Het stenen bruidsbed door Harry Mulisch

Het stenen bruidsbed
1 Verwerkingsopdracht: Zie de bijgevoegde cd voor de muziek: Tubular Bells door Michael Oldfield. Redenen voor de gekozen muziek Ik heb deze muziek uitgekozen, omdat ik het qua sfeer en thematiek erg bij elkaar vindt passen. De muziek bestaat uit gecompliceerde muziek en het is instrumentaal. Ik krijg bij het horen van deze muziek nogal een raar, angstig gevoel, dat moeilijk is te beschrijven. Bij het lezen van dit boek, associeerde ik meteen deze muziek met het boek. Deze muziek wordt ook gebruikt bij het televisie programma ‘Bassie en Adriaan’ en in dit programma stuiten Bassie en Adriaan op allerlei mysteries. In ‘Het stenen bruidsbed’ wordt er ook nogal mysterieus gedaan over het verleden van het hoofdpersonage, Norman Corinth. Net als de muziek, is de sfeer in het boek naar mijn mening ook een beetje merkwaardig. Er gebeuren vreemde dingen, net zoals Norman Corinth aan het eind van het boek zijn huurauto in brand steekt. Verder vind dat als het boek verfilmd zou worden, muziek ook als themesong zou kunnen worden gebruikt. Dit zou ook prima in sommige scènes als achtergrondmuziek gebruikt kunnen worden. Of als achtergrondmuziek bij de aftiteling van de eventuele verfilming van het boek. 2 recensie: Opstellen over Mulisch: een snotaap in een bommenwerper Ruim dertig jaar geleden schreef Harry Mulisch Het stenen bruidsbed, volgens velen zijn beste roman. Hij liet daarin een fictieve, vijfendertigjarige Amerikaanse tandarts terugkeren naar de plaats waar hij elf jaar eerder een niet in het minst fictieve daad verrichtte: hij bombardeerde met zijn maten de stad Dresden. Norman Corinth, "een snotaap met een bommenwerper", voltrok zijn daad zonder scrupules; in grote opwinding overmeesterde hij zijn bruid, de stad, zette haar in vuur en vlam en keerde haar rokende puinhopen zonder wroeging de rug toe. Het was de laatste daad die Corinths leven zin gaf, daarna leeft hij in een tijdloos vacuüm, zonder gevoel, zonder karakter. Mulisch sleurt hem daaruit en stuurt hem op herhalingsoefening naar een congres in de DDR. Opnieuw verovert hij zijn Helena, de gids Hella, en laat hij haar na één bruidsnacht geestelijk vernietigd achter. Het stenen bruidsbed is het prototype van een "moeilijk" boek. Dat komt door de vele verwijzingen naar een ander epos over de verovering van een stad en een vrouw, de Ilias, door de ondoorgrondelijke beeldspraak en de filosofische uitweidingen over de rol van de tijd en de geschiedenis. Bovendien koos Mulisch een schokkende invalshoek: zijn universele oorlogsmisdadiger is geen nazi of kampbeul, maar een joodse "bevrijder". Mulisch schreef in 1956, toen hij aan de roman werkte: "ik weet alleen, dat ik van nu af aan werkelijk schrijf". Zo is er waarschijnlijk ook een groep lezers die sinds de verschijning van dit boek in 1959 pas werkelijk leest: middelbare scholieren destijds, tijdens de wiskundeles verdiept in een onbegrijpelijk duister en ongewoon prachtig boek. Zo'n lezer is J. A. Dautzenberg, samensteller van de bundel de sleutel in de kast. Over het stenen bruidsbed van Harry Mulisch, en tevens auteur van de romp van het boek, een minutieuze interpretatie van de roman. Drijfveer voor het samenstellen van deze bundel is, zo blijkt uit Dautzenbergs inleiding, zijn mateloze bewondering voor de schrijver en zijn roman. Zijn verzekering dat. Het stenen bruidsbed behalve knap en complex, "ook een heel mooi boek is", is aandoenlijk omdat de exegeten die Dautzenberg in zijn bijdrage aanhaalt zich voor zo'n uitspraak dood zouden generen. Dautzenberg stelt zich in "Alles moest in kaart gebracht worden niet op als wetenschappelijk onderzoeker. Evenmin pretendeert hij met zijn interpretatie van regel tot regel een definitieve close reading te geven. Zijn doel is, uiteraard geheel in de geest van Mulisch "het raadsel te vergroten". Slechts raadseltjes wil hij oplossen: historische achtergronden, namen, toespelingen. Bovendien groepeert hij per passage de vele, vaak tegenstrijdige lezingen van critici en onderzoekers. Wie zo dapper is de gehele 186 pagina's tellende interpretatie uit te lezen, constateert dat Dautzenberg niet alleen de brave boekhouder is achter een bureau vol naslagwerken en wetenschappelijke turven. Hij tikt de onderzoekers regelmatig op de vingers en voert opvallend vaak als laatste, doorslaggevende bron Dautzenberg: 1979 op. Op zichzelf is dat de juiste werkwijze voor een onderzoeker die aansluit in een rij voorgangers. Tegelijkertijd voert hij echter op zeer onwetenschappelijke wijze zijn talloze gesprekken met Mulisch op als autoritaire bron bij allerlei netelige kwesties. Dat zou wel "mogen" in een essay, maar daartoe leent de encyclopedische opzet van het artikel zich niet. Het is geen genot om de opeenstapeling van feitjes en citaten door te ploegen en dat was ook niet de bedoeling. Dautzenberg is vooral een criticus die het laatste woord wil hebben. Hij neemt de vrijheid zijn idool waar het even te pas komt op te voeren. Dat is niet moeilijk, want Mulisch strooit rijkelijk met aforistische uitspraken over het schrijverschap en het schrijfproces. Zo diende zich vanzelf een titel aan als "Alles moest in kaart gebracht worden" en het doel "het raadsel te vergroten". Ook de titel "De sleutel in de kast" is een velgebruikte Mulisch-metafoor voor de Sisyfusarbeid van de interpretator: die sleutel ligt namelijk in het kastje. Ook voor de motto's waren voldoende Mulischwijsheden voorhanden. Die overdaad irriteert een beetje; het is alsof Mulisch zelfs in een boek van een ander niet even zijn mond kan houden. De andere bijdragen steken wat omvang en toewijding betreft bleekjes af bij Dautzenbergs eigen gedeelte. De bundel bevat wat Mulisch-curiosa, een verdwaalde brief, en gesprek met Claus en Schierbeek en een nawoord bij de Noorse uitgave. Er zijn twee intrigerende, maar ontoegankelijke essays van E. G. H. J. Kuipers over Mulisch" formules (eureka!) en de chemistische processen in de roman. Jan Blokker vertelt wat er werkelijk gebeurde in de fictief gemaakt gruwelnacht in 1945. Aad Nuis veegt in een zeer overtuigende en vermakelijke bijdrage de vloer aan met René van Stipriaan die op grond van stompzinnige argumenten Mulisch van plagiaat beschuldigde. Gelukkig ontbreken ook de zeer uitvoerige bibliografie van Marita Mathijsen en een geschiedenis van de kritische ontvangst niet. Een wonderlijk allegaartje. Toch is "mislukt" een onterechte kwalificatie voor deze bundel. Hij levert op zijn minst een bruikbare reeks voetnoten bij de roman op. Die voetnoten hadden misschien beter in een ouderwetse "geannoteerde" editie aangebracht kunnen worden, voor een handjevol verstokte liefhebbers. Nu leest het erg lastig, met in iedere hand een opengeslagen boek. Geschreven door Aleid Truijens. Gepubliceerd in het NRC Handelsblad op 26 januari 1990. Bespreking recensie Wat me opvalt aan deze recensie is, dat ik het soms meer dan eens ben met de recensent. Truijens schrijft dat het boek het prototype is van een moeilijk boek en dat er meerde keren wordt verwezen naar een of ander epos. Daar ben ik het volledig mee eens. Ik vond het erg verwarrend dat er werd verwezen naar het epos van Homerus, maar dat neemt niet weg dat het, behalve een complex, ook een mooi boek is. Maar zoals Truijens beweert, het is inderdaad geen pretje om de opeenstapeling van feitjes en citaten door te ploegen.
3 persoonlijke beoordeling: Ik heb over dit boek gemengde gevoelens. Ik vond dat dit boek lastig geschreven was. De zinnen waren soms lastig geformuleerd waardoor ik een zin soms wel drie keer over moest lezen, maar uiteindelijk vond ik dat wel aangenaam. Ik vond het op een gegeven moment wel leuk dat ik die lastig geformuleerde zinnen kon begrijpen. Verder vond ik de opbouw van het verhaal soms echt lastig. Harry Mulisch heeft namelijk ook flashbacks gebruikt en soms was dat wel lastig te volgen. Ik raakte dan de draad kwijt en dan bladerde ik een paar bladzijden terug en moest ik het opnieuw lezen. Ik vind het boek ook wel origineel, op de een of andere manier. Ik heb nog nooit zo´n boek gelezen. 4 leesverslag: 1. Beschrijving Auteur: Harry Mulisch
Titel: Het stenen bruidsbed
Plaats van uitgave: Amsterdam
Naam Uitgever: Hooiberg Epe
Eerste druk: juni 1959
Gelezen druk: 25e druk, september 1976
Aantal pagina’s: 219
ISBN nummer: 90●234●0001●1 Titelbeschrijving: In het boek gaat Norman Corinth, de hoofdpersoon, naar bed met Hella, de houdster van het pension waar hij verblijft. Daarbij zegt hij: ‘iedere keer is de eerste.’ Net als het bruidsbed voor een maagd die voor het eerst met haar man naar bed gaat. Na die avond heeft Corinth echter geen interesse meer in Hella, waarbij hij verwijst naar Helena die ook eerst veroverd werd en daarna vond niemand er meer wat aan, na de verovering was ze niet meer interessant. Het bruidsbed veranderde dus in steen, en vandaar de titel het stenen bruidsbed. 2. Korte weergave De Amerikaan Norman Corinth is door de communistische partij van Oost-Duitsland uitgenodigd tot deelname aan een tandartsencongres in Dresden, de stad die Corinth als oorlogspiloot 13 jaar eerder in de Tweede Wereldoorlog mede gebombardeerd heeft. Tijdens de aanval schoot een Messer-schmitt zijn vliegtuig neer. Corinth raakte zwaar gewond. Door Russische plastische chirurgen werd zijn gezicht enigszins opgelapt, maar het draagt nog altijd de sporen van de catastrofe. Corinth is niet alleen uiterlijk geschonden, maar is ook innerlijk een misvormd mens. Zijn huwelijk is mislukt. Toen hij de uitnodiging kreeg, hoefde hij zijn vrouw niets te zeggen. Op het vliegveld Tempelhof wordt Corinth afgehaald door Hella Viebahn, die als gids optreedt. Zij blijkt een gescheiden vrouw te zijn. In Dresden bezichtigt Corinth de stad. Bij de rondleiding betreedt hij een historische plaats. Vanaf die heuvel overziet Corinth de vernietiging van Dresden die hij mede veroorzaakt heeft. Het wordt Corinth gauw duidelijk, dat Hella een meer dan gewone belangstelling voor hem koestert. Dan volgt er een soort homerische zang, die beschrijft hoe Corinth en zijn maten in een bommenwerper boven Dresden vliegen en opgewonden zijn als jongens voor een spelletje. Corinth maakt voor het begroetingsdiner kennis met de West-Duitse afgevaardigde Schneiderhahn. Deze vertelt later dat zijn vader, zuster, kind, vrouw 'alles verbrand, gesmolten' is. Verder suggereert hij, dat hij werkzaam is geweest bij het binnenlandse front. Hij doelt hiermee op de concentratiekampen. Hella geraakt bij het horen van die mededeling geheel overstuur. Als ze zich daarna enigszins hersteld heeft, dwingt Corinth haar over haar leven te vertellen. Hella heeft veel geleden. Zij heeft ook een kind gehad. Ze vraagt hem op haar beurt zijn geschiedenis te vertellen. Corinth verzwijgt, dat hij Dresden gebombardeerd heeft. Hella koestert geen achterdocht, omdat zij, evenals de inwoners, meent dat de Engelsen de schuldigen waren. Die avond geeft Hella zich aan Norman. Dan volgt er weer een zang, die vertelt over het bombardement zelf, beschreven als een soort lustdaad en over Corinth die onschuldige mensen in de rivier beschiet. Nu hij Hella gehad heeft, verliest hij zijn interesse. De volgende dag ontwijkt hij haar zelfs en zoekt contact met een ander meisje. Hella is diep teleurgesteld en probeert hem terug te winnen. Zij biedt zich zelfs opnieuw aan. Hierna volgt er weer een derde zang, die vertelt over Corinth’ s ondergang; hun vliegtuig wordt gebombardeerd en hij moet eruit springen. Corinth verschijnt niet en eenzaam bevredigd Hella zich met behulp van de hoed die Corinth heeft achtergelaten. In diezelfde nacht rekent de dronken Corinth met Schneiderhahn af, omdat de West-Duitser hem over zijn verleden voorgelogen had. Bij nader onderzoek was gebleken, dat Schneiderhahn niets te maken had met concentratiekampen, maar hij tussen 1942 en 1946 een topfunctie in Moskou vervulde hij een buitenlandse spionageorganisatie. Op de terugweg krijgt Corinth een ongeluk. Hij raakt lichtgewond. Als hij in zijn zakken naar sigaretten zoekt, vindt hij een krantenknipsel. Hij steekt zijn auto in brand om het te kunnen lezen. Het gaat over de ontdekking van Troje. De zoekers naar Troje dachten immers ook dat ze hadden gevonden wat ze zochten, totdat bleek dat het werkelijke Troje nog zes lagen diep onder de grond lag. Hij gooide toen ook dit krantenknipsel in het vuur. Bron:
http://www.scholieren.com/boekverslagen/7461 3. Literaire vorm Genre: Roman Taalgebruik: Lastig te lezen, met moeilijke woorden en moeilijk geformuleerde zinnen. Titel: Het stenen bruidsbed Motto: 'Kom mee, lieve Helena, dan kun je wonderlijke dingen zien van de Trojaanse wagenstrijders en bronsgepantserde Grieken. Zo pas nog raasde de oorlog -bron van tranen - in de vlakte rond en waren zij op dodelijke strijd belast: nu staan zij stil bijeen - de strijd is opgehouden - op hun schild geleund, de lange lansen naast zich in de grond gestoken.' HOMERUS, Ilias, IIIe Zang
Hoe populair dit ook was, het miste zijn uitwerking omdat het gerucht ging, dat Nero tijdens het branden van de stad in zijn paleis het toneel bestegen en Troje's ondergang bezongen had, de huidige ramp vergelijkend met vernietigingstaferelen uit de voortijd. TACITUS, Annalen, Boek XV

Hiermee geeft Mulisch het verband tussen Troje en Dresden en Helena en Hella aan. Allen werden toen zij een maal overwonnen waren, vernietigd achtergelaten. Opbouw: Verdeeld in hoofdstukken Opdracht: Geschreven in opdracht van de Minister van Onderwijs, Kunst en Wetenschappen Thema: Liefde als vernietiging, vernietiging als liefde Motief: Schuldvraag, liefde, confrontatie met oorlogsverleden, 4. Techniek Perspectief: Alwetendeverteller Tijdsaspect: Niet- chronologisch. Het verhaal wordt vaak afgewisseld met flashbacks en dis is het vaak verwarrend Personages: - Norman Corinth: is een Amerikaan Hij was tijdens de 2e wereldoorlog een kanonnier die Dresden mee heeft gebombardeerd en daarna op eigen initiatief de mensen in de Elbe heeft beschoten. Maar hij heeft geen schuldgevoelens Na de oorlog wordt hij tandarts in Baltimore. Zijn huwelijk is een mislukking, zijn vrouw roept in noodsituaties om haar eerste echtgenoot, 'in het oorlogsjaar 1943 gesneuveld bij het inhalen van een vrachtwagen, op weg naar zijn golfclub'. Hij zei over zijn vrouw: 'Als mijn vrouw begreep, dat zij mij niet begrijpt, zou alles misschien in orde zijn.' Hij was een Jood en door de vele littekens zijn er van zijn oorspronkelijke trekken niets meer over. Politiek is hij onverschillig. Hij ziet degenen die hij in Dresden ontmoet als tegenstanders die hij moet ontmaskeren en overmeesteren. Hij schermt zijn gevoel af d.m.v. het groene gefluister. Elke keer als het gevoel dreigt door te breken, hoort Corinth het groene gefluister. Hij komt over als een vreemde man. - Hella Viebahn: ze heeft een sterk gezicht, ze leek 35, maar was vermoedelijk jonger. Corinth leert haar kennen als hostess op het congres. Ze is getrouwd geweest. Hella is waarschijnlijk afgeleid van Helena, de schone vrouw om wie de Trojaanse oorlog gevoerd is (zij komt ook voor in het motto). Zoals Helena voor de Grieken de personificatie was van Troje, zo is Hella voor Corinth de personificatie van Dresden. - Schneiderhahn: is de West-Duitse collega van Corinth en is dol op fotograferen van ruines (hierdoor lijkt het alsof hij van het leed van anderen geniet, maar dit is niet zo). Hij heeft van 1942 tot 1946 een topfunctie gehad in een buitenlandse spionageorganisatie en stond dus aan de goede kant. Hij is karikatuur van het sterke Duitsland Weergave personen: Vrijwel alle personages zijn half uitgewerkt. Je komt af en toe iets over een bepaald personage te weten.
5. Inhoudelijke samenhang Situering: Het verhaal speelt zich af in Dresden. Ruimte: Het is erg belangrijk dat Corinth is in de oorlog in Dresden geweest. Hij heeft daar toen gevochten en dus ook daar zijn littekens opgelopen. De enige reden dat hij naar het tandartscongres gaat is, omdat hij dan Dresden kan weerzien. Het is duidelijk dat de oorlog hem nog steeds bezighoudt. Tijd: Het verhaal is chronologisch verteld, er zitten wel af en toe flashbacks in. 6. Bijzonderheden Wat ik bijzonder aan dit boek vind, is het slot. Het is nogal een mysterieus einde en ik vraag me af hoe ik me het einde nou zou moeten voorstellen. 7. Waarom heb je dit boek gekozen? Ik heb dit boek gekozen omdat ik dit boek van een goede kennis kreeg. Ik las dat het boek is geschreven door Harry Mulisch en het leek me wel interessant om een boek van hem te lezen.