Auteur: Joost Zwagerman
Titel: De Buitenvrouw
Jaar van uitgave: 1994
Uitgever: De Arbeiderspers
Aantal blz.: 235

Inhoud
Theo Altena is 34 jaar en leraar Nederlands. Hij is getrouwd met Sylvia, maar heeft sinds enige tijd een verhouding met zijn collega Iris Pompier. Zij komt van oorsprong uit Paramaribo en is ook getrouwd. Elke dinsdag hebben zij gezamenlijk twee tussenuren en gaan ze naar het huis van Iris, om daar de liefde te bedrijven. Beide echtgenoten merken hier echter niets van. Theo heeft sinds het begin van zijn tweede relatie last gekregen van slaapproblemen. Op school wordt Theo door middel van karikaturen op het bord geplaagd door leerlingen. Zij hebben al door dat er iets aan de hand is met hem. Hij gedraagt zich namelijk de laatste tijd heel anders. Als de relatie veertien maanden aan de gang is, vertelt Iris het aan haar man. Hij ging zelf ook al enige tijd vreemd, maar vond dit heel erg van zijn vrouw, omdat dit met en blanke man was. Iris vertelt Theo, dat ze met de relatie wil stoppen. Sylvia heeft nog steeds niets door. Er is namelijk bij hun buren ingebroken en daar maakt Sylvia zich nogal druk over. Zo druk dat ze niets aan Theo merkt.

Personen (moet nog een beetje ingekort worden)
Theo Altena:
Deze man is de hoofdpersoon en hij is 34 jaar oud.

Hij is leraar Nederlands op het Westfries College in Hoorn.
Hij is gelukkig getrouwd met Sylvia, maar heeft daarnaast een hartstochtelijke verhouding met een gekleurde gymlerares.

Daar voelt hij zich heel erg schuldig over. Sinds zijn relatie met Iris, de gymlerares, gaat hij zich steeds meer ergeren aan vooroordelen tegen buitenlanders. Hij is verder een erg zachtaardige man die van gewone dingen geniet en erg stipt is wat betreft sommige dingen.
(bv. de melk goed in de koelkast zetten). Hij heeft ook een erg grote neus en wordt daarom door zijn leerlingen De Neus genoemd.

Iris Pompier:
Iris is geboren in Paramaribo en opgegroeid in de Bijlmermeer. Ze heeft een zwarte huidskleur en geeft gymles op het Westfries College. Het feit dat ze overspel pleegt is min of meer een reactie op het gedrag van haar eigen man, Sydney. Hij houdt er namelijk ook nog al wat buitenvrouwen op na. Iris is gehard door het leven. Haar koelheid over de discriminatie die zij vaak ondervindt, kan Theo moeilijk begrijpen. Iris houdt ook vast aan bepaalde principes, die ze nooit zal laten varen. Deze komen voort uit haar opvoeding met een Creoolse achtergrond. Iris weet altijd precies wat ze wil. Ze heeft een sterke persoonlijkheid.

Sylvia Altena-Houtman:
Sylvia is heel zachtaardig. Ze blijft Theo onvoorwaardelijk vertrouwen en acht hem totaal niet in staat overspel te plegen. Toch moet Sylvia nog een andere kant hebben, maar deze wordt in het boek niet aan de orde gebracht. Sylvia heeft namelijk carrière weten te maken op maatschappelijk vlak. Wat voor werk ze heeft komt verder niet ter sprake. Je komt alleen te weten dat ze twee maal zoveel verdient als Theo. Deze onbelichte kant van Sylvia maakt haar wel interessant en misschien wel een beetje mysterieus.

Theo's schoonvader en de leerlingen:
Ik wil deze personages tegelijk bespreken, omdat deze personen dezelfde functie in het verhaal hebben. Namelijk de functie van het uitdrukken van racisme. De schrijver gebruikt deze personages om zijn afkeer te uiten tegen mensen met vooroordelen of haatgevoelens tegen buitenlanders. Met uitspraken zoals "Blackie is the best" en "die buitenlanders" of " die zwarten hebben daar allemaal schuld aan". Verder worden deze personages niet veel beschreven en blijven daarom flat characters.


Tijd
Het verhaal speelt zich af in het begin van de jaren negentig. De vertelde tijd is drie dagen en de verteltijd 239 bladzijden. Een tijdsverbreding in het boek is bijvoorbeeld het moment dat Iris zich uitkleedt en Theo haar bestudeert. Dat moment wordt zeer uitvoering beschreven. Er zijn verwijzingen naar het ontstaan van de affaire veertien maanden geleden. Deze stukken zijn alleen zo klein dat ik ze geen flashbacks zou willen noemen maar terugwijzingen. Het verhaal is dus wel chronologisch.

Ruimte
Het verhaal speelt zich af in Nederland, in de buurt van Hoorn. De meeste gebeurtenissen vinden plaats op het Westfries College in Hoorn, de school waar Theo en Iris les geven, het huis van Iris in Hoorn, waar Iris en Theo hun overspel plegen, en het huis van Theo in Alkmaar, waar Theo met Sylvia woont. De plaats speelt geen of nauwelijks grote rol in het verhaal net zoals de weersomstandigheden. Wel is het zo dat men in Hoorn nog niet zo ingeburgerd is met het idee van allochtonen. Ik denk dat de schrijver het verhaal expres in en rondom een kleine stad heeft laten afspelen. Zo kan hij de boodschap overbrengen dat er overal en door iedereen wel gediscrimineerd kan worden. Positieve óf negatieve discriminatie. De maatschappelijke situatie speelt dus wel een grote rol in het boek.

Perspectief
Het boek is geschreven in de eenvoudig personale vertelsituatie. Je beleeft alles uit het oogpunt van Theo. Je leeft echter niet met hem mee, zijn gedachten en acties worden in de derde persoon verteld. Dit zorgt ervoor dat toch behoorlijk betrokken bent bij de persoon van Theo, maar dat je toch genoeg overzicht houdt om een lijn in het verhaal te zien.
Komt nog-----

Titelverklaring
Het boek beschrijft de ervaringen van Theo die en affaire heeft met de van oorsprong Surinaamse Iris. ‘Buitenvrouw is het Surinaams-Nederlands woord voor de vrouw met wie een man een buitenechtelijke relatie heeft. Iris is de buitenvrouw.

Overige opmerkingen:
Aan het einde installeert Sylvia een alarminstallatie in hun huis, op de laatste paar pagina’s van het boek laat Theo het alarm per ongeluk afgaan, dit is één van de weinig symbolische gebeurtenissen in het boek, hij wil iets beveiligen, zijn huwelijk of Sylvia, maar hij kan het niet, hij laat het per ongeluk afgaan en dat is denk ik symbolisch voor het feit dat hij eigenlijk buitengesloten wordt door dat alarmsysteem, of eigenlijk zichzelf.
Maar ik denk dat Theo zijn eigen hoofd ook eigenlijk een belangrijke ruimte is, omdat het boek een relatief kleine periode beslaat en toch aardig wat pagina’s in beslag neemt, dat komt omdat Theo veel nadenkt, fantaseert, filosofeert over wat hij doet en gedaan heeft.


Genre
Het boek is een liefdesroman. Het gaat vooral om de relatie tussen Theo en Iris. Ook gaat het over alles om die relaties heen, het wordt in Hoorn en omstreken nog niet echt als normaal geaccepteerd als een blanke man en een gekleurde vrouw een relatie hebben. De relatie tussen Theo en zijn vrouw Sylvia wordt uitvoerig behandeld. Zelfs wordt de relatie tussen Sydney en Iris beschreven. Er zijn dus genoeg liefdes en relaties om het boek dat genre te geven en het is een roman omdat er bij meerdere personen een karakterontwikkeling

Stijl
In ‘De Buitenvrouw’ is veel aandacht voor zintuiglijke waarnemingen. De schrijver beschrijft uitvoerig wat Theo denkt, voelt, ziet, ruikt, hoort, wat hij meemaakt en wat zijn gedachten zijn. De taalgrondsoorten die overheersen zijn dus beschrijving en beschouwing.
Zij schrijfstijl is modern, alles wordt gewoon bij de naam genoemd. Hij deinst er ook niet voor terug om het woord lul of kut in de mond te nemen.
Hij spreekt hiermee vooral de jongeren aan, omdat hij de taal van de jeugd spreekt.

Structuur
Het verhaal wordt chronologisch verteld. De geleding van het verhaal is ook zeer helder. Het boek bevat 19 hoofdstukken, aan het begin van elk hoofdstuk staat alleen het hoofdstuknummer geschreven. In elk hoofdstuk is een apart deel van het verhaal: in het ene hoofdstuk zijn Theo en Iris samen, het volgende gaat over Theo en Sylvia en in weer een ander hoofdstuk zie je Theo voor de klas staan. De enige verhaallijn van dit boek heeft een zeer grote samenhang. Alle gebeurtenissen in deze verhaallijn wijzen naar de twee thema’s van het boek.
Spanning wordt in het hele verhaal levend gehouden door de geheimzinnigheid om de relatie heen. Sylvia mag natuurlijk niks van die relatie afweten, de spanning is dan ook het grootst als je denkt dat ze achter de verhouding van Theo komt.

Het verhaal begint in medias res. Het verhaal beschrijft de drie dagen aan het einde van de 14 maanden durende affaire. Door terugverwijzingen kom je achter het ontstaan van de relatie.

Thematiek
Het boek bevat twee thema’s: liefde of overspel en discriminatie. Een aantal belangrijke motieven zijn seks, ontrouw en leraarschap. Vooral de seks van Theo en Iris wordt uitgebreid beschreven. Theo denkt vaak aan seks en heeft met Iris een relatie om de seks. Sydney Pompier heeft ook veel seks met vrouwen. Theo is ontrouw aan Sylvia en gaat vreemd met Iris. Iris is ontrouw aan Sydney en gaat vreemd met Theo. Sydney is ontrouw aan Iris en gaat vreemd met vele andere vrouwen. Theo is leraar Nederlands en dol op zijn vak, alleen kan hij soms de orde in de klas niet bewaren. Theo vertelt uitvoerig over zijn beroep en laat zien met welke spanningen je mee te maken kan krijgen. Iris is lerares gymnastiek en houdt ook van haar vak, met de orde te bewaren heeft zij minder moeite. Iris en Theo hebben elkaar op school leren kennen.

Waardering
Stijlargument:
De schrijver gebruikt veel woorden zoals lul en kut en daar houd ik niet van. Ik vind zijn taalgebruik te grof, maar zo komt wel mooi uit wat de gedachten van Theo zijn. Je leert zijn persoonlijkheid wel kennen.

Morele argument:
Sylvia blijft Theo onvoorwaardelijk vertrouwen en acht hem totaal niet in staat overspel te plegen. Dat vind ik … want in de tijd van nu heb je veel te maken met buitenechtelijke relaties en scheidingen etc. dat ze daar nooit aan gedacht heeft toen Theo zo vreemd dat vind ik.. dat je zoveel vertrouwen in iemand hebt.