De hondenkoning door Walter van den Berg

Zakelijke gegevens Eerste druk: oktober 2004
Aantal bladzijden: 112
Uitgever: 1e druk De Bezige Bij
Gebruikte druk Top Lijsters (van Wolters- Noordhoff) Gegevens voorkant Op de kaft staat een afbeelding van een nette jongen met stropdas (Eug) die achter twee computerschermen staat waarop afbeeldingen staan van twee meisjes (Jennifer en Helen) Genre “De hondenkoning”is een psychologische roman over (des)illusies en eenzaamheid. De flaptekst Een gedreven roman over de jonge Eug, een verlegen computerwizard die zijn dagen doorbrengt op kantoor in Alphen aan de Rijn en ‘s nachts slapeloos rondwandelt in de Amsterdamse buitenwijk Osdorp. Handigheid met vrouwen, daar is het waar het bij Eug aan schort. Er is een bureauredactrice die hij in stilte aanbidt. Er is een veertienjarig buurmeisje dat hem in haar macht heeft. Tot tien uur wacht hij op haar, elke avond, want ze zou langs kunnen komen - maar niet langer dan tot tien uur, want dan moet ze van haar moeder naar bed. Deze verontrustende roman, die zich afspeelt in de dagen tussen kerst en oud en nieuw, is ondanks of misschien juist dankzij de schijnbaar achteloze verteltrant van een grote emotionerende kracht. Weerbarstig en hilarisch: een debuut van formaat.
Motto en opdracht Er is geen motto en ook geen opdracht. Structuur en verhaalopbouw Er zijn 10 hoofdstukken die allemaal een datum hebben. (Van 21 december tot en met 31 december) Die hoofdstukken zijn enkele keren nog onderverdeeld in stukken met witregels en een typografisch teken. Enkele hoofdstukken zijn heel kort (2 bladzijden) Het laatste hoofdstuk is het langste. De structuur is overwegend chronologisch opgezet: de laatste tien dagen van een jaar worden beschreven.(meteen de vertelde tijd) Een enkele keer is er een korte flashback. Perspectief Eug is de 27-jarige ik-verteller die achteraf vertelt (dus in de o.v.t.) Het is een verlegen computernerd die moeite heeft in de omgang met vrouwen. Titelverklaring “De hondenkoning” is te verklaren door een flash back in het hoofdstuk 22 december. Daarin wordt gesproken over een vakantie die Eug met Danny doorbrengt in Frankrijk, waarbij hij een angstig makende hond Astor weet te bedwingen. Danny noemt hem dan de hondenkoning ( blz. 12) Maar typisch voor de situatie met Eug is dat hij in het laatste hoofdstuk de hond van zijn vriend Robbie niet weet te “temmen.” De hond luistert niet naar hem: zijn koninkrijk is voorbij : zijn illusies aan diggelen. Tijd en decor Zoals hierboven gesteld beschrijft de kleine roman de laatste tien dagen van een jaar”van 21 tot en met 31 december. Welk jaar wordt niet duidelijk. Maar aangezien Eug van zijn baas een envelop met een bedrag van 1000 € krijgt, is er in ieder geval sprake van 2002. De eerste druk verscheen in oktober 2004. Het is daarom aannemelijk dat de roman in 2002 of 2003 speelt. Er zijn twee decors: het kantoor in Alphen aan de Rijn waar Eug gedetacheerd is. Elke dag moet hij met de trein van Osdorp (Amsterdam) naar Alphen. Het is een saai kantoor, waar saaie mensen werken en saaie dingen gebeuren en Eug een zeer saai baantje heeft. Het andere decor is zijn kamer in Osdorp waarin hij een saai bestaan heeft, mijn computer speelt (af en toe samen met zijn 14-jarige buurmeisje Jennifer) vaak naar Jawss kijkt (meer dan 50 keer) en zijn seksuele fantasieën bevredigt door pornoblaadjes te bekijken en vaak te masturberen.
Samenvatting van de inhoud De inhoud van de roman is kort samen te vatten. Eug is een 27-jarige computerfreak die gedetacheerd is op een kantoor in Alphen aan de Rijn. Zijn eigenlijke baas zetelt in Sloterdijk en hem is telkens beloofd dat hij daar mag terugkeren. Op de computers is Eug een expert maar met vrouwen is hij een sukkel. Er is een bureauredactrice die heel mooi is en naar wie hij graag kijkt (wanneer zij niet naar hem kijkt) maar hij durft er verder niets tegen te zeggen. Wanneer zijn saaie dag (hij hoeft alleen maar cd-roms te maken met de inhoud van studieboeken en wetten) keert hij met de trein terug naar huis. Altijd gebeuren er dezelfde dingen: hij ontmoet dezelfde mensen in de trein (de man met het dikke Javaboek) er ontstaat nooit contact met hen, zijn moeder belt altijd op om te klagen over zijn vader die ze mist, hij kijkt naar Jaws en speelt computerspelletjes waarin hij inlogt onder de naam Jonn Grimm. Wanneer het meezit, komt zijn leuke 14-jarige buurmeisje Jennifer ’s avonds bij hem op de pc spelen. Dat kan dan slechts tot 10 uur het geval zijn, want daarna moet ze naar bed. Hij heeft een vriend Danny, de enige overgebleven van zijn schooltijd. Hij werd veel gepest door zijn schoolvrienden en Danny heeft hem wel geholpen. Maar een heel goede vriend is Danny niet. Hij is geobsedeerd door seks en vertelt fantasieverhalen over meisjes en vrouwen die hij heeft “geneukt.’ Eug weet wel dat dit meer woorden dan daden zijn. Zelf is hij nog maagd. Hij heeft intussen wel een huis in Alphen aan de Rijn gekocht, maar hij heeft het nog niet ingericht en hij woont er dus ook nog niet. Omstreeks de kerstperiode heeft Eug het op zijn werk wat drukker dan normaal. Hij heeft een uitvinding gedaan waardoor hij een Cd van een studieboek in twee uur kan branden. Veel uitgevers geven aan het einde van het jaar hun budget uit en daarom moet Eug wat harder werker dan normaal. Tijdens de middagpauzes eet hij altijd hetzelfde maal in de kantine, zit altijd op dezelfde plaats en eet altijd met dezelfde saaie mensen , die daarna een wandelingetje maken en afspreken wat ze op die wandeling zullen tellen ( molentjes die in een tuin staan bijvoorbeeld) Ja het leven van Eug, gaat niet over rozen, al krijgt hij twee kerstpakketten: een van zijn oude baas uit Sloterdijk en de ander van het bedrijf waar hij gedetacheerd is. Zijn baas biedt hem ook aan terug te rijden met de Porsche en in het wegrestaurant bij Schiphol eten ze nog een hamburger. Er komt een mooie vrouw bij hen aan tafel zitten en zijn baas gunt Eug de eer met zijn Porsche te showen en de vrouw te versieren. Maar Eug verspeelt ook deze kans om contact te krijgen met een mooie vrouw. Hij krijgt ook nog een envelop met 1000 € van zijn baas als compensatie en de belofte dat hij terug mak komen naar Sloterdijk. De lezer weet wel beter. De dag erna komt Danny langs: ze kijken video. Wanneer het buurmeisje Jennifer ziet, dat Danny er zit, komt ze niet binnen. Danny vindt haar wel een pittig ding en wil haar wel neuken. Eug is verontwaardigd. Op 24 december hebben ze een feestje. Danny legt de contacten met een aardig meisje Helen en Eug probeert haar daarna wel te versieren. Hij brengt haar met Danny zelfs naar huis: niet al te ver van hem vandaan woont ze, brengt ze naar haar kamer maar verknalt het daarna toch een beetje. Hij geeft haar zijn telefoonnummer om met haar af te kunnen spreken. Dan gaat hij zonder iets te doen weg en Danny lacht hem daarom uit. Hij had haar natuurlijk moeten pakken. Eug gaat naar huis, speelt nog wat op zijn pc en masturbeert bij de foto van Jennifer, die hij van moeder heeft gekregen. Zo wordt het een eenzame kerst, zou André Hazes zingen, zijn moeder belt, hij opent de kerstpakketten en vertelt aan deze lezer wat er voor droevigs in zit, speelt op zijn pc het spelletje dat hij altijd speelt en loopt ‘nachts langs de woning van Helen. Op Tweede Kerstdag (een heel kort hoofdstuk) komt Jennifer vertellen dat ze de hele dag naar haar oma moet. Eug verveelt zich stierlijk. De volgende dag gaat hij gewoon aan het werk: het is stil, want veel mensen hebben vrij genomen. Alleen Sachchit is aan het werk maar met hem spreekt hij bijna nooit. ’s Middags is Sachchit verdwenen. Wanneer Eug thuiskomt, gaat hij zijn pornoblaadjes bekijken. Hij heeft er veel en ziet allerlei opwindende standjes. Op ‘’een de foto’s staat een meisje dat op Jennifer lijkt en natuurlijk masturbeert hij weer. De 28e werkt hij weer: er is vrijwel niets te doen : hij is vrijwel alleen op de zaak. Hij belt Helen om een afspraak te maken voor Oud en Nieuw, maar krijgt haar voicemail. Een spelletje alias Jonn Grimm beëindigt deze dag. Op de 29e is hij eigenlijk alleen op zijn afdeling aan het werk. Er gebeurt dus ook niets: hij
Tekt zich af op het wc bij de gedachte aan d e mooie bureauredactrice. Met die hand beroert hij de knop van de deur van het damestoilet. Wanneer de bureauredactrice die knop zou aanraken, zou er indirect contact zijn. ’s Avonds komt Jennifer bij hem thuis: ze zegt dat hij verliefd op haar is. Hij ontkent. Ze vraagt hem of hij porno heeft en of hij zich op haar foto’s aftrekt. Dat vindt ze geen leuk idee. Ook op de 3oe gebeurt er weinig: de maaltijd in de kantine is weer hetzelfde: hij durft niet naar zijn mooie collega te kijken. Sachchit is nog steeds niet terug. Hij beeldt zich in wat er allemaal gebeurt kan zijn .Aan het einde van de dag wil hij weer telefonisch contact met Helen, maar hij krijgt haar voicemail. Hij gaat maar weer voor de zoveelste keer Jaws kijken. Op de laatste dag van het jaar is er helemaal niemand meer op het kantoor: zelfs de bureauredactrice heeft vrij genomen. Hij gaat naar haar kamer en masturbeert op haar bureau. Hij maakt het eerst niet zo goed schoon, want dan heeft hij later als ze haar hand op het bureau legt, indirect contact. Later bedenkt hij zich en maakt haar bureau toch helemaal schoon. Zijn baas uit Sloterdijk belt hem op en zegt dat hij hem komt halen voor een Oudjaarsborrel. Daar ziet hij Sachchit: die mocht de laatste dagen wel werken op Sloterdijk (was hem dat niet beloofd?) Hij baalt, verveelt zich, overweegt een ogenblik de sleutels van de Porsche te pakken maar bedenkt zich. Natuurlijk belt zijn moeder als hij thuis is. Jennifer komt spelen met hem: ze vertelt dat ze het eigenlijk wel leuk vindt dat hij op haar verliefd is. Ook Danny komt naar hem toe: Eug wil liever met Jennifer blijven en Danny buiten laten staan, maar dat lukt hem niet. Hij verspreekt zich over de afspraak met Helen, waardoor Jennifer een beetje jaloers wordt, maar Helen heeft hem nooit teruggebeld: er is dus helemaal geen afspraak. Voor twaalven gaan ze in Danny’s auto rijden ( Jennifer beweert dat het al twaalf uur is) Ze hebben het over maagd-zijn: Jennifer en Eug zijn nog maagd. Dan ben je wel een sukkel als je 27 bent, natuurlijk. Danny is het waarschijnlijk ook, behalve in zijn gedachten. Ze kopen champagne bij het tankstation en vieren Nieuwjaar. Danny laat een kinderrotje in zijn hand ontploffen en heeft een kleine verwonding die hij erg opblaast. Ze besluiten langs Robbie te gaan: hun vroegere schoolvriend die met de mooiste vrouw van Osdorp getrouwd is. Deze Jeannette zit buiten op de trap te wachten: ze moet in het nieuwe jaar van Robbie d’r mond houden. Binnen zitten nog twee andere oude schoolvrienden(René en Cor) die altijd pestkoppen waren. Eug werd door hen altijd met zijn kop in de toiletpot geduwd. Opnieuw zijn Danny en Eug de sukkels. Jennifer laat zich inpakken door die mannen. Eug wil liever naar huis omdat hij het niet vertrouwt. Maar Jennifer wil liever blijven. Wanneer hij vertelt van zijn nieuwe woning waarin hij met haar wil wonen, vertelt ze hem direct dat ze nooit bij hem onder een dak zal wonen. Toch weet hij haar wel mee te krijgen uit Robbies woning.. Symbolisch: hij heeft echter geen invloed meer op de hond van Robbie en hij was ooit toch de “hondenkoning.” Danny botviert bij het afscheid zijn lusten op Jeannette die hij wel eens had willen neuken maar die hij ook haat. Ze mag niets terugzeggen. Ook al zo’n dappere daad: Danny en Eug zijn eigenlijk echte losers. Het is allemaal een zielige vertoning. Onderweg stoppen ze bij hun oude school en ze gaan met stenen de ruiten ingooien. Voor elke oude vriend één steen : Robbie, René en Cor. Er is nog één steen over . Eug zegt dat Danny die moet gooien. Welke oude vriend kan er nog aan gaan? Danny gooit en roept “Eug.” Eug weet dat Jennifer straks naast Danny in de auto zal zitten en dat ze samen zouden wegrijden. Thematiek en symboliek Je hoeft natuurlijk niet veel historische literaire kennis te hebben om de variant van “De Avonden” van Gerard Reve in deze roman terug te zien. Reve schreef ook over de laatste tien dagen van het jaar en Eug is een literaire parodie van Frits Egters. Hij is weliswaar iets verder dan Frits omdat hij het huis al uit is, maar de triestheid van zijn bestaan is minstens net zo groot. Hij heeft al een nieuw huis gekocht in de plaats waar hij werkt, maar hij heeft het nog niet ingericht. Zijn werk is allesbehalve uitdagend: het is saai, hij is gedetacheerd (weliswaar met de belofte van zijn baas terug te mogen keren naar Sloterdijk) hij heeft saaie mensen om zich heen en de enige aantrekkelijke vrouw (de bureauredactrice) durft hij niet aan te kijken. Hij komt alleen tot grootse daden (zijn seksuele fantasie waarbij hij zich aftrekt) als ze op 31 december er niet meer is en hij haar bureaublad bevuilt met zijn sperma. Hij gaat voor de indirecte contacten. Waar de hoofdfiguur van “De Avonden” veel droomt, zijn de seksuele fantasieën en de computerspelletjes van Eug de nieuwe varianten vijftig jaar later om de eenzaamheid te verdrijven. Hij ziet wel 50 keer de film Jaws, verlekkert zich in pornoblaadjes en masturbeert veel. Alle kansen die hij krijgt om toch met vrouwen in contact te treden, vergooit hij (de vrouw in het wegrestaurant waarbij hij van zijn baas de Porsche mag leven) Helen die hij na een feestje naar huis brengt maar bij wie hij niet genoeg doorzet en die hem daarna niet meer opbelt om af te spreken op Oud en Nieuw. Jennifer is ook een mogelijke kandidaat: ze weet dat hij verliefd op haar is, hij ontkent dat en hetzelfde liedje begint zich weer af te spelen. Maar ja, een relatie met een 14-jarig tienermeisje als je zelf 27 bent, is natuurlijk ook…… De grote thema’s van de roman zijn daarom eenzaamheid en vervelling en dat waren ze ook in “ De Avonden.” Deze moderne variant is wel toegankelijker voor scholieren dan zijn literaire inspiratiebron. Eug wordt aan het einde van de roman door alles en iedereen in de steek gelaten. De collega’s op zijn werk komen aan het einde van het jaar niet opdagen, Sachchit mag wel naar Sloterdijk komen, Helen heeft niet meer teruggebeld, Jennifer richt haar aandacht liever op de foute maar aantrekkelijker mannen als Robbie, want ze vindt Eug en Danny maar sukkels (die ook nog maagd-zijn). Op 31 december, maar eigenlijk in de nacht van 1 januari wordt het allemaal nog erger: zelfs de hond van Robbie wil niet meer naar hem luisteren (en hij was toch de hondenkoning) Bij het zielige vertoon van wraak nemen op de vrienden door stenen door de ruiten van het schoolgebouw te werpen, maakt Danny de eenzaamheid compleet. Hij roept de naam van Eug en gooit de laatste steen door de ruit. Je zou kunnen stellen dat Eug zijn eigen glazen heeft ingegooid. Eug is nu zonder vrienden: Danny zal waarschijnlijk ook Jennifer afpakken, die hem heeft aangegeven dat zij nooit bij hem in zijn nieuwe woning zal komen te wonen. Hem rest de weg naar zijn eenzame kamer, maar ook zijn pornoblaadjes heeft hij al weggegooid. Soloseks, Jaws en Jonn Grimm zijn z’n enige metgezellen in de reis om het droevige bestaan. Hoe verdrietig ook, geestig is het wel. Leesadvies Zit je op het vwo, koppel dan het lezen van “De hondenkoning” aan het lezen van “De Avonden.” De vergelijking tussen die twee boeken op je mondeling ligt dan erg voor de hand. Natuurlijk is de roman van Gerard Reve een klassieker in de Nederlandse literatuur en is er sprake van een niveauverschil tussen beide romans, maar het is aantrekkelijk om op je mondeling schoolexamen beide boeken met elkaar te vergelijken. Voor het havo is het combineren van beide boeken misschien een te zware opdracht, want je moet wel even doorbijten bij “De Avonden.” Er gebeurt namelijk ook heel weinig in die roman en in dat opzicht is “De hondenkoning” wel humoristischer om te lezen. Daarom verdient Walter van den Berg wel twee punten onze literatuurlijst. Recensies Uit Trouw van 2 oktober 2004 (Walter Kraut) De hoofdpersoon van Walter van den Bergs korte roman 'De hondenkoning' is er ook een van weinig woorden. Eug is een sociaal gestoorde computerwizard van 27, die in de knoop zit met het feit dat hij nog steeds maagd is. Hij is verliefd op zijn veertienjarige buurmeisje, dat bij hem thuis komt op computerspelletjs te spelen, maar ook op een bureauredactrice bij hem op kantoor. Halverwege de roman dient zich een derde vrouw aan, met wie hij tijdens oud en nieuw hoopt af te spreken. Op die dag wil hij eindelijk zijn maagdelijkheid kwijtraken. Net na twaalven (of net vóór, ze kunnen het over de tijd niet eens worden) biecht hij het allemaal op aan zijn buurmeisje en zijn al even sukkelige vriend Danny: ,,Ik zei dat ik me schaamde voor mijn maagd-zijn. Het is sociaal volledig onaanvaardbaar als je op de zevenentwintigste nog maagd bent. Ik heb het nooit aan iemand durven vertellen. Vanaf mijn negentiende of mijn twintigste heb ik verhalen verzonnen over seks, en hoewel dat leugens waren, werden ze geaccepteerd, omdat liegen sociaal wel aanvaardbaar is.'' De roman heeft dezelfde structuur als 'De avonden', met dat verschil dat hij begint op 21 december en niet op 22 december, zoals Reve's debuutroman. Niet alleen de structuur van 'De hondenkoning' doet aan 'De avonden' denken. De romans gaan ook allebei over eenzaamheid en verveling. De lezers die ieder jaar beëindigen door vanaf 22 december elke dag een hoofdstuk te lezen uit 'De avonden' -en geloof me, daar zijn er veel van- zouden voor de verandering eens 'De hondenkoning' moeten proberen. Het ademt dezelfde, beklemmende oudejaarssfeer, en is tegelijkertijd bijzonder geestig. In het
NRC van 7 januari 2005 reageert Arjen Fortuin : “ Ook in De hondenkoning word je ondergedompeld in een bestaan, ditmaal dat van een man, waarvan we alle elementen (eenzaamheid, masturbatie, kantoortuinen, computerspelletjes, wegrestaurants) al van tevoren kunnen uittekenen. Toch is dit verslag van de laatste tien dagen van het jaar die een nerd doorbrengt, wel geslaagd. Want de gedachten van deze hoofdpersoon worden net iets verrassender uitgedrukt dan je verwacht. Zoals in zijn theorie over mooie vrouwen: `Gemiddeld zag ik per dag drie vrouwen om naar te kijken.' Bovendien schrijft Van den Berg geestig. Bijvoorbeeld in de scène waarin hij zijn hoofdpersoon met diens baas laat eten in een verlaten wegrestaurant. Die baas is zelf ook wat onhandig en in zijn pogingen de nerd uit zijn isolement te halen een roerende verschijning. De twee zitten aan hun whopper en salade als een onbekende mooie vrouw opduikt. De chef legt de sleutels van zijn Porsche op tafel en probeert de vrouw te interesseren voor zijn tafelgenoot door net te doen of die auto van hém is (`Ik ben wel blij dat ik naar huis word gebracht'). Dat lukt, maar de verlegen it-er weet zijn buitenkansje toch te verprutsen: op een ongelukkig moment haalt hij de envelop met zijn kerstgratificatie tevoorschijn. `Ze keek me aan en alles was van haar gezicht verdwenen. Dat duurde een paar tellen. Toen stond ze op en liep ze weg.' Over de schrijver Walter van den Berg (1970) is geboren in Amstelveen, heeft in Nijmegen gewoond, en is op zijn negende in Amsterdam-West terecht gekomen. Hij heeft onder andere gewerkt als vakkenvuller, schoonmaker, fietskoerier, graveur, ICT-er, conciërge, en hij heeft op de postkamer van een groot bedrijf gewerkt. Nu werkt hij als programmeur en schrijft hij aan zijn tweede boek, dat voor de zomer van 2007 uit gaat komen. Bibliografie “De hondenkoning” is zijn debuutroman.