Der Vorleser


Verschillen tussen het boek en de film:
1. In de roman ligt de focus op Michael, in de film meer op Hanna. In heb boek wordt echt vanuit Michael’s gevoel verteld terwijl in de film ook Hanna’s gevoel duidelijk is.

2. In het boek laat Michel een briefje achter voor Hanna, als ze op fietsvakantie zijn, ze is er boos als hij terugkomt en slaat hem met een riem omdat ze dacht dat hij haar verlaten had. Ze beweert dat er geen briefje was en begint te huilen. Michael voelt zich schuldig en ze maken het toch goed. De ruzie verwart Michael, maar zorgt er ook voor dat hij en Hanna dichter tot elkaar komen omdat ze elkaars zwakke kant hebben gezien. In de film wordt deze scene niet gespeeld maar zie je de scene waarbij Hanna een menukaart niet kan lezen.

3. In het boek wordt gezegd dat Hanna zelfmoord heeft gepleegd omdat ze door het lezen van boeken over de Holocaust zich schuldig heeft bevonden, in de film wordt dit niet zo gezegd en kun je het alleen merken aan het geld wat ze nalaat.


4. Het uiterlijk van de jongen. In het boek dat hij is mager, zwak, pedante, niet erg aantrekkelijk, schrijft hij dat hij lange armen en benen heeft. In de film is hij sterk en aantrekkelijk, pedant

5. In het boek kun je lezen dat hij praat met zijn vader als hij zich af vraagt om het tegen de rechter te vertellen dat ze analfabeet is, in de film zie je een scene waarbij hij praat met zijn hoogleraar.

6. In de film wordt de scene bij het zwembad niet vertoond, waarbij Hanna komt kijken en dat ze boos wegloopt waarna zij verhuist. In de film is het zo dat ze promotie krijgt en daardoor weggaat. In het boek krijgt Hanna promotie waardoor ze weggaat. Tijdens het proces (deel twee) begrijpt hij dat Hanna toentertijd gevlucht was omdat als ze promotie zou krijgen, een cursus moest volgen en ze wilde niemand laten weten dat ze analfabeet was. Michael denkt dat ze weggaat doordat Michael haar geen gedag zegt op het zwembad waardoor ze het gevoel krijgt dat Michael haar minder belangrijk vindt dan zijn vrienden.

7. In de film speelt zijn dochter een grotere rol als in het boek. In het boek komt de dochter van Michael bijna niet voor, terwijl hij in de film een aantal ontmoetingen met haar heeft. Michael voelt zich ook schuldig dat hij er nooit echt geweest is voor zijn dochter. Julia dacht dat dit aan haar lag, maar Michael laat haar het graf van Hanna zien en vertelt haar eindelijk dat hij nooit over zijn liefde van vroeger, Hanna, heen is gekomen.

8. In de film is er geen skivakantie waarin Michael (dan student) ziek wordt en Gertrud ontmoet.

9. In het boek gaan de ouders van Michael op vakantie, en hij wil niet mee. Hij koopt zijn zusje om met een gestolen jeans zodat Hanna kan komen eten. Hij geeft haar een zijden nachtjapon en zij is daar erg blij mee. Dit komt niet voor in het boek.

10. Michael praat in het boek met de rechter, niet met de leraar. In de film wil hij met Hannah gaan praten maar durft het uiteindelijk niet. In boek is hij dit niet eens van plan. Hij vertelt uiteindelijk echter ook de rechter niks.


Motieven:
Seks: Bijna iedere dag gaat Michael naar Hanna toe, om eerst wat voor te lezen, daarna de in bad te gaan, dan de liefde te bedrijven en daarna naast of op elkaar in slaap vallen. Het is bijna een vast rooster geworden. Michael heeft het er in de vakantie over hoe graag hij de liefde met Hanna wil bedrijven, dan in slaap vallen, dan wakker worden en weer de liefde bedrijven, enzovoort het liefste tot vroeg in de morgen. Ook hunkert hij iedere dag dat hij zonder Hanna is naar haar en wordt hij bijna gek van het geen seks hebben.

Literatuur: Iedere keer voordat Hanna bereid is Michael te wassen en daarna de liefde met hem te bedrijven, eist ze eerst van hem dat hij haar een stukje voorleest uit de wereldliteratuur. Michael gehoorzaamt haar heel braaf, omdat zij eigenlijk de leiding heeft binnen hun relatie. In deel twee van het verhaal kom je erachter dat Hanna zo graag wil dat Michael haar voorleest, omdat ze analfabeet is. Ze kan niet lezen, maar vindt de literatuur toch wel erg mooi en gebruikt Michael eigenlijk om haar voor te lezen.


Onrust: Onrust is ook een overheersend motief in dit verhaal. In het begin kijkt Michael toe hoe Hanna zich omkleedt. Hij schrikt ervan als zij ziet dat hij kijkt en hij vlucht haar huis uit. Dit was pas het eerste teken van onrust in hun relatie. Later krijgen ze ook nog ruzie vanwege een misverstand in de metro. Ook slaat Hanna Michael met een riem in zijn gezicht, omdat hij, volgens haar, zonder een briefje achter te laten weg was gegaan. Later kom je er dus achter dat hij wel een briefje achter had gelaten, maar dat Hanna die niet kon lezen vanwege haar analfabetisme. Ook bestaat er onrust in zijn relatie met Gertrud, die hij dan ook verlaat.

Verschil tussen goed en kwaad.


Personages
Michael: In het begin van het verhaal is Michael erg onervaren en naïef, maar naarmate zijn relatie met Hanna vordert, verandert dit. Michael merkt dat veel meisjes hem respecteren vanwege zijn zelfverzekerdheid. Hij staat stevig in zijn schoenen door zijn relatie met Hanna, hoewel Hanna in die relatie juist weer erg dominant is. Zijn relatie met Hanna zal zijn leven voorgoed vernaderen en hij krijgt haar maar niet uit zijn hoofd. Hij heeft het er dan ook moeilijk mee dat Hanna veroordeeld wordt tot levenslange gevangenisstraf. Daarna is hij eigenlijk erg wanhopig en onzeker en probeert hij weer wat stabiliteit in zijn leven te brengen. Hij trouwt met Gertrud en krijgt een kind met haar, maar met zijn gedachten zit hij nog altijd bij Hanna. Hij heeft wel lef, door toch naar Hanna te gaan, maar zij is dan inmiddels al een ouwe taart geworden en wil hij haar niet meer.

Hanna: In het begin van het verhaal is Hanna een beetje een mysterieus personage. Ze vertelt niets over zichzelf en zelfs als Michael ernaar vraagt geeft ze maar halve antwoorden of slaat ze de vragen af. Ze is erg koppig en Michael moet vaak doen wat zij wil, zoals het voorlezen. Ze is erg kil en eenzaam en zoekt warmte bij Michael. Ze zet Michael aan tot harder studeren voor school, om te voorkomen dat hij later ook conducteur wordt, net als zij. In de rechtszaal is ze erg stil en wordt ze overrompeld door de ondervragingen van de advocaten. Ze is erg onverschillig en laat alles over zich heen komen. Zelfs tegen valse beschuldigingen gaat ze niet in. Door haar onverschilligheid verwaarloost ze haar schoonheid wanneer ze in de gevangenis zit. Ze kon niet leven met de gedachte weer de buitenwereld in te gaan en ze pleegt zelfmoord.



Samenvatting
De vijftienjarige gymnasiast Michael Berg wordt onwel als hij op een dag van school naar huis loopt. Een onbekende vrouw ontfermt zich over hem en brengt hem thuis. Daar blijft hij enkele maanden ziek in bed liggen, geveld door geelzucht. Als hij beter is, wil zijn moeder dat hij de vrouw gaat bedanken. Met een bosje bloemen gaat hij naar haar toe en wandelt zonder dat hij het weet een nieuwe levensfase in.

Tijdens dit eerste bezoek kleedt Hanna Schmitz zich om. De jongen ziet door een kier van een deur hoe ze haar kousen aantrekt. Hij kan zijn ogen niet van haar afhouden. De vrouw vangt zijn blik op en Michael vlucht het huis uit. Een week later is hij terug. Hij schept kolen voor haar en wordt daarbij zo vuil dat ze hem voorstelt een bad te nemen. Daarna verleidt ze hem en begint hun verhouding.

Vanaf die dag gaat Michael regelmatig naar haar toe. Het ritueel dat door toeval is ontstaan, blijft gehandhaafd: ze nemen een bad of douche en gaan dan met elkaar naar bed.

Als Hanna merkt dat Michael ervan uitgaat dat hij dit jaar op school zal blijven zitten, wordt ze erg kwaad. Hij mag voortaan alleen nog maar komen als hij zijn huiswerk gedaan heeft. Ze houdt niet van haar werk als tramconductrice, en vindt dat hij zijn toekomst niet moet vergooien. Michael doet wat ze vraagt, en ziet zelfs kans om over te gaan, hoewel hij een paar maanden van het schooljaar heeft gemist. Zijn ouders zijn erg trots op hem, maar het enige wat voor hem telt, is dat hij nu de relatie met Hanna kan voortzetten.


In de zomervakantie maken ze met z'n tweeën een fietstocht en geniet Michael van het dagelijks samenzijn. Hoe Hanna over de relatie denkt, wordt Michael niet duidelijk. Ze vrijt graag met hem en noemt hem teder 'jochie', maar in hoeverre hij echt iets voor haar betekent, blijft voor hem een raadsel. Wat ze in ieder geval waardeert, is dat hij haar voorleest. Net als hun relatie, ontstaat dit voorlezen per toeval. Hanna wil weten hoe Grieks en Latijn klinken en dus laat Michael haar dit horen. De volgende dag staat Hanna erop dat hij haar weer iets voorleest, ditmaal in het Duits. Hun ritueel breidt zich uit: alvorens ze samen in bad en naar bed gaan, leest de jongen Hanna een halfuur voor.

Tijdens hun fietstocht gebeurt er iets schokkends. Michael is 's ochtends vroeg ontbijt gaan halen en heeft een briefje voor Hanna achtergelaten, maar als hij terugkomt is Hanna witheet van woede. Ze slaat hem met een leren riem in zijn gezicht, omdat ze dacht dat hij haar verlaten had. De ruzie verwart Michael, maar zorgt er ook voor dat hij en Hanna dichter tot elkaar komen omdat ze elkaars zwakke kant hebben gezien.

Deze zomer blijkt later 'de glijvlucht' (p. 56) van hun liefde. Michael krijgt meer belangstelling voor zijn klasgenoten en geniet ervan om met hen in het zwembad te zijn. Hij gaat wel elke dag eerder weg om Hanna te ontmoeten. Hij vertelt niemand iets over hun verhouding en weet een lange tijd de twee werelden waarin hij leeft gescheiden te houden. Als Michael Hanna dan ook op een middag in het zwembad ziet staan, weet hij niet wat hij moet doen. 'Het ging door mijn hoofd waarom ze in het zwembad was, of ze door mij en met mij gezien wilde worden, of ik met haar gezien wilde worden, dat we elkaar nog nooit toevallig waren tegengekomen, wat ik moest doen. Toen stond ik op. In het korte ogenblik dat ik daarbij mijn blik van haar afwendde, is ze verdwenen' (p. 65). De volgende dag is Hanna weg. Ze is naar Hamburg verhuisd zonder een adres op te geven.

Michael is radeloos en heeft een diep liefdesverdriet. Hij voelt zich ook schuldig omdat hij Hanna verraden heeft toen ze in het zwembad naar hem stond te kijken. Het duurt lang voordat deze gevoelens wegebben.

In het tweede deel van het boek is Michael student rechten en woont hij een proces bij over de concentratiekampen. Daar ziet hij Hanna terug als een van de verdachten. Ze is tijdens de oorlog kampbewaakster geweest in Auschwitz en in een klein kamp in Krakow. In de herfst van 1943 had ze zich vrijwillig aangemeld bij de SS. Voorheen werkte ze bij Siemens, waar ze een promotie tot chef afsloeg.

De vijf vrouwen die terechtstaan waren bewaaksters in Krakow, een doorgangskamp naar Auschwitz. Hanna wordt aangeklaagd voor haar daden in Auschwitz en Krakow en voor haar gedrag tijdens de dodenmars die de bewakers met een stel gevangenen maakten. In Krakow was zij medeverantwoordelijk voor de selecties die er plaatsvonden: zij en haar medebewaaksters bepaalden wie van de vrouwen er doorgestuurd werden naar Auschwitz, en dus zouden sterven.

Toen het kamp gebombardeerd werd, trokken de bewakers met de gevangenen naar het westen. Tijdens deze dodenmars overleden er al velen. Op een nacht werden alle gevangenen in een kerk opgesloten. Toen deze in brand vloog, maakten de bewaaksters de deuren niet open. De vrouwen verbrandden allemaal, op een moeder en haar dochter na. Deze twee zijn tijdens het proces de voornaamste getuigen. Over hun ervaringen hebben ze een boek geschreven, dat tevens een getuigenis is. De bewaaksters zijn er niet echt van overtuigd dat zij schuldig zijn. Ze leggen de schuld bij hun meerderen, bij hun medebewaaksters en bij degenen die de touwtjes in handen hadden.

Hanna lijkt de enige te zijn die zich tijdens het proces werkelijk dingen afvraagt. 'Wie is er schuldig', is de vraag die van het begin af aan aanwezig is en niet helemaal beantwoord kan worden. Hanna wordt in ieder geval schuldig bevonden aan de haar ten laste gelegde aanklachten. Door haar koppige en trotse houding schuiven de medebewaaksters hun schuld op haar af, en verspeelt ze haar sympathie bij de jury.

Van de tocht en de dood van de gevangenen is een verslag gemaakt, en Hanna geeft toe dat zij dit geschreven heeft. Dit is een leugen, want zij is analfabeet. Haar hele leven heeft ze geprobeerd dit te verbergen. Als de rechtbank haar vraagt haar handschrift te vergelijken met dat van het verslag, liegt ze. Ze neemt hiermee het grootste deel van de schuld op zich; dit lijkt ze liever te doen dan toe te geven dat ze analfabeet is. De promoties die haar aangeboden werden bij Siemens, en later bij de trammaatschappij, heeft ze geweigerd omdat dan aan het licht zou komen dat ze niet kan lezen en schrijven. Ze schaamt zich hiervoor.


Michael ontdekt haar analfabetisme pas tijdens het proces. In de tijd dat hij met haar omging, was hem dit niet opgevallen. Nu staat hij voor een dilemma: moet hij de rechter gaan vertellen dat Hanna analfabeet is, of moet hij Hanna's wens om dit verborgen te houden, respecteren? Hij besluit met zijn vader te gaan praten om de filosofische kant van zijn dilemma te horen. Ook reist hij naar de concentratiekampen toe, in de hoop daar een antwoord te vinden. Uiteindelijk houdt hij zijn mond. Hanna wordt veroordeeld tot levenslang. Den medebewaaksters komen er met lichtere straffen vanaf.

In het derde deel wordt Michaels leven na zijn studie beschreven. Hij trouwt met Gertrud, krijgt een dochter en scheidt na vijf jaar huwelijk. Daarna krijgt hij andere relaties, die hij op een bepaalde manier altijd blijft vergelijken met de relatie die hij met Hanna had. Hij vindt een baan als rechtshistoricus, en bestudeert onder andere het recht in het Derde Rijk.

Na zijn scheiding van Gertrud herleest hij de Odyssee . Hij besluit om het hardop voor te lezen, op cassettes op te nemen en naar Hanna op te sturen. In de loop der jaren neemt hij veel boeken voor haar op, en als hij zelf begint te schrijven leest hij haar dat ook voor. Na vier jaar komt er antwoord van Hanna. Ze schrijft hem een bedankje. In de gevangenis heeft ze eindelijk leren schrijven. Met grote regelmaat blijft hij briefjes van Hanna krijgen, maar hij schrijft haar nooit terug. Hij blijft er wel mee doorgaan om haar voor te lezen: 'Het voorlezen was mijn manier om tegen haar, met haar te praten' (p. 153).

Na achttien jaar krijgt Michael een brief van de directrice van de gevangenis waarin staat dat Hanna binnenkort vrij zal komen. Hem wordt gevraagd of hij zich om haar wil bekommeren. Hij besluit Hanna dan op te gaan zoeken. Het weerzien valt Michael zwaar: hij ziet dat Hanna een oude vrouw geworden is. Hij spreekt met haar af dat hij haar zal komen ophalen als ze daadwerkelijk de gevangenis uit mag.

Een week later pleegt Hanna zelfmoord. Michael bezoekt de gevangenis en mag de cel van Hanna bekijken. Daar staan veel boeken over concentratiekampen, die Hanna volgens de directrice allemaal gelezen had. Zij vertelt Michael ook dat Hanna gehoopt had dat hij haar zou schrijven. Hanna laat 7000 Duitse marken na, die Michael aan de dochter moet geven die met haar moeder de brand in de kerk heeft overleefd. Die mag beslissen wat ermee gebeuren moet.

Michael brengt dit geld persoonlijk naar de dochter toe, die in New York woont. Hij heeft een gesprek met haar en zij stelt voor dat hij het geld doneert aan een joodse instelling van zijn keuze. Hij besluit het te geven aan de Jewish League Against Illiteracy.

In het laatste hoofdstuk is de zelfmoord van Hanna tien jaar geleden. Michael vertelt dat hij na haar dood het verhaal van Hanna en hem wilde opschrijven, maar dat het lang geduurd heeft voordat hij dat daadwerkelijk kon. Het boek De voorlezer is het uiteindelijke resultaat.