De schuiftrompet door C.C.S. Crone

Titel: Gymnasium en liefde
Auteur: C.C.S. Crone
Jaar van uitgave: 1963
Gelezen druk: Eerste druk Keuze voor het boek Ik moest nog één boek lezen om mijn leesverslag compleet te maken, dit boek moest geschreven zijn in het interbellum. Nu was er in de les gezegd dat F. Bordewijk een schrijver was in het interbellum. Vervolgens las bijna iedereen iets van Bordewijk en waren de meeste boeken dus uitgeleend. Daarom heb ik aan mijn vader gevraagd of hij nog een leuk boek wist dat tussen de twee wereldoorlogen in was geschreven. Hij reikte mij “De schuiftrompet” van C.C.S. Crone aan. Dit is verzameld proza. Ik besloot om de het eerste twee verhalen te lezen omdat deze in het interbellum zijn geschreven; ‘gymnasium en liefde’ en ‘het feestelijke leven’ Samenvatting ‘gymnasium en liefde’ Het verhaal gymnasium en liefde gaat over een heleboel verschillende dingen. Eigenlijk is het niet goed samen te vatten. De ‘ik’ persoon verteld wat hij en zijn omgeving meemaakt. In het verhaal wordt voortdurend van de hak op de tak gesprongen. Er zit geen duidelijke verhaallijn in. Het ene moment ben je bij de wiskunde leraar van de ‘ik’ persoon, Johan Tamme, het andere moment ben je weer bij de ‘ik’ persoon zelf. In grote lijnen is het verhaal zo: Tamme ,de wiskunde leraar van de ‘ik’ persoon, geeft les op het stedelijk gymnasium te Heerlen. Er zit een meisje in de 5e klas van het gymnasium, Adie, die Tamme erg leuk vindt, en andersom ook. Langzamerhand krijgen ze wat met elkaar. Op hetzelfde moment loopt er nog een verhaal lijn. Die van de ‘ik’ persoon. De zus van de ‘ik’ persoon is ernstig ziek. Later in het verhaal overlijd ze dan ook. Hier wordt verder niet diep op ingegaan. De ‘ik’ persoon is bevriend met een aantal jongens uit zijn klas en samen gaan ze vaak op bezoek bij hun wiskunde leraar. Dit is Tamme. Hier kruisen de twee verhaallijnen elkaar als het ware. Verder gaat het boek over van alles en nog was, dit is niet noemswaardig voor een samenvatting
Samenvatting ‘het feestelijke leven’ Het verhaal gaat over Henk Buysman. In het verhaal wordt doormiddel van grote flashbacks zijn leven beschreven. Het begint in het heden, in zijn kamer denkt hij terug aan zijn jeugd. Hoe hij als kind was en hoe hij leefde. Zijn bezoekjes aan opa en oma, en ruzies met z’n ouders. Langzamerhand komen we steeds verder in het leven van Buysman. Hoe hij zijn vrouw Claartje ontmoet en hoe zijn dochtertje Eefje opgroeit. Op een gegevenmoment krijgt zijn vrouw kanker en overlijd hieraan. Ook zijn dochtertje overlijd in het verhaal. In ‘het feestelijke leven’ wordt de tragiek van een man die vrouw en dochter verliest beschreven. Informatie over de schrijver Cornelius Carolus Stephan Crone (Utrecht, 26 december 1914 – Arnhem, 9 november 1951) was een Nederlands schrijver van droevige, meestal in Utrecht gesitueerde verhalen. Crone kwam uit een groot katholiek Utrechts gezin. Hij wilde priester worden en bezocht hiertoe (1929-32) na de lagere school de priesteropleiding annex gymnasium van de abdij in Pey-Echt in Limburg. Maar hij bleek geen geroepene en keerde terug naar Utrecht waar hij leerling werd van het Bonifaciuslyceum, dat hij echter, na in de vijfde klas tweemaal gedoubleerd te zijn, voortijdig verliet. Eenmaal van het gymnasium, wijdde Crone zich geheel aan de literatuur. Een vaste betrekking had hij niet; af en toe verdiende hij een gering bedrag met een boekbespreking. In 1934 trachtte hij op voorspraak van zijn beroemde oom zijn novelle Gymnasium, herinneringen aan zijn schooltijd, gepubliceerd te krijgen, maar Engelman vond het werk beneden de maat. Dr. P.H. Ritter jr., de befaamde literator en boekbespreker, die erom bekend stond dat hij voor iedereen wel een goed woord over had en die vervolgens door Crone werd geconsulteerd, beval het aan bij een Utrechts dagblad om het als feuilleton te plaatsen, doch zonder resultaat. Crone schreef hierop een herziene en uitgebreide versie van Gymnasium onder de titel Gymnasium en liefde en slaagde er ten slotte in, er een uitgever voor te vinden: in 1936 verscheen het boekje in de Egelantierreeks van de katholieke uitgeverij Vox Romana in Rotterdam. Niemand minder dan de grote Victor van Vriesland besprak het in de NRC, maar tamelijk zuinig; wel deed het werk hem hier en daar aan Nescio denken. Een vruchtbaar auteur was Crone niet; geen vuistdikke romans verlieten zijn schrijftafel; hij wikte en woog elk woord, iedere komma of spatie soms dagenlang om het resultaat vervolgens weer te verwerpen. Ook zijn volgende werk, Muziek over het water, een huwelijksdrama en opnieuw uitgegeven door de Wereldbibliotheek, was slechts, wat de omvang aangaat, een magere novelle. De losse verkoop hield niet over: amper 125 exemplaren, naast een vaste afzet van 1000 exemplaren voor de abonnees van de Wereldbibliotheek. Crone werd er niet rijk van; hij solliciteerde, aanvankelijk vruchteloos, naar vast werk en vond ten slotte in 1941 een betrekking als letterkundig adviseur bij uitgeverij Bruna in Utrecht. Crone vestigde zich in 1944 in Amsterdam, nadat hij in 1943 was gehuwd en in dienst was getreden bij uitgeverij Strengholt. Bij dezelfde uitgeverij verscheen in 1947 zijn verzameld proza onder de titel De schuiftrompet, waarin het grootste deel van zijn bescheiden oeuvre is samengevat. In datzelfde jaar verhuisde hij met zijn zich voorspoedig uitbreidend gezin naar Arnhem, waar hij ging werken voor de Algemene Kunstzijde Unie als redacteur van de personeelsbladen en als copywriter. Kees Crone stierf plotseling, eind 1951 aan kinderverlamming, slechts 36 jaar oud. Dr. Ritter schreef onder meer over hem: "De simpelste voorvallen uit het Utrechtse leven legde hij onder de loupe van zijn kunst. Maar al die kleine blijheden en verdrietelijkheden kregen glans en verdieping, wanneer hij ze aanraakte. Er is geen schrijver, die Utrecht zo heeft doen leven, als Crone en er zijn maar weinig schrijvers, die zulk fijnzinnig proza hebben geschreven als hij." Zijn werk - Stephan en Lizette. Utrecht, 1933 (uitgegeven in eigen beheer; 2de druk [uitgave in facsimile] bij Querido, Amsterdam, 1981). - Gymnasium en liefde. Rotterdam: Vox Romana, [1936]. - Het feestelijke leven. Amsterdam: Wereldbibliotheek, 1939. - Muziek over het water. Amsterdam: Wereldbibliotheek, 1940. - Drie in de pan. Verhalen. Maastricht: Engelman, [1943]. - De schuiftrompet. Verzameld proza. Amsterdam: Strengholt, 1947 (2de druk bij Querido, Amsterdam, 1972; 3de druk 1977 bij Querido als Salamanderpocket nr. 433). Recensies Ik heb twee recensies uitgeprint op school. De eerste komt uit het NRC Handelsblad en de tweede uit de Tijd. De eerste recensie uit het NRC Handelsblad, is geschreven door Paul Marijnis en de titel ervan is onbekend. Het is een vrij korte recensie (ander halve pagina) en er staat ook nauwelijks een mening in van de recensent. Er wordt voornaemlijk ingegaan op het leven van C.C.S Crone, dat zijn werk in de tijd dat Crone leefde niet erg gewaardeerd werd. De enige mening die ik kan ontdekken luid: “Zijn microscopische verhaaltjes zijn een aandachtige lezer waard. Voor Crone was de som van alle schijnbaarheid nietige delen meer dan de som van het totaal” Hieruit blijkt dat de recensent De schuiftrompet wel positief vind. Ik ben het met deze zin eens. Al zijn de verhaaltjes klein, het maakt ze daarom niet minder, misschien juist wel beter dan dikke pillen die maar door blijven zagen. Ook het met het tweede deel van de zin ben ik het eens. Crone laat je allemaal kleine deeltjes lezen, allemaal kleine gebeurtenissen (vooral in ‘Gymnasium en liefde’ is dit het geval) maar die eigenlijk toch wel met elkaar in verband staan. Je kunt het vergelijken met allemaal kleine puzzelstukjes die, als je goed kijkt, toch in elkaar blijken te passen. De andere recensie uit De tijd, is geschreven door Wam de Mooi en de titel is: “De ontroerend mooie lappendekens van C.C.S. Crone” Dit is een vrij lange recensie (vier a4tjes) maar ook hier wordt eerst ingegaan op het leven van Crone, daarnaast bespreekt de recensent eerst andere recensies. Dus het duurt vrij lang voordat hij met zijn eigen mening op de proppen komt. “en gewoon, onliterair, zeker naar stijl, maar ook vaak naar inhoud, het wil zo nergens naartoe” Ik kan begrijpen dat je dat op het eerste gezicht zegt. Crone springt inderdaad van de hak op de tak. Maar ondertussen hebben die dingen toch wel met elkaar te maken. Maar de recensent vind het werk van Crone wel goed. Dat blijkt hier wel uit: “lezend in dit werk overvalt je vooral de triestheid ervan, en met de anonieme vriend van William Kuik moet je erkennen dat je ze niet aan een stuk kunt uitlezen, omdat ze je te veel aangrijpen.” Hier ben ik het helemaal mee eens, vooral na het verhaal ‘het feestelijke leven’ was ik zeer aangedaan, en zou zeker niet in staat zijn om direct een volgend verhaal te lezen. Dit omdat je het gewoon even moet laten bezinken voordat je weer blanco het volgende verhaal kan lezen. Over het verhaal ‘gymnasium en liefde’ zegt Wam de Mooi het volgende: “Het heeft de kracht van het spontane, ongecontroleerde, dat het werk van zondagskunstenaars zo boeiend kan maken, wanneer deze het toevallig in de vingers hebben.” Ook hier ben ik het mee eens. Het verhaal ‘gymnasium en liefde’ is inderdaad erg spontaan, het lijkt net alsof alles heeft opgeschreven wat in hem opkwam en dat daar vervolgens het verhaal ‘gymnasium en liefde’ uit voortgekomen is. De recensent is vrij lovend over het boek en dat ben ik ook. Hoofdstuk 3 “gymnasium en liefde” Romantheorie In medias res; het verhaal begint midden in de handeling. Er zal een ontwikkeling in het heden plaatsvinden en het verleden zal duidelijk worden door terugverwijzingen en flashbacks

Het verhaal begint gewoon ergens op een bepaalde dag uit het leven van de ‘ik’ persoon. Het verhaal wordt wel chronologisch verteld maar In het verhaal komen een aantal flashbacks voor. Zo krijg je een beter beeld van de karakters die in het verhaal voorkomen. (Voornamelijk de ‘ik’ persoon en Tamme.) Titelverklaring De titel “gymnasium en liefde” dekt eigenlijk het hele verhaal wel. Het verhaal gaat over het gymnasium; de leraren die er les geven, de lessen, en de leerlingen, worden in dit boek beschreven. De liefde is ook in het verhaal aanwezig al kan ik me voorstellen dat sommige mensen denken dat “gymnasium en de dood” het verhaal beter had beschreven. Er gaan namelijk nogal wat mensen dood. Maar je kunt de dood ook wel weer terug koppelen naar de liefde. De mensen die dood gaan in het verhaal zijn voornamelijk familieleden; mensen waar dus van gehouden wordt. Daarnaast gaat er ook een heel stuk in het verhaal over de liefde tussen Tamme en Adie. Thema Het thema van het boek is: het leven. In het boek wordt het leven uitvoerig beschreven. Het dagelijks leven van de ‘ik’ persoon en het leven van Tamme. Het leven is onlosmakelijk verbonden met de dood, ook iets wat in het verhaal vaak voor komt. Verhaaltheorie “Gymnasium en liefde” gaat over de ‘ik’ persoon en de mensen om hem heen, voornamelijk zijn wiskunde leraar Johan Tamme. De ‘ik’ persoon is een scholier aan het gymnasium te Heerlen rond 1930. In die tijd zijn de families groot omdat de kans op sterfte vrij groot is. Zo ook in het verhaal “gymnasium en liefde”. De ‘ik’ persoon is direct de alwetende verteller. Zo kan hij zien wat Tamme, en zijn vrienden denken. In het verhaal komen flashbacks voor in de vorm van herinneringen. Zowel als van de ‘ik’ persoon als van Tamme krijg je flashbacks te lezen. Tamme is een eenzame wiskunde leraar waarvan al zijn broers en zussen van zijn overleden behalve zijn broer Hendrik, maar deze sterft in de loop van het verhaal ook. Tamme heeft een relatie met Adie, een meisje dat in de 5e klas zit en les van Tamme heeft. De belangrijkste handeling in het verhaal is dat Tamme de stap durft te nemen om Adie mee uit te nemen. Zo loop je een aantal maanden mee met het gymnasium en de personen die op het gymnasium zitten. ‘het feestelijke leven’ Romantheorie In medias res; het verhaal begint midden in de handeling. Er zal een ontwikkeling in het heden plaatsvinden en het verleden zal duidelijk worden door terugverwijzingen en flashbacks
Het verhaal begint bij Henk Buysman die alleen op zijn kamer zit en op de drempel staat om het draaiorgel beter te kunnen horen. Doormiddel van flashbacks kom je achter zijn levensverhaal en weet je waarom hij zo alleen op zijn kamer zit. Uiteindelijk ben je weer bij het begin. Titelverklaring ‘het feestelijke leven’ is eigenlijk een wrange titel, want zo feestelijke is het leven van de hoofdpersoon helemaal niet, zijn vrouw en dochtertje sterven. Ik denk dat de titel expres zo is gekozen, om het verhaal extra kracht bij te zetten.
Thema Liefde. Dat is zo overduidelijk in dit verhaal. Alles in dit verhaal draait om de liefde. De liefde die Henk Buysman voelt voor zijn vrouw Claartje en eveneens de liefde die Henk voelt voor zijn dochtertje. Hij zal hen altijd lief hebben en aan hen terug denken. Verhaaltheorie ‘het feestelijke leven’ speelt zich af in Utrecht rond 1938, en verteld (doormiddel van een Auctoriale verteller) het verhaal van Henk Buijsman. Henk zit op zijn kamer en denkt terug aan zijn leven; zijn jeugd, zijn vrouw en zijn dochter. Doormiddel van flashbacks zie je zo’n 40 jaar van het leven van Henk Buijsman aan je voorbij gaan. Henk is altijd vrij eenzaam geweest thuis, dit veranderd als zijn toekomstige vrouw, Claartje, in zijn leven verschijnt. Samen krijgen ze een dochtertje Eefje. In de loop van het verhaal gaat het steeds slechten tussen Claartje en Henk, dit door het ontslag van Henk. Op een dag krijgt Claartje te horen dat ze kanker heef. Dit is waarschijnlijk de belangrijkste gebeurtenis. Hierdoor veranderd het hele leven van Henk, en als zijn dochtertje dan ook nog eens sterft, is er van Henk weer terug bij af; het ongelukkige, eenzame jongetje.