Primaire gegevens. De Auteur: Jeroen Brouwers. Titel: Bezonken rood. Ondertitel: Geen. Verschenen in: 1981, in Amsterdam. Aantal bladzijden: 95, exclusief de extra informatie over het boek en de schrijver. Leestijd: Één week
Uitgelezen op: 5 oktober 2006 Hoe ben ik tot de keuze van dit boek gekomen? Mijn leraar Nederlands behandelde een aantal relevante boeken voor onze literatuurlijst, waaronder 'Bezonken rood'. Ik ben iemand die van realistische boeken houdt, met (indien mogelijk) waar gebeurde verhalen. Ook vind ik boeken die over oorlogen en andere verschrikkingen gaan altijd boeiend, ik denk omdat dat ver van mijn bed is, een heel andere wereld waar mijn voorouders echt mee te maken hebben gehad. Ik ben naar de mediatheek gegaan, heb een beetje bekeken wat er voor boeken waren en zag toen 'Bezonken rood' staan en toen ben ik het gaan lezen. De samenvatting. 'Bezonken rood' wordt verteld vanuit de ik-persoon Jeroen Brouwers, vanuit zijn 4-jarige 'ik' en zijn 41-jarige 'ik'. Het verhaal loopt niet helemaal chronologisch, er komen veel flashbacks in voor; naar zijn periode in het jappenkamp in Nederlands-Indië en naar verschillende andere belangrijke momenten in zijn latere leven. Jeroen Brouwers krijgt op een winterse dag in 1981 een telefoontje van het verzorgingstehuis van zijn moeder, met het nieuws dat zijn moeder overleden is. Mede door dit telefoontje komen er allemaal herinneringen boven bij Jeroen, onder andere over het Jappenkamp 'Tjideng' waar Jeroen drie levensjaren heeft doorgebracht met zijn moeder, zijn zusje en zijn grootmoeder. Jeroen leeft zijn eerste levensjaren in Nederlands-Indië, waarna er een inval word gedaan door de Japanners en Jeroen terecht komt in het kamp die onder leiding staat van Kenitji Sone. Ze slapen in een keuken, allemaal op een plank in het aanrecht. Er sterven zoveel mensen op zoveel verschillende gruwelijke manieren dat de kinderen in het Tjideng-kamp al van heel jongs af aan leren wat 'dood' betekent en wat het inhoudt. Jeroen beschouwd de dood zelfs als heel normaal, het hoort erbij dat elke dag meerdere vrouwen sterven aan ziektes, mishandeling, honger of pure uitputting en verdriet. De kinderen zien mishandeling als iets leuks. als een weerloze vrouw bij haar haren vastgehouden en in elkaar getrapt word staan er meestal wel een paar lachende kinderen bij. Als een oude, uitgeputte vrouw, met een halsband om, continu geslagen met een stok of zweep, door het kamp moet lopen op handen en voeten en aan ieder uitwerpsel dat ze tegenkomen moet ruiken als een hond dan huppelt er altijd wel een groepje vrolijke, joelende kinderen achteraan met de slappe lach. Ook zijn er de dagelijkse appèls, waarbij alle bewoners van het kamp uren stil moeten staan in de gloeiend hete zon. Vaak moeten ze al hurkend rond springen als kikkers en er kikkergeluiden bij maken. Dit uren volhouden in de Indische hitte lukt bij Jeroen en de andere kinderen wel, die vinden het wel leuk en maken er een spel van, maar voor de oudere- en middelbare dames is het ontzettend zwaar en er vallen ook dagelijks doden bij dit appèl. Al deze verschrikkelijke gebeurtenissen (er zijn er veel meer dan de paar die ik net heb samengevat) staan in het geheugen van Jeroen Brouwers gegrift. Op veel belangrijke momenten in zijn leven keren de momenten van decennia geleden terug. Het kamp Tjideng, de kampbewakers en de mede-gevangenen hebben zijn leven onmiskenbaar beïnvloed. Na de oorlog emigreerde de hele familie, met uitzondering van de grootouders die de oorlog niet hebben overleefd, naar Nederland. Op z'n 10e verjaardag wordt Jeroen naar een kostschool gestuurd om opnieuw opgevoed te worden. Hij voelt zich verraden door zijn moeder en wenst haar dood. Rond het jaar 1974 ontmoet Jeroen Liza. Ze worden snel verliefd en een uur na hun ontmoeting gaan ze met elkaar naar bed. Het blijkt een opvlieger te zijn want na drie dagen gaat hij er weer vandoor. Zeven jaar later, als Jeroen getrouwd is en een dochter heeft, komt hij Liza weer tegen. Jeroen is iemand die ontzettend veel nadenkt over het leven, en vraagt zich op het moment dat ie dat ongemakkelijke gesprek heeft met die vrouw met wie hij zeven jaar geleden nog een (weliswaar zeer korte) affaire had, af hoe hij geworden is zoals hij is. Een paar maanden later, vlak na het overlijden van zijn moeder, voelt Jeroen zich heel verward. Hij heeft zijn moeder al jaren niet meer gezien en heeft er dus ook totaal geen behoefte aan om naar de crematie te gaan, laat staan om zijn naam onderaan het rouw-advertentie in de krant te laten zetten. Wel wil hij een uitgebreid verslag van de crematie. Op het tijdstip van de crematie besluit Jeroen uit eerbied, loyaliteit en, toch wel, het houden van, voor te lezen uit het boekje 'Daantje gaat op reis'. Dit boekje heeft hij van zijn moeder gekregen voor zijn vijfde verjaardag en hieruit heeft zij hem leren lezen. Hij kan het boekje niet vinden. Een paar weken later, na fotoalbums van zijn moeder gezien te hebben en daarvan ontzettend in de war te raken, besluit hij dat hij een boek wil schrijven over zijn leven in het Jappenkamp. Hij wil dit, om te laten zien dat de Jappenkampen écht wel minstens even erg waren dan de Duitse kampen (hij kan zich verschrikkelijk ergeren aan alle verhalen over wat voor afschuwelijke taferelen zich in Duitsland afspeelden in de oorlog, want je hoort bijna nooit iets over de Jappenkampen in Nederlands-Indië.), en ook uit respect voor zijn moeder, die gedurende de drie verschrikkelijke jaren in het Jappenkamp alles gaf om het de kinderen iets beter te maken. Ze hamsterde rijstkorrels, ruilde haar (laatst overgebleven) waardevolle spullen in voor bijvoorbeeld een blikje om het gehamsterde voedsel in te bewaren , voor cadeautjes voor de kinderen (waaronder dat boekje 'Daantje gaat op reis'), en voor een oude strijkplank om de stokoude, levensmoede grootmoeder naar de dagelijkse appèls te brengen door middel van kleine (ergens anders geronselde) wieltjes onder de strijkplank te binden. Mijn mening is te zien op de volgende bladzijde.
Mijn mening. Ik vind dit boek: 1: Niet
2: Een beetje
3: Erg
Spannend
Meeslepend
Ontroerend
Grappig
Realistisch
Fantasierijk
Interessant
Origineel
Goed te begrijpen
Dit weer heeft mij aan het denken gezet: Ja. Ik heb iets aan dit werk gehad: Ja. Mijn persoonlijke mening. Vond je het een interessant onderwerp? Ik vond het een zeer interessant onderwerp, omdat ik veel van dit soort realistische verhalen over de oorlog houw. Ook vind ik het interessant te lezen hoe iemand denkt nadat ie een bepaald iets heeft meegemaakt in zijn leven. Wat voor een invloed een erge, maar ook leuke belevenis op de rest van een mensenleven kan hebben. Werd het onderwerp oppervlakkig behandeld of had het voldoende diepgang? Ik vind dat dit onderwerp meer dan voldoende diepgang had; in gedeelten dat Jeroen Brouwers over zijn huidige leven praatte vond ik het niet zo diepgaand maar als hij begon over zijn leven op jonge leeftijd, zijn kijk op zijn moeder en gebeurtenissen in het kamp, vond ik het juist weer ontzettend diepgaand en emotie losmakend.
Kwamen er teveel gebeurtenissen in voor of was het aantal juist goed? Ik vind dat er in dit boek juist genoeg gebeurtenissen zitten. De grote gebeurtenissen zijn meestal best gruwelijk en er zouden er niet veel meer in moeten zitten want dan zou het haast een onsmakelijk boek worden. De dosering gebeurtenissen in dit boek zijn precies genoeg. Riepen de gebeurtenissen bepaalde gevoelens bij je op? De gebeurtenissen maakten echt emotie los bij me. Vooral de gebeurtenissen in het Jappenkamp maakten me kwaad op de aanstichters van de oorlog en de kampbewakers. De moederliefde die de moeder van Jeroen zo typeerde vind ik vertederend, evenals het lezen wat een vijf-jarig jongetje allemaal doet met zijn fantasie in een kamp vol levensechte verschrikkingen. Sommige gebeurtenissen vond ik vies om te lezen, zoals wanneer een jap 'stond te dansen' op de buik van een vrouw, en er uit alle gaten in haar lichaam op allerlei manieren in alle denkbare vormen vloeistoffen dropen, spoten en sijpelden. Kwam de hoofdpersoon levensecht over? De hoofdpersoon kwam heel levensecht over, omdat de schrijver van zichzelf de hoofdpersoon maakte. Hij vertelde in het boek zijn eigen levensverhaal. Omdat hij het vanuit zichzelf vertelde kwam het over alsof hij het verhaal aan mij vertelde onder vier ogen. Kon je je goed inleven in de hoofdpersoon of juist niet? Ik kon me niet echt goed inleven in de hoofdpersoon omdat hij in de periode in het jappenkamp zo gedrild was met de dood en de walgelijke dingen die er gebeurden. Ik heb erge dingen gezien en gehoord maar dit ging mij allemaal zo te boven dat ik me geen idee kan maken van hoe Jeroen zich gevoelt moet hebben. Mede door die jaren in dat kamp heeft hij ook een aparte kijk op het leven. Ik deel zijn ervaring in dat kamp niet dus ook zijn kijk op het leven kan ik me niet goed inbeelden, laat staan mij inleven. Vond je het verhaal moeilijk opgebouwd of kon je het vlot lezen? Ik vond het begin van het verhaal een beetje langzaam gaan, een paar paragrafen over de moeder-zoon relatie en het sterven van zijn moeder. Echter, toen het verhaal eenmaal op gang was ging het vlot en werd het heel boeiend. Vanaf de helft van het boek raasde ik erdoorheen en wilde ik niet stoppen met lezen.
Vond je de afloop onbegrijpelijk, onbevredigend, verrassend of flauw? Ik vond de afloop van dit verhaal een beetje onbevredigend, het eindigde met dat hij continu aan Liza moest denken, aan zijn bureau ging zitten en verder ging schrijven aan zijn volgende boek. Ik had graag iets meer willen weten over hoe het hem verging na deze gebeurtenissen, of hij weer contact zou zoeken met Liza of dat er veranderingen zouden komen in zijn stijl van leven en zijn blik op vrouwen en zijn verleden. Vond je het taalgebruik (woordkeuze en zinsbouw) moeilijk of makkelijk? Ik ben van mening dat het taalgebruik in dit boek makkelijk is. Ik heb vorig jaar in mijn vrije tijd het boek 'Bint' van F. Borderwijk gelezen en daar was het taalgebruik aanzienlijk moeilijker. Het speelt mee dat dat boek veel ouder is en dat de taal moderner is geworden maar ik vind dat Jeroen Brouwers dit boek op best normale wijze geschreven heeft, als we praten over woordkeuze en zinsbouw. Er zaten enkele moeilijke woorden in die ik niet kende maar in Bint is dat heel veel erger. Vond je dat de gebeurtenissen op een heldere wijze werden beschreven, zodat je een goede voorstelling kon maken? Ik vind dat de gebeurtenissen goed helder zijn beschreven, ik kon een helder beeld vormen van wat er verteld werd. Meestal was ik blij met dat heldere beeld maar er waren momenten dat ik van dat heldere beeld graag een iets slechtere ontvangst zou hebben gehad. Ik denk dat ik niets van het verhaal gemist heb, alles is goed overgekomen. Keuzeopdrachten. Opdracht 17 van bladzijde 25, oftewel de 'kleine' opdracht; Schrijf een gedicht waarin de gevoelens goed worden weergegeven die in een belangrijke scène van het boek worden beschreven. Mijn gedicht gaat over één van de appèls waarbij iedereen gedwongen werd op hun hurken rond te springen en er kikkergeluiden bij te maken, en dit uren en uren lang. De kleine Jeroen kon het wel aan en maakte er een spelletje van, vond het doodgewoon dat iedereen dood ging. Ik heb het gedicht geschreven vanuit hem. Vanuit een jongetje van 5. Kwaak! Kwaak! Iedereen is een kikker! Wij hebben lol, kwaak! maar oma niet
die valt bijna om

en mama, kwaak, houdt oma vast! haha! Er vallen mensen om
Mag ik je pop tjoepen* als je dood bent? Kwaak! ik vind t niet meer leuk
ik word moe.. kwaak... mogen we stoppen? Kwaak...... waarom schreeuwen ze zo hard? Au! Kwaak! Kwaak! tjoepen, dit woord werd veel gebruikt in het Jappenkamp, het betekent iets van andermans spullen stiekem en snel afpakken zodra diegene dood is. De kinderen deden dit vaak als iemand anders een leuk stuk speelgoed had, het verschil met volwassenen was alleen dat de kinderen zo eerlijk waren om het gewoon netjes te vragen terwijl hun vriendjes nog leefden.