikt. Het boek is dan ook realistisch. Zo word er gesproken van de van Eeghenstraat in Amsterdam en bijvoorbeeld Schiphol.

‘’s Ochtends vroeg arriveert hij in Zurich en in de middag komt hij aan op Schiphol. Het is half bewolkt en achttien graden in Amsterdam. Bij de paspoortcontrole hoeft hij alleen zijn paspoort omhoog te houden.’’ (428)


De opbouw
De roman is uit drie delen opgebouwd.
Deel I : De huur
Deel II: Het offer
Deel III : De woestijn

Deze delen zijn chronologisch verteld ten opzichte van elkaar. De hoofdstukken beginnen steeds in het heden. De hoofdpersoon, Jörgen Hofmeester, denkt echter vaak door middel van flashbacks terug aan het verleden. Deze flashbacks zijn niet chronologisch. Het verhaal begint dan ook niet helemaal bij het begin. De lezer krijgt niet alle informatie tegelijkertijd, de schrijver laat sommige dingen doorsluimeren met flashbacks, iets wat het boek des te interessanter maakt. Het boek heeft een gesloten einde, hierbij heeft hij zijn ware zelf ontmaskerd en leert de lezer hem werkelijk kennen doordat het naar boven komt dat hij zijn dochter vermoord heeft. Het eindigt nogal vreemd. Jörgen wil de stem van zijn dochter weer horen en belt haar telefoon. Dit maakt hem rustig, terwijl alles buiten in rep en roer is, omdat zijn geheim ontdekt is.

‘’Dan hoort hij eindelijk haar stem, de stem van de zonnekoningin, die met geen enkele andere te vergelijken is. ‘’Hoi, dit is Tirza,’ hoort hij. Hij drukt de telefoon steviger tegen zijn oor. Geen woord wil hij missen, geen letter, geen ademhaling. ‘’Ik ben er even niet, maar laat maar een leuk berichtje achter.’’(pagina 430)


Vertelstandpunt
Er is in het verhaal sprake van een personale verteller. Je volgt het verhaal door de ogen van de hoofdpersoon, Jörgen Hofmeester. Het had zeker verschil gemaakt wanneer het verhaal door een andere persoon was verteld. Het gaat in het boek namelijk juist om de ontwikkeling van gevoelens en de gedachten van Jörgen en hoe je er uiteindelijk achter komt hoe erg hij in de war is.

‘’Steeds krampachtiger probeert hij zich te herinneren wat er precies met was, met dat leven van hem, die toekomst die nu nabij is, zo vreselijk nabij. Zijn zonnekoningin. Er staat hem iets bij, alleen zo vaag. Vreselijk vaag. Jörgen Hofmeester staat voor zijn eigen geheugen als voor een ingang naar het paradijs dat hij nooit zal betreden. ‘’ (430)


Titel ‘’Tirza’’
Dochter Tirza is de meest dierbare persoon in het leven van de ietwat krankzinnige Jörgen. Totdat Tirza hem teleurstelt en met haar vriendje een wereldreis wil maken is hij vol lof over haar. De titel van dit boek is waarschijnlijk naar zijn dochter vernoemd omdat zijn leven om haar draait. Hij leeft als het ware voor haar. Zij is zijn ‘’zonnekoningin’’.


Thema
Het hoofdthema in het boek is overgrote liefde van een vader voor zijn dochter. Andere thema’s zijn gewelddadigheid en seksualiteit.


Mening
Ik vond het een bijzonder boek. Je weet niet waar het boek heengaat, dit komt door het bizarre karakter van Jörgen en de geheimzinnige vorm van vertellen door de schrijver. Ik had niet gedacht dat Jörgen zijn dochter vermoord zou hebben. Hier kwam ik pas laat achter. Het boek roept vragen in je op. Waarom zou je je eigen dochter vermoorden, wie doet zoiets? Dit maakte het boek wel onwerkelijk. Wel zette me het aan het denken. ‘’Je moet wel erg woedend zijn om dat te kunnen doen’’ en ‘’ Hoe komt het dat dit ongemerkt kan blijven?’’

Daarom was het voor mij moeilijk om mezelf in het hoofdpersonage Jörgen te kunnen verplaatsen. Zijn onvoorspelbare karakter maakte het boek uiterst speciaal. Hij wekte geen sympathie in mij op, maar ik had wel medelijden met hem, dat hij zich zo vastklampte aan zijn dochter. Hij had letterlijk ‘’No life’’.

De schrijfstijl van het boek was niet té ingewikkeld geschreven, maar door de onverwachte wendingen in het verhaal was het lastig om soms helemaal ‘’bij de les’’ te zijn.
Grappig was, dat de schrijver de hoofdpersoon vaak zijn volle naam geeft. De meeste schrijvers zetten de achternaam alleen bij de kennismaking met de personages.

Het eind was verrassend, hierbij komt de ware aard van Jörgen Hofmeester naar boven. Een psychopaat die eindelijk zijn masker afzet.

Ik zou het boek zeker aanraden om te lezen, omdat het toch tastbaar is. Het personage van Tirza valt goed te begrijpen en een klein deeltje van Jörgen ook. Zijn liefde voor zijn dochter. Helaas gaat hij hier iets te ver in. Ook vond ik het leuk dat het zich in meerdere werelddelen afspeelde. Dat gaf het boek variatie.


Verwerkingsopdracht
Lectuur of Literatuur?

Ik denk dat Tirza tot de literatuur behoort. Bij lectuur wordt er veel minder diep op personages ingegaan. Dit boek is literair, omdat de personages heel diep gaan en er een realistische wereld wordt geschapen voor de lezer.

Ten tweede vind ik dit boek literair, omdat het veel vragen in je oproept en duidelijk een achterliggende gedachte heeft. Lectuur is vaak minder complex.

Als laatste vind ik het taalgebruik in Tirza bijzonder, het is niet een boek wat je zomaar wegleest, zoals bijvoorbeeld een chicklit. Je merkt dat de schrijver lang heeft nagedacht over zijn woordkeuzes. Dit hoort naar mijn mening bij literatuur. Ik heb nog geen literair boek gelezen dat niet in een bijzondere schrijfstijl geschreven was. Ook krijg ik het idee dat literaire boeken vaak onvoorspelbaar zijn. Bij lectuur is er vaak sprake van clichés.