De morgen loeit weer aan door Tip Marugg

De morgen loeit weer aan Tip Marugg 2. Inhoud en opbouw 2.1 Typering Het is een psychologische roman, hij kijkt terug op zijn leven en geeft zijn gedachten daarover. Heel veel daarvan heeft een symbolische betekenis, dus overal zit een gedachte achter. De betekenis telt, dus is het een psychologische roman. 2.2 Samenvatting De ikpersoon, een oude kluizenaar, zit voor zijn huis op de trap met whisky en bier. Het is nacht en hij denkt terug aan vroeger, aan zijn kindertijd en andere dingen. Hij voelt zich niet gelukkig op het eiland, hij voelt zich ellendig en eenzaam en wil liever dood. Hij heeft vier honden die hij altijd apart uit moet laten, anders vallen ze elkaar aan. Hij beschrijft wat hij ziet bij zonsondergang en zonsopgang, hoe het landschap steeds lichter wordt en de heuvels steeds zichtbaarder. Zo vertelt hij ook een verhaal over de vogels die sterven bij het ochtendblauw, hij associeert daarbij de dag met de dood. Hij voelt zich prettiger als het nacht is, hij is een echt nachtmens. De nacht is voor hem als de liefde, waarin hij zich veilig voelt. Hij vertelt over het dorp, over de bijgelovigheid van veel mensen. Hij vertelt over de maanwind, die altijd dodelijke slachtoffers maakt en niemand kan het verklaren. Hij vertelt over de manier waarop vrouwen in het dorp ruzies uitvechten, elkaar kapotscheldend met hulp van hun kennissen. Ook vertelt hij over de tijd dat hij bij zijn oom logeerde, die predikte bij een gevangenis. Hij ontmoette daar een man, een gevangene, die hem stilzwijgend aanleerde de kleine dingen op te merken. Ook kreeg hij in die periode zijn eerste ervaring met een meisje, en leerde de wereld over het algemeen een beetje kennen. Hij denkt terug aan zijn oude liefde, Irma-Luz. In de laatste momenten voor hij sterft beschrijft hij de Apocalyps, de ondergang van de wereld. Het verhaal eindigt als de morgen weer aan loeit, de laatste morgen die hij meemaakt in zijn leven. 2.3 Tijd a. In welke tijd spelen de gebeurtenissen zich af? Hij verwijst één keer in het boek naar de tijd (blz. 32, “De twintigste eeuw liep langzaam ten einde..”), dus kan je er vanuit gaan dat het boek zich eind 20ste eeuw afspeelt. Een preciezere datum kon ik niet bepalen. b. Wat is de verhaaltijd van het boek en wat is de leestijd? De verhaaltijd is eigenlijk maar één nacht, en de rest van het boek flashbacks. De flashbacks vertellen over zijn hele leven, dus het boek beslaat of levenslang, of een nacht. De leestijd was ongeveer 2,5 uur. c. Noteer op zijn minst één belangrijke vertraging: vat dit verhaalgedeelte kort samen en vermeld de bladzijdennummers. Leg ook uit waarom deze vertraging zo belangrijk is in het boek. Blz. 103 tot de vijfde regel van blz. 104, uit deze passage blijkt heel goed zijn eenzaamheid en levensmoeheid, en ook zijn uiteindelijke conclusie over het leven. Zijn eenzaamheid zie je in hoe hij zich koestert in het donker, hoe hij haar beschouwt als een vrouw, zijn enige vrouw. Zijn levensmoeheid blijkt vooral uit deze zin: “En ik vraag haar, al weet ik dat zij nooit antwoord geeft: ben ik ooit gelukkig geweest?” Dit stuk is een van de voorbereidingen op het einde, waarbij hij zelfmoord pleegt. Het geeft je een idee waarom. d. Noteer één opvallende versnelling. Het is moeilijk een versnelling aan te geven in een boek waar vooral flashbacks in voor komen. Er zijn wel versnellingen, zoals de versnelling van zes weken tussen de dood van de vrouw van de oom van de hoofdpersoon en het vertrek van de hoofdpersoon, terug naar huis, maar deze zijn gewoon niet belangrijk, naar mijn idee. e. Zijn er flashbacks? Ja genoeg, maar een van de belangrijkste is die op 76 en verder, tot ongeveer 81. Hij is dan met zijn oom mee naar de Castillo, en hij gaat dan altijd op een rotsblok naast een zwijgende man zitten, een van de gevangenen. Hij krijgt het gevoel dat hij iets van de man kan leren, maar hij weet nog niet wat. Later in het boek beseft hij dit wel: “..drong plotseling tot me door wat ik van de magere gevangene in El Castillo had geleerd: hij had mij zonder woorden onderricht in het kijken naar dieren en planten op een nieuwe manier, details te zien die de meeste mensen niet zien, ook dingen die bijna onzichtbaar zijn. En ondanks de vieze braaksmaak in mijn mond en keel overviel mij een licht gevoel van blijheid, en dankbaarheid.” Deze man heeft heel veel indruk op hem gemaakt, zelfs in zijn laatste momenten denkt hij nog aan die man. Hij heeft van hem het waarderen van kleine dingen geleerd, en het goed kijken. Dat valt ook op terwijl je het boek leest, de omgeving is vaak heel gedetailleerd beschreven.
2.4 Ruimte a. Waar spelen de gebeurtenissen zich af? Op één van de Caribische eilanden, welke weet ik niet. In ieder geval een exotische omgeving, want het is warm en vochtig en er leven veel exotische planten en dieren. b. Zijn er plaatsen waar je van belangenruimte kunt spreken? Geef één voorbeeld en licht de betekenis toe. Het stuk dat ik eerder al besprak bij de vertraging is een goed voorbeeld voor belangenruimte in dit boek. Het donker, dat hem ‘omarmt’ en opslokt versterkt het gevoel van eenzaamheid en het zwarte ervan benadrukt het depressieve gevoel dat in hem heerst. 2.5 Personen Beschrijf het karakter van de hoofdpersoon of hoofdpersonen. In een boek kan meer dan één hoofdpersoon voorkomen. De man (ik): Je kunt merken dat hij intelligent is, hij merkt veel op en weet veel over de geschiedenis van zijn land en dergelijke. Hij is ook een beetje een dromer, hij ziet alles een beetje op een onwerkelijke manier. In ieder geval ziet hij alles niet objectief, maar heel erg zoals hij het zelf interpreteert. Hij is oud, en moe van het leven. Hij waardeert het leven en de dingen om zich heen wel, maar hij komt steeds meer tot de conclusie dat het allemaal geen zin heeft. Hij vraagt zich ook af of hij ooit wel gelukkig is geweest, dus hij heeft ook een pessimistische kijk op zijn leven. Hij is dan ook veel bezig met de dood, hij pleegt natuurlijk de volgende ochtend zelfmoord, maar hij associeert ook heel veel dingen met de dood. Vogels, vlinders, de ochtend, de nacht. Hij heeft te veel meegemaakt in zijn leven om nog fris tegen de wereld aan te kijken. (“Een volwassene wordt nooit meer vrij, het zal hem nimmer gelukken zich te ontdoen van de onreine dingen die zich met zuignappen hebben vastgehecht aan zijn leven. Er is geen weg terug. Maar ik drink en laat mij meevoeren in mijn efemere roes naar een levensfase die onverwelkt was, omdat ik anders genoegen zou moeten nemen met het onwaarschijnlijk rustige en vreedzame bestaan van een frisse grijskop die meent gelukkig te moeten zijn omdat geen grote catastrofen hem teisteren. En toch, zoveel als een opgroeiende jongen die bezig is van kind een man te worden niet goed weg weet met zijn plotseling lang geworden armen en benen en zich onhandig bezeert aan drempel en deurpost, struikelt de volwassene over het gewicht der jaren wanneer hij teruggrijpt naar de gloed van zijn jeugd. Wanneer men niet meer jong is, heeft alles wat pril en smetteloos is te maken met de dood. Daarin schuilt het gevaar van mij eenzaam spel.”) Deze persoon is tevens het enige belangrijke personage in dit boek, de andere karakters blijven plat. 2.6 Vertelwijze Vermeld de vertelwijze en licht deze kort toe. Het is ikvorm. Enkel de gedachten van de hoofdpersoon worden belicht, van de andere karakters kom je nauwelijks iets te weten. 2.7 Structuur a. Hoe is de indeling van het boek? Het boek bestaat uit negen hoofdstukken, en het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Flashbacks worden afgewisseld met stukken uit het heden. b. Welke opening heeft het boek? Licht je antwoord toe. Het is een opening midden in het verhaal, omdat je nog helemaal niets van de hoofdpersoon te weten komt en waarom hij daar is, maar aan de andere kant wordt wel de omgeving uitgebreid beschreven, dus is het niet helemaal vaag. Maar het start er wel middenin. c. Is het einde open of gesloten? Leg dit uit. Gesloten, de man heeft zijn leven overdacht, is klaar voor zijn dood en gaat daar dan ook voor zorgen. Alles waar het verhaal over ging, is afgesloten, de hoofdpersoon is klaar met zijn leven, dus is het einde gesloten. 3 Motieven en thema 3.1 Noem de belangrijkste motieven en bewijs elk motief met enkele tekstgegevens. Formuleer ieder motief in één of twee woorden! - Eenzaamheid

Zoals ook al uitgelegd bij “persoonsbeschrijvingen” is hij al een hele tijd alleen, en voelt hij zich vaak erg eenzaam. Het donker is zijn enige gezelschap, hij voelt zich in de steek gelaten en tegelijk weet hij dat hij zelf ook de mensen heeft weggedreven. “Ik ontdek dat ik de kijker achterstevoren voor mijn ogen houd en dat ik alle dingen en alle mensen ver van mij heb weggedreven. Ik ben moederziel alleen.” ” Bijna elk schip dat ik de haven uit zag varen verwekte in mij een vreemde, nare sensatie, alsof ik iets verloren had gegeven. Wanneer ik het vaartuig steeds kleiner zag worden voelde ik mij ontzettend eenzaam en achtergelaten." - Dood
Hij is daar het hele boek heel erg mee bezig, hij is zijn dood aan het plannen en associeert heel veel dingen met de dood. Je ziet dit ook bij het stukje over de vogels, die sterven in het ochtenddauw (hier komt deels ook zijn associatie van de ochtend met de dood vandaan). Hij ziet de zinloosheid van hun dood, ziet het waarom niet, en ziet zijn eigen leven en dood eigenlijk als net zo zinloos. Ook de onverklaarbare ziekte van de maanwind heeft indruk op hem gemaakt, het onverklaarbare ervan geeft alleen maar meer mysterie aan de dood. “Wanneer ik over negen minuten dood ben, het hart niet meer klopt in mijn koud geworden lichaam, mijn ziel reeds in het hiernamaals toeft, zal het horloge aan mijn pols nog urenlang blijven doortikken" “Telkens opnieuw ervaar ik het tafereel als absurd. Door de tegenstrijdigheid in het samengaan van de prachtvolle luister van de geboorte van een nieuwe dag met de onnatuurlijke zelfvernietiging van wezens als vogels die ik zó met de natuur vereenzelvig en vooral door de abruptheid waarmee de vogels die te pletter slaan hun krijgshaftige gekrijs tot de zon uitzinnig afbreken, zonder een echo na te laten. En toch, (..) verbaas ik mij erover dat het toneel met die vogels zulk een indruk op mij maakt: heb ik niet altijd, als jongen reeds, het aanbreken van de dag geassocieerd met de dood?” - Leven
Hij kijkt terug op zijn leven, hij wil het waarom weten van het leven, hij vraagt zich af of hij ooit gelukkig is geweest. Het leven is onlosmakelijk verbonden met de dood, je kunt niet over de dood nadenken zonder ook over het leven te denken. Daarom zijn alle twee deze motieven even belangrijk. Hij zegt op een gegeven moment ook (zoals ik al eerder citeerde) “Wanneer men niet meer jong is, heeft alles wat pril en smetteloos is te maken met de dood. Daarin schuilt het gevaar van mijn eenzaam spel.” Misschien wil hij wel niet meer leven omdat hij dan constant aan de dood moet denken. De dood is tenslotte wel makkelijker, je hoeft helemaal niets meer. 3.2 Formuleer het thema in één of twee zinnen. Gebruik hiervoor de motieven als bouwsteen. Een eenzame man kijkt in de laatste nacht voor zijn dood terug op zijn leven, en denkt na over het waarom van beide. 3.3 Verklaar de titel van het boek. Het heeft een symbolische betekenis, omdat hij de morgen associeert met de dood zegt de titel eigenlijk dat de dood altijd komt. Zo heb ik het tenminste opgevat. Op het laatst wordt de titel ook letterlijk genoemd, vlak voor hij zelfmoord pleegt (‘De morgen loeit weer aan en is niet te vertrouwen’). Ik denk dat hij, dit bedoelt als: je kunt het leven of de dood nooit begrijpen, je kan er nooit vanuit gaan dat het voorspelbaar is, het is zinloos en tegelijkertijd mooi. Dat is wat ik uit het boek gehaald heb, dat de morgen symbool staat voor het begin van leven én van de dood, omdat die niet van elkaar gescheiden kunnen worden. 4 Persoonlijke mening 4.1 Wat vind jij het meest treffende of mooiste gedeelte? Waarom? Ik vind het heel mooi als hij de zwijgende gevangene ontmoet, zonder een woord te spreken maakt die man zo’n grote indruk op de hoofdpersoon. Je krijgt een gevoel dat die man eigenlijk erg wijs is, ook al zit hij in de gevangenis en zegt hij niks. Automatisch denk je dan aan waarom hij dan gevangen zit, maar je kunt je gewoon niet voorstellen dat hij echt zo diep slecht is als de priester zegt. Deze passage en deze man hebben gewoon iets onbestemds over zich, want ook al gebeurt er wezenlijk niet zo veel, juist daardoor intrigeert het en spoort het je aan om er zelf over na te denken. 4.2 Ken je andere boeken over (ongeveer) hetzelfde thema? Welke? Nee, verder ken ik geen boeken over dit thema, tenminste, in zekere zin gaan heel veel boeken over leven en dood natuurlijk, maar het thema is te algemeen en tegelijk te individueel om een duidelijke vergelijking te trekken. Te algemeen omdat leven en dood natuurlijk nogal breed is (zowel als eenzaamheid), en te precies omdat je niet goed kan uitleggen waar het boek nou precíes over gaat. Het is een gewoon een algemene indruk van de laatste gedachtes van een oude man, en die zijn eigenlijk zo oneindig ingewikkeld dat je er niet aan kan beginnen het waarom compleet te begrijpen. Ik zou geen boek kunnen noemen die hier enigszins op lijkt.
4.3 Mening: Ten eerste deed het boek me echt wat. De vragen die hij stelde over zijn leven en over de dood herken ik wel, hij heeft een licht filosofische kijk op dingen die me wel aantrekt. Hij beschrijft sommige dingen niet zozeer met uiterlijke kenmerken, maar hoe hij het ding ziet, welk gevoel hij erbij krijgt. Hij is gefascineerd door de dood (waardoor je naar mijn idee tegelijk gefascineerd bent door het leven), en veel dingen die hij vertelt uit zijn leven leidt hij uiteindelijk naar een interpretatie van de dood. Hij ziet in alles een soort theorie over leven of dood. Ik vond het taalgebruik mooi en afwisselend, maar soms zijn er wat te lange zinnen en is het taalgebruik iets te gecompliceerd om gemakkelijk door te kunnen lezen. Bijvoorbeeld: “…omdat zij de aarde met haar vorsend licht alle geheimen weet af te dwingen en die een eindeloze scala van menselijke belevingen stapelt en koestert in haar vurige schoot, totdat deze, volgestort, zich opkokend splijt en de verschroeiende overmaat naar buiten stort in een verblindend orgasme dat door astronomen in Europa en de Verenigde Staten wordt waargenomen als rode uitsteeksels van de corona, om daarna ononderbroken haar baan om de mensenwereld te vervolgen en nieuwe daden op te diepen en chronologisch te bergen in een tijdelijk ontlaste schoot…”. Op zich houd ik er wel van als er breed scala aan woorden wordt gebruikt, maar sommige begrippen zijn gewoon onbekend voor mij waardoor de eigenlijke betekenis van een dergelijke passage aan me voorbij gaat. Ik kan eigenlijk niet precies noemen wat het nou is met dit boek, maar de dingen waar hij zich over verwondert en waar hij over nadenkt zijn gewoon erg mooi. Die berusting in zijn leven, en het feit dat hij de wereld nog steeds niet helemaal begrijpt (bijvoorbeeld waarom die vogels ‘zelfmoord pleegden’ in de ochtend). Het boek heeft geen plot, geen verhaallijn, geen ‘normale’ structuur, het is gewoon een, lijkt het, willekeurige beschrijving. Maar aan de andere kant is het juist doordacht, de gedachten sluiten mooi op elkaar aan en aan het eind van het boek komen veel elementen uit eerder in boek weer terug. Ik vind het knap gedaan, die tegenstelling. Ik denk dat ik het boek vooral indrukwekkend vond omdat het lijkt alsof de schrijver een stukje van zijn ‘zijn’ in het boek heeft gestopt. Ik geloof niet dat je al deze gedachtes en theorieën kan opschrijven zonder dat je je er zelf over verwonderd hebt, daarom moet de schrijver er wel zijn eigen zieleroerselen in hebben gelegd. Het is mooi om te weten dat er over dit soort dingen (het leven en de dood) op zo’n manier wordt nagedacht. Niet als iets wat je gewoon accepteert, maar als iets waarvan je de geheimen nooit zal ontrafelen en je altijd over zal blijven verwonderen.