1 Zakelijke gegevens a Karel Glastra van Loon
b De Passievrucht
Wolters-Noordhoff, Groningen 2002
c Psychologisch Roman 2 Eerste reactie a Keuze: Ik had voor het tweede boekverslag Lisa’s adem gelezen want deze zat in het nieuwe boekenpakket. Dit vond ik een heel goed boek, de passievrucht was van dezelfde schrijver en ik had dit boek van vorig jaar. Dus heb ik deze gekozen. b Inhoud: Net als Lisa’s adem vind ik ook dit een heel goed boek. Het verschilt wel erg, er zit veel meer logica in de hoofdstukken, dus ook in het hele verhaal. De hoofdstukken lopen in tijd nog wel door elkaar, maar dat is juist weer leuk om te lezen. Bronvermelding: Ik heb mijn informatie voor de verdieping van
www.scholieren.nl, van andere sites en uit het boek zelf gehaald. De citaten heb ik zelf in het boek opgezocht. 3 Verdieping a Samenvatting
Armin Minderhout, 36 jaar, woont met zijn vriendin Ellen en 13-jarige zoon Bo in het hedendaagse Amsterdam. Bo is het kind van Armin’s vroegere vriendin en tevens beste vriendin van Ellen, Monika, die al 10 jaar dood is. Monika was misselijk geweest, kreeg griep en was binnen enkele dagen gestorven aan bacteriële meningitis, hersenvliesontsteking. Armin is corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij en is gek van vogels. Na een medisch onderzoek in een IVF-kliniek, Ellen en Armin kregen maar geen kinderen samen, blijkt Armin al zijn hele leven onvruchtbaar te zijn. Hij heeft het syndroom van Klinefelter, een afwijking van de geslachtschromosomen. Alles wat hij al die jaren over zijn leven en zichzelf heeft geloofd, moet hij heroverwegen. Armin begint de zoektocht naar de echte vader, de ‘’dader’’, hij kan het Monika immers niet meer vragen. Hij vertelt het aan zijn beste vriend, Dees, die ervan schrikt, want Bo lijkt zoveel op Armin! Vervolgens schrijft Armin alle verdachten op in zijn agenda en gaat bij ze langs. Als eerste bezoekt hij Robbert Hubeek, een vroegere ex van Monika. Hij blijkt helemaal niets te weten van Monika’s dood en weet zelfs niet meer hoe haar zoon heet, dus dit blijkt niet de vader van Bo te zijn. Vervolgens gaat hij bij Monika’s huisarts langs, want arts-patiënt relaties komen nou eenmaal voor, denkt Armin. De huisarts verzekert Armin dat er nooit ongepaste intimiteiten hebben plaatsgevonden tussen Monika en hem en hij kan ook niks vinden in Monika’s dossier over zaken die ze in vertrouwen over haar zwangerschap vertelt zou kunnen hebben. De laatste verdachte is Niko Neerinckx, een vroegere collega van Monika van reisbureau ‘’De Kleine Wereld’’. Volgens Ellen was Monika absoluut niet op Niko verliefd geweest en verspilt Armin er zijn tijd aan, maar toch gaat Armin erheen. Omdat Niko op reis is, ontmoet hij eerst zijn vrouw, Anke. Armin stelt zich voor als ene Erik Aldenbos, die vroeger in hun huis had gewoond en op zolder nog een brief verstopt had liggen van emotionele waarde. Hij komt er al vragende achter dat ze 3 kinderen hebben, waarvan er een Bo heet. Hij vraagt door en ontdekt dat Niko hem zo heeft willen noemen, omdat hij nog een jongetje kende die Bo heette…Bovendien ziet Armin een foto van Monika in hun fotoalbum. Nu weet Armin zeker dat Niko de vader is van Bo. Dees overtuigt Armin ervan dat hij alles alleen maar erger maakt als Armin het Niko wil vragen en dat hij het beter op onbeantwoorde vragen kan houden dan de antwoorden te weten. De vrouw van Niko zal dan immers van Niko weggaan en wat schiet je ermee op als iets wordt bevestigd wat je vermoed? Ook Ellen dringt erop aan het niet aan Niko te vragen, want Monika heeft nooit wat in die man gezien volgens haar. Armin volgt hun advies op. Vlak hierna overlijdt Armin’s vader, Cor, zijn moeder is 2 jaar geleden al gestorven aan darmkanker. Na een ruzie met Ellen gaat Armin met Bo een lang weekend naar Ameland. Daar vertelt Armin, in dronken toestand, eindelijk aan Bo dat hij zijn zoon niet is en Bo slaat op hem in. Weer thuis ontruimen Armin en Dees het huis van Armins overleden ouders en komt hij een doos tegen met liefdesbrieven van zijn ouders. Hij ontdekt een briefje met: ‘ik ben zwanger. M.’ erop, dit kan maar een ding betekenen: zijn vader is de dader! Thuis komt hij totaal verward aan bij Ellen en Bo. Ellen geeft Armin een ander briefje van Monika die aan Bo gericht is en waarin staat dat Bo’s opa zijn vader is. Dit briefje heeft Ellen van Monika gekregen toen Monika nog leefde en Ellen heeft dus ook al die jaren geweten dat Armin niet de vader is van Bo. Ellen moet vervolgens het hele verhaal vertellen van de jarenlange spanning tussen Armins vader en Monika en het ‘slippertje’ van ze, waardoor Bo verwekt is. Aan het eind van het verhaal is Armin helemaal niks meer, geen vader, geen zoon, geen geliefde, geen vriend, niets. Hij is opgehouden te bestaan en moet zichzelf opnieuw gaan uitvinden, zoals hij zegt. Bo is zijn halfbroer en heeft alleen daarom enkele overeenkomsten met hem. Hij noemt Bo ‘’het koekoeksjong dat mijn eigen vader in mijn nest legde’’ b Onderzoek van de verhaaltechniek
1 De schrijfstijl
De taal in het boek was niet moeilijk. De schrijver gebruikt relatief korte zinnen en weinig moeilijke woorden, waardoor het boek makkelijk wegleest. De stukken waarin Armin dingen van zijn werk als corrector voor een wetenschappelijke uitgeverij citeert, waren iets moeilijker te lezen. Bovendien waren ze vaak in het engels. Toch had ik geen problemen om deze stukken te begrijpen. Ik kreeg een beetje het idee dat de schrijver deze stukken er in had gedaan om interessant te lijken. Het boek bevat veel dialogen, vooral tussen Armin en zijn beste vriend Dees. Ook bevat het boek veel monologen, Armin praat vaak tegen baby Bo, die natuurlijk niets terug zegt. 2 De ruimte Plaats De plaats waar het verhaal zich voornamelijk afspeelt is Amsterdam. Armin woont namelijk met Ellen en Bo in deze stad. Hij heeft er ook gewoond met Monica, toen zij nog leefde. De ruimte is verder niet van veel betekenis voor het verhaal zelf. Armin struint in de periode na Monica’s dood wel veel door de straten van Amsterdam, wat overeen zou kunnen komen met de onrust die in hem woedt na de dood van Monica, maar ook nadat hij te horen heeft gekregen dat Bo niet zijn natuurlijke zoon is. Tijd Het verhaal speelt zich in de tegenwoordige en verleden tijd af. De verleden tijd verteld het verhaal van de relatie tussen Monica en Armin. De tegenwoordige tijd verteld de speurtocht van Armin naar de biologische vader van Bo. De vertelde tijd loopt ongeveer vanaf het begin van de relatie tussen Armin en Monica tot de ontdekking van de echte vader van Bo, ongeveer vijftien jaar. Het boek is niet chronologisch opgebouwd. Dit komt doordat Armin herinneringen heeft aan de tijd dat hij een relatie met Monica had. Je leest mee met de gedachten van Armin zodat je vanzelf meegaat in zijn verleden.
3 De verhaalfiguren De hoofdpersoon in het boek is Armin. Armin is in de dertig jaar. Hij is een round character omdat je veel over hem te weten komt. Van beroep is hij corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Dit is van extra betekenis voor het verhaal: hij is een geboren rechtzetter, en uitgerekend die blijkt toegerust met een spelfout in zijn genen. Hij is tevens liefhebber van biochemische weetjes en feitjes. Hij is qua karakter erg wantrouwend, hij verdenkt iedereen er van de biologische vader van Bo te zijn, zelfs zijn eigen huisarts. Daarbij komt nog eens dat hij altijd de waarheid wil weten. De bijpersonen zijn Bo, Monica, Ellen, Dees en de ouders van Monica en Armin zelf. Bo is de vermeende zoon van Armin en Monica. Tot op het einde van het boek is het niet duidelijk wie de biologische vader van hem is. Hij is in het boek rond de dertien jaar oud. Er wordt meer over zijn leven verteld, over de tijd voor Monica’s dood, vanaf dat hij ongeveer drie jaar oud was. Monica is de vroegere vriendin van Armin. Ze is gestorven aan een hersenvliesontsteking, in het boek toen jaar geleden. Hierdoor moet Armin voor Bo zorgen. Ellen is de tegenwoordige vriendin van Armin. Ze is tevens een vroegere vriendin en collega van Monica. Zij heeft Armin uit zijn rouwperiode om Monica gehaald, een periode waarin hij veel dronk, en ’s nachts altijd op stap was. Zij en Armin voeden nu samen Bo op. Dees is de beste vriend van Armin aan wie Armin zijn avonturen verteld die hij beleefd in de zoektocht naar de biologische vader van Bo. Dees is vastbesloten de evolutietheorie van Darwin omver te werpen, en houdt Armin op de hoogte van zijn kritiek op deze theorie. De ouders van Armin en Monica komen minder vaak voor in het boek. Vooral de ouders van Monica komen weinig voor omdat Armin het niet zo opheeft met die mensen. Alleen de vader van Armin speelt een grotere rol in het boek omdat hij de biologische vader van Bo is, en omdat hij in de ogen van Armin een ‘alleskunner’ is, wat Armin zelf niet is, omdat hij zijn enige grote liefde heeft laten gaan. 4 De situaties De belangrijkste gebeurtenis, is dat Armin te horen krijgt dat hij geen kinderen kan krijgen. Daarna gaat hij op zoek naar degenen wie de vader wel zouden kunnen zijn. 5 De vertelwijze Het perspectief ligt bij Armin. Er is een ik-vertelsituatie. Je leert de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon, Armin, goed kennen. Het perspectief is eenvoudig, je ziet de gebeurtenissen door de ogen van één persoon. Het effect is dat het verhaal wanhopiger wordt, de hoofdpersoon is namelijk wanhopig om de echte vader van Bo te vinden. c Op zoek naar de thematiek
1 De belangrijkste motieven - Onvruchtbaarheid: Armin krijgt te horen dat hij al zijn hele leven onvruchtbaar is, terwijl hij een 13-jarige zoon heeft. Het hele verhaal zou niet gebeurd zijn als Armin wel vruchtbaar zou zijn. - Bedrog: Het boek draait zelfs om bedrog. Monika en de vader van Armin bedriegen Armin. Ellen en Armin's moeder bedriegen Armin ook door net te doen alsof ze van niets weten. En zo wordt er heel wat af gelogen. - Overspel: Monika pleegt overspel met de vader van Bo, de vader van Armin natuurlijk mey haar. Monika gaat ook één keer vreemd met met Robbert Hubeek. Ook Armin pleegt overspel, namelijk met Ellen. - Herinneringen aan Monika: Armin probeert met zijn herinneringen aan Monika te kijken of hij had kunnen weten dat Bo niet zijn zoon is. Ook wil hij erachter zien te komen wie de biologische vader is en met zijn herinneringen gaat hij na wie de dader zou kunnen zijn. Achterhalen van de 'dader'. Daar is Armin voortdurend mee bezig en dat zal hem uiteindelijk ook lukken. Hij blijkt zeer gefrustreerd te zijn door het nieuws van de dokter dat hem duidelijk maakt dat hij niet de vader van Bo is. - Werkelijkheid: De passievrucht over de onkenbaarheid van de werkelijkheid: je denkt de werkelijkheid te kennen, maar die blijkt toch anders te zijn dan je steeds hebt gedacht. Zo komt Armin erachter dat de mensen die het dichtste bij hem staan, zoals Monika en Ellen, geheimen voor hem hebben die hij nooit had verwacht. - Evangelie van Philippus: Glastra van Loon heeft het niet zo op ‘de' werkelijkheid, net zoals hij ook niet zo onder de indruk is van autoriteiten, op welk gebied dan ook. Om dat te illustreren laat hij Armin regelmatig uit Het Evangelie van Philippus citeren, een boek dat hij na de dood van Monika in de kast vindt en dat ook bij zijn ouders in de boekenkast blijkt te staan. Het behoort tot de zogenaamde ‘apocriefe’ bijbelboeken, geschriften die dezelfde stof bevatten als de teksten in het Nieuwe Testament van de bijbel. Die apocriefe boeken hadden net zo goed ‘Gods Woord' kunnen zijn als de boeken die - om wat voor reden dan ook - wel in de bijbel terecht zijn gekomen. Het ontstaan van een ‘autoriteit' als de bijbel is dus een nogal willekeurig proces geweest. Zo'n voorbeeld is reden genoeg voor Glastra van Loon om autoriteiten te wantrouwen. Blz. 135: "'Licht en duisternis, leven en dood, rechts en links zijn broers van elkaar,' schrijft de evangelist Philippus. 'Zij kunnen niet van elkaar worden losgemaakt. Om die reden zijn noch de goeden goed, noch de slechten slecht, noch is het leven alleen maar leven, noch is de dood alleen maar dood.'" - Natuur: Een symbool is de natuur. Armin is erg gehecht aan de natuur, net als zijn eerste vriendin, Monika. De natuur symboliseert de oorsprong van de mens, wat weer overeen komt met het kind en de vruchtbaarheid, waar het boek om draait. Armin gaat vrij vaak naar Ameland terug om herinneringen aan Monika op te halen en om dat hij vindt dat daar de tijd stil blijft staan. Het maakt niet uit wanneer hij er komt, het ziet er altijd hetzelfde uit. Dit is ook een symbool. Het symbool voor de angst om te sterven, of anders gezegd, de angst om anderen te zien sterven, zoals Monika. Blz. 178: "Waar niets verandert behalve het weer en de getijden, is het gemakkelijk om terug te stappen in de tijd. (Zou dat dan de enige reden zijn van mijn afkeer van vooruitgang - dat ik terug wil stappen in het verleden? Ik durf de vraag niet te beantwoorden.)" 2 Thema Het thema is twijfel aan het vaderschap, dit heeft te maken met bedrog. Dit thema komt het duidelijkste naar voren in het boek. Het hele verhaal draait hierom, ook belangrijk is de liefde. Het gaat om liefde en Armin vraagt zich zelf ook steeds af of Monika verliefd was op de man waar mee ze vreemd ging. Later blijkt dit niet zo te zijn, het was gewoon aantrekkingskracht. 3 Motto: De schrijver heeft het boek geen motto meegegeven. Wel staat er in het begin van een boek een gedichtje: From the start
Most every heart

That’s ever broken
Was because
There always was
A man to blame
Ook van Dolly Parton: ‘It Wasn’t God Who Made Honkytonk Angels’ Dit zegt dat er altijd een man verantwoordelijk is geweest voor het breken van harten. In dit boek is dat de ‘dader’ geweest, de biologische vader van Bo. Deze ‘dader’ is ook een man. Hij heeft er voor gezorgd dat het hart van Armin, Ellen en Bo is gebroken. 4 Hoofdstuktitels: In het boek staan geen hoofdstuktitels. Het is alleen genummerd. Het boek heeft 45 hoofdstukken. 5 Titelverklaring: De titel is: de passievrucht. De passievrucht wordt gebruikt in de betekenis van een baby, de vrucht die uit passie wordt geboren. Bo is in het boek dus (figuurlijk gesproken) de passievrucht. Het verband met het motto is dat het allebei wat met de ‘dader’ te maken heeft. In het motto ging het over een man die harten breekt, in de titel gaat het over de man die de passievrucht heeft verwekt. De titel noemt niet de hoofdpersoon maar wel om de persoon waar het allemaal om draait. Het thema wordt niet duidelijk gemaakt in de titel. d Plaats in de literatuurgeschiedenis
Literatuurgeschiedenis

Karel Glastra van Loon kwam in 2000 met zijn debuutroman ‘De passievrucht’. Dit boek werd een groot succes. Er werden duizenden exemplaren van verkocht. Er staat zelfs een film op de planning. Na die eerste roman moest er natuurlijk een volgen. Levensbeschrijving (van de website: http://www.karelglastravanloon.nl/index2.lasso) Karel Glastra van Loon is geboren op 24 december 1962 in Amsterdam en komt uit een groot gezin. Als jongetje van negen wilde hij bioloog worden en begon hij een nooit voltooid boek over de edele kunst van het vissen. Op het Gymnasium (Bèta) raakte hij onder invloed van de dichter Paul van Ostijen en schreef hij radicaal-geëngageerde gedichten die nooit zijn gepubliceerd. Vanaf dat moment wilde hij niet langer bioloog worden, maar journalist. Na een jaar in de Verenigde Staten, waar hij op de Hastings Senior High School in Minnesota zat, werkte Karel Glastra van Loon achtereenvolgens bij de Sociale Dienst Amsterdam, als bureauredacteur bij Elsevier Science Publishers, was hij leerling-journalist bij Libelle, en algemeen verslaggever voor Nieuwe Revu. Als verslaggever maakte hij reizen naar onder meer China, Cuba, Tsjecho-Slowakije, Rusland, Armenië, Estland en Koeweit. In dezelfde periode werkte hij als vrijwilliger in Nicaragua bij een herbebossingproject. Sinds 1991 is Glastra van Loon freelance journalist voor diverse media. Hij was redacteur van de programma's Karel, Lolapaloeza, Hagens, Het Laatste Woord en Haenen voor de Nacht. Daarnaast was hij regisseur voor de zendtijd politieke partijen van de Socialistische Partij en maker/regisseur van VPRO's Lopende Zaken. Karel Glastra van Loon is een sterk geëngageerd auteur. De eerste non-fictieboeken die hij schreef hadden een grote maatschappelijke lading. Hij debuteerde in 1994 met De Poppe-methode over milieu-activist Remi Poppe, in 1995 gevolgd door Herman, een 'biografie' van de beroemdste, want eerste genetische gemanipuleerde stier van Nederland, dat hij samen met Karin Kuiper schreef. In 2000 schreef Karel Glastra van Loon samen met Jan Marijnissen, SP-voorzitter van de Tweede-Kamerfractie, het boek De laatste oorlog, over de rol van Nederland in internationale conflicten. De auteurs spraken daarvoor onder anderen met Hans van den Broek, Noam Chomsky en Lord Carrington. Karel Glastra van Loon debuteerde in 1997 als literair auteur met de verhalenbundel Vannacht is de wereld gek geworden, waarmee hij werd genomineerd voor de ECI-prijs Schrijvers van Nu. In deze verhalenbundel maakt Karel Glastra van Loon naadloos de stap van (onderzoeks)journalist naar literair auteur. In het eerste verhaal, 'De taal van zwaluwen' schrijft hij bijvoorbeeld over Het Plein van de Hemelse Vrede in China, waar de schrijver als journalist aanwezig was toen daar in 1989 de Studentenopstand uitbrak. In een interview zei hij naar aanleiding daarvan later: 'Ik hoef mijn engagement niet te wantrouwen: als het er op aankomt, handel ik ernaar.' In 1999 verscheen de roman De passievrucht, waarin de ontroerende zoektocht wordt beschreven van een vader die ontdekt dat zijn zoon niet zíjn kind kan zijn. De passievrucht kreeg juichende kritieken en werd bekroond met de Generale Bank Literatuurprijs 1999. Inmiddels zijn de vertaalrechten wereldwijd verkocht en momenteel is ook de verfilming van de roman, waarvan bijna 200.000 exemplaren werden verkocht, in voorbereiding. Onlangs verscheen Lisa's adem, de prachtige nieuwe roman van Karel Glastra van Loon. 4 Beoordeling 1. Ik zou het boek wel aan iemand anders aanraden, omdat ik het een goed boek vond. Sommige stukjes moest je erg goed nadenken wie nou wat vertelde maar dat was juist zo geod aan het boek dat alles op z’n plaats kwam. Het was een goed verhaal, met een best lastig onderwerp. 6. De taal in het boek was niet moeilijk. Over het algemeen was alles goed te begrijpen. Alleen als Armin stukken van zijn werk als corrector voor een wetenschappelijke uitgeverij gaat citeren, is de tekst niet te begrijpen voor iemand die niet thuis is in dat vak. Ook de stukken die hij leest in het voorwetenschappelijke Evangelie van Philippus waren wat moeilijker om te lezen. blz. 27: "'Hela cells,' las ik hardop, 'were cultured in Dulbecco's modified Eagle's medium containing 10 percent fetal bovine serum. En toen? Gels were stained with 0.3 percent Coomassie brilliant blue." Het boek bevat veel dialogen, vooral tussen Armin en zijn beste vriend Dees. Beeldspraak komt in het boek niet voor. Ik heb me goed kunnen inleven in het verhaal, mede door het makkelijke taalgebruik, zoals ik dat zelf ook gebruik in het dagelijks leven. 8. Ik zou het boek wel aan iemand anders aanraden, ik heb er heel goed doorheen gelezen, wat ik bij veel boeken niet doe. En dat geeft voor mij wel een betekenis dat ik het een heel leuk boek vind. Daarom denk ik dat anderen het boek ook wel leuk moeten vinden. 5 Recensieopdracht Recensieopdracht: Schrijver Glastra van Loon, Karel
Titel Passievrucht, De
Jaar van uitgave 1999
Bron De Volkskrant
Publicatiedatum 29-10-1999
Recensent Arjan Peters
Recensietitel De trend is alles terug te voeren op de genen
Inleiding
Afgelopen zondag won Karel Glastra van Loon (1962) de Generale Bank-literatuurprijs van honderdduizend gulden voor zijn tweede boek De passievrucht (Veen; â 34,90). De roman is aan de zevende druk toe, de Duitse vertaling volgt spoedig, filmregisseurs verdringen zich om de rechten. De schrijver en freelance journalist heeft zich voorgenomen te genieten van alle aandacht. Tot 1 januari 2000, want dan vertrekt hij naar Arizona om daar te werken aan een nieuw boek. Het bekroonde boek verscheen in april. Glastra van Loon voltooide het aan het eind van het vorig jaar.Het kostte ongeveer vier maanden schrijfarbeid. 'Dat is snel, hoewel ik niet precies weet wat snel is. Eerder had ik alleen Vannacht is de wereld gek geworden (1977) geschreven, verhalen gebaseerd op journalistieke reportages. Mijn werk voor het VPRO tv-programma Lopende Zaken had ik neergelegd om me vrij te maken voor de roman. Helemaal vrij was ik niet, omdat ik de eindredactie moest doen van de Atlas van de macht, een uitgave van de Socialistische Partij en De Papieren Tijger. Maar ik haalde de deadline die ik mijzelf gesteld had: 1 januari 1999. Het schrijven begon na drie weken te lopen. Die eerste tijd heeft misschien drie pagina's bruikbare tekst opgeleverd. Lang heb ik naar de goede vorm lopen zoeken.' En die is altijd van het grootste belang. Middenstuk
In De passievrucht verneemt de lezer het grote raadsel direct: de ik-figuur Armin Minderhout heeft een zoon van 13 jaar (Bo) en hoort in het ziekenhuis dat hij al zijn leven lang onvruchtbaar is. Dus is zijn zoon niet zijn zoon! Waarop een verbeten zoektocht volgt naar de biologische vader, ofwel de dader. Zijn vriendin Monica kan hij het niet vragen. Zij is tien jaar eerder gestorven. Een lelijke streep door de rekening voor Armin, in het dagelijks leven corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij en liefhebber van biochemische weetjes en feiten. Glastra van Loon: 'Mijn aanvankelijke plan om het verhaal in de hij-vorm te vertellen vanuit een alwetende verteller liet ik varen, omdat de lezer er met een ik-figuur veel dichter op komt te zitten. Dat was belangrijk, aangezien het om een zeer persoonlijke kwestie gaat. Het mooie van die vorm is, dat de lezer alleen die informatie bezit die de verteller heeft. Je zoekt met hem mee. Bovendien hoef ik zo niets te zeggen over de twijfelachtigheid van sommige van zijn uitspraken en wijsheden. Die afstand mag de lezer op eigen houtje in acht nemen. Bij mij in de klas zat vroeger een jongetje dat Armin heette. Een mooie naam. In het telefoonboek vond ik Minderman, maar dat leek mijn uitgever te opgelegd, dus is het Minderhout geworden. Zo hield ik min-min in die naam, waar je verder niet veel achter moet zoeken.' Maar dat hij corrector is, moet veelbetekenend zijn: een geboren rechtzetter, en uitgerekend die blijkt toegerust met een spelfout in zijn genen. 'Inderdaad, en bovendien is hij freelancer, iemand die niet op kantoor zit maar het allemaal zelf thuis af kan. Die zijn leven in de hand heeft. Door zijn interesse voor wetenschap kon ik hem een collega geven die de evolutietheorie onder vuur neemt. Die actuele discussie sloot mooi aan bij het thema van het boek. Armin lijdt aan het syndroom van Klinefelter, een bestaande afwijking van de geslachtschromosomen. Alleen als je dát hebt, ben je zeker je hele leven onvruchtbaar te zijn geweest. Andere mensen worden in de loop van hun leven onvruchtbaar. Maar in zo'n geval had Armin toch de vader van Bo kunnen zijn geweest, wat de spanningverwekkende vervreemding voor een groot deel zou hebben weggenomen. Een man die is afgestudeerd op dat syndroom, heeft in het NVSH-blad Sekstant een recensie geschreven over mijn boek, en geconcludeerd dat ik het juist uitleg. Tot mijn opluchting. Ik vind dat zulk soort dingen moet kloppen. Je ervan af maken door te zeggen: "Misschien gaat het niet precies zo, maar dat is nu eenmaal mijn vrijheid als romancier", vind ik te gemakkelijk. Ik heb begrepen dat Harry Mulisch in De procedure ook kwistig strooit met natuurwetenschappelijke termen en theorieën. Zijn boek heb ik niet willen lezen om niet beïnvloed te kunnen worden. Ik ga het zeker nog doen.' Het omineuze gegoochel met het getal 13 dat in De passievrucht staat voor het verlies van de onschuld (Bo is 13 als Armin hoort niet zijn vader te zijn, Armins vader was 13 toen hij zijn vader verloor, Armins vriendin Monica was 13 toen ze werd ontmaagd) is daarom geen toespeling op het kabbalistische hobbyisme van Mulisch? Diepe stilte. 'Hier wist ik niets van... Maar daarmee hoeft het nog geen toeval te zijn. Ik bedoel: als jij het eruit haalt, zat het er in." Zou Mulisch zeggen. 'Ja. Maar ik ook.' Bulderlach. 'Armin ontdekt ten slotte wie de dader is. Toen ik begon, had ik nog het plan dat in het vage te laten. Het nadeel van de constructie die ik heb gekozen, is namelijk dat een deel van de lezers uitsluitend gericht blijft op "wie het heeft gedaan". Die beperken zich tot het whodunit-aspect. Zij laten de passages over biochemica, de evolutietheorie of het apocriefe evangelie van Philippus links liggen. Het is natuurlijk vleiend dat ik kennelijk zo'n ongelooflijk spannend boek heb gemaakt, maar dát was ook weer niet helemaal de bedoeling.' Hij kan het grinnikend zeggen, want de uitlatingen van recensenten en de jury van de Generale Bank-prijs hebben hem er intussen van verzekerd, dat De passievrucht om méér dan alleen de plot of de vlotte dialogen wordt gewaardeerd. 'Ik wilde de verandering in de relatie van Armin tot zijn zoon uitdiepen, maar voelde aan dat een vader die heeft gehoord dat hij onvruchtbaar is, om te beginnen obsessief de dader wil opsporen. Armin gaat zijn verleden en dat van zijn overleden vriendin omspitten. Foto's bekijken: wie kijkt daarop naar Monica met een blik die iets verraadt?' De zekerheden waar hij altijd op kon bouwen, zijgen ineen. Het verleden is anders dan hij heeft gedacht. Armin moet zichzelf opnieuw vinden. Een hedendaags issue, gezien de talloze gebroken en alternatief samengestelde gezinnen. Glastra van Loons dochtertje Bobbie Roos is vier maanden oud. 'Het heeft even geduurd voordat mijn vrouw in verwachting raakte. Dan krijg je met keuzes te maken: willen we toch een kind, passen we dan een andere dan de eenvoudigste methode toe? Uiteindelijk is het allemaal op de normale manier opgelost, en wel - goed uitgerekend, ja - in dezelfde tijd dat ik aan De passievrucht begon. Evenmin toeval. De verwarring die er momenteel op dit terrein heerst, en die ook wordt gecreëerd - want een heleboel dingen waar je over moet beslissen, had je liever niet willen weten -, is een inspiratiebron voor het boek geweest. Zelf ben ik ook geïnteresseerd in natuurwetenschap en biologie, van de chaostheorie tot genetische manipulatie. Met mijn vrouw Karin Kuiper heb ik een boek geschreven over de stier Herman. Het wetenschapsfilosofische debat volg ik met grote belangstelling. De huidige trent is alles terug te voeren op de genen. De quasi-wetenschappelijkheid waarmee dat wordt verkondigd, en de stelligheid waarmee vaak dogmatische wetenschappers iets kunnen beweren dat nog lang niet is bewezen - neem flauwekul als "Er is een homo-gen ontdekt!" - dat is vermakelijk, maar daarnaast boeiend omdat die zaken allerminst helder zijn. Veel mensen willen vereenvoudiging en duidelijkheid. Antwoorden. Ze houden niet van vragen. Maar eenduidigheid is bijna altijd een versimpeling. Aan het slot van De passievrucht leest Armin bij de evangelist Philippus: "De kennis is vrijheid. Als we de waarheid kennen, zullen we de vruchten van de waarheid in onszelf oogsten." Armin Minderhout is uit op ware antwoorden. Hij oogst de feitelijke waarheid, en daar stopt het boek. Maar dat is het einde nog niet. Hij is nog veel te passief en angstig gebleven. Onaangename waarheden wil hij wel onder ogen zien, maar hij wenst niet zijn beeld bij te stellen van de mensen over wie hij ze te weten komt. Of hij de vruchten oogst, blijft onzekere. Slot

Of Philippus gelijk heeft, al heeft die het natuurlijk over een andere waarheid, de goddelijke en niet de wereldlijke, dat laat ik eveneens in het midden. Misschien is de mens te beperkt voor die goddelijke waarheid. Doordat het verhaal in de ik-vorm staat, denkt de lezer steeds: wat gaat hij doen? En wellicht ook: wat zou ik in zijn plaats doen? Ik hoop dat de vragen die in mijn boek worden opgeworpen, ook na de oplossing van het dadervraagstuk nog een tijdje in de hoofden van de lezers blijven rondwaren.' De mening van de recensent in een paar zinnen: In deze recensie geeft de recensent niet echt zijn eigen mening, maar geeft hij meer de mening van de jury van Generale Bank Literatuurprijs. Ook lees je wat de bedoeling en de achterliggende gedacht van de schrijver van het boek geweest is. Drie meningen, vergeleken met mijn mening op dit punt: Zoals hierboven beschreven heeft de schrijver niet echt meningen in de recensie gezet. Hierdoor kan ik het ook niet vergelijken met mijzelf. Wel vind ik, omdat het boek in de ik-vorm beschreven staat dat het een stuk makkelijker leesbaar is dan als het alwetende is verteld. Daarom vind ik het boek zo een stuk leuker om te lezen en wil je het ook doorlezen. Schrijver Glastra van Loon, Karel
Titel Passievrucht, De
Jaar van uitgave 1999
Bron NRC Handelsblad
Publicatiedatum 06-08-1999
Recensent Pieter Steinz
Recensietitel In de martelkamer van de wetenschap
Inleiding
In het Huis van het Weten zijn heel veel kamers, zegt een vader tegen zijn zoontje. Je hebt de voorkamer van de Feitelijke Kennis, waarin je alles vindt wat je nu weet. Daarachter is de kamer van het Mogelijke, met alle dingen die je nog te weten kunt komen. Op de rommelzolder van de Kennis liggen grappige en onbruikbare weetjes, zoals 'de Theorie van de Platte Aarde en de Tien Gulden Regels voor Burgermeisjes.' En dan is er nog een piepklein vertrek zonder ramen, verlicht door een kale gloeilamp: 'de kamer van de dingen die je beter niet had kunnen weten. Ik noem hem de Martelkamer.' Geen enkele lezer van de eerste roman van Karel Glastra van Loon hoeft er na deze nadrukkelijk in hoofdstuk 2 verwerkte woorden aan te twijfelen: in De passievrucht zal de hoofdpersoon de Martelkamer binnengaan. En zo geschiedt. Middenstuk
Door een routine-onderzoek in het ziekenhuis ontdekt Armin Minderhout dat hij vanaf zijn geboorte onvruchtbaar is geweest. Dat is erg voor zijn vriendin Ellen, die dolgraag kinderen van hem wil, maar veel schokkender voor hemzelf, aangezien hij al dertien jaar lang vader meent te zijn van een kind uit een vorige relatie. Zijn grote liefde Monika, die tien jaar eerder stierf aan hersenvliesontsteking, is hem dus op zijn minst één keer ontrouw geweest. In een originele variatie op het aloude Vatersuchermotiv, waarvan de Westerse literatuur doordrongen is sinds Telemachus naar Pylos reisde om Odysseus te vinden, gaat Armin op zoek naar de natuurlijke vader van zijn zoon. Zijn queeste brengt hem via de arts die Bo op de wereld zette naar enkele ex-vriendjes van Monika, aan wie hij liever niet herinnerd had willen worden. Maar hoewel hij lange tijd op dode en valse sporen zit, is het allemaal niet voor niets. Armin rakelt het verleden op en breekt zichzelf tot op de laatste steen af. Als hij aan het eind van het boek het raadsel bij toeval heeft opgelost, is hij een beter mens, een betere geliefde en zelfs een betere vader. 'Het leven is een eindeloze aaneenschakeling van verbouwingen', luidt het slot van hoofdstuk 24 van De passievrucht. Het is maar een van de vele wijze en quasi-wijze zinnen waarin de hoofdpersoon grossiert. Armin, die werkt als corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij, is een man die zich vastklampt aan kennis, iemand die grote woorden en brede verbanden nodig heeft om de wereld te begrijpen. Tegenslag wordt bij hem: 'Het lot is wreder dan een kampbeul'; seks na een begrafenis is 'een gecompliceerde vorm van sadomasochisme'; en liefde stelt de mens in staat 'om juist meer zichzelf te worden door in een ander op te gaan.' Je zou Armin willen toeschreeuwen om eens een stap buiten de deur van het Huis van het Weten te zetten. De overdaad aan kwartjesfilosofie is een van de dingen in De passievrucht die zouden kunnen vervelen, net als het mulischiaanse aplomb waarmee natuurwetenschappelijke betogen en theorieën door de roman gevlochten zijn. (Wie het boek uit heeft, weet flink wat van ethologie en biologie, van genetische drijfveren, spermaoorlogen en ontkrachtingen van de evolutietheorie.) Maar vanzelfsprekend mogen we de euvelen van literaire personages niet verhalen op hun geestelijke vaders; Armin is een vreemde snijboon, maar allesbehalve ongeloofwaardig, Net als zijn vroegwijze zoon, zijn leugenachtige vriendin en zijn overspelige dode geliefde heeft hij iets sympathieks - zodat je het als lezer echt kan schelen wat hem overkomt. Slot

Journalist en televisiemaker Karel Glastra van Loon, die eerder met zijn verhalendebuut Vannacht is de wereld gek geworden (1997) werd genomineerd voor de ECI-prijs voor schrijvers van nu, is goed in het weergeven van scènes uit het dagelijkse leven: een pijnlijk bezoek aan twee verschrikkelijke schoonouders, een stukje slapstick in een dokterskamer, een mislukte expeditie van vader en zoon naar een Waddeneiland. Daarbij heeft hij een goede hand van dialoogschrijven en wisselt hij de gedragen citatenboekwijsheden van zijn hoofdpersoon af met mooi geformuleerde metaforen. 'Mijn geheugen is als het werk van een drankzuchtige archivaris', constateert Armin, 'het vertoont gaten en verdichtingen, de kaartenbakken zijn omgevallen, de fiches in haast weer bijeengeraapt.' En als hij willens nillens de vrouw van een rivaal het hof maakt: 'Ik overhandig haar het kistje met de wijn en denk: dit is een B-film. En B-films lopen wel altijd goed af, maar zelf haal ik zelden het einde.' De passievrucht - een boek dat een minder woordspelige titel verdiend had - heeft een moraal die al zo oud is als Socrates. Armin achterhaalt de identiteit van Bo's vader, maar heeft zich daarvoor al gerealiseerd dat hij, met al zijn kennis, eigenlijk niets weet. Ken uzelf, is zijn drijfveer, ken uw ex-vrouw, uw vriendin, uw zoon en uw vader. Toch zou dat alleen niet genoeg zijn geweest voor een roman die dwingt tot doorlezen. Daarvoor zorgt Glastra van Loons knappe plot, die handig gebruik maakt van beproefde romantische elementen als het Verborgen Verraad, het Argeloze Kind en de Mysterieuze Geliefde. De passievrucht kwam onlangs terecht op de longlist van de Generale Bank Literatuurprijs; het moet raar lopen als Glastra van Loon begin oktober niet een van de zes nominaties in de wacht sleept. Mening van de recensent in een paar zinnen
De recensent vindt dat het boek dwingt tot doorlezen, duit komt door het knap geschreven plot een de mooi geformuleerde dialogen. Wel heeft de recensent zich geërgerd aan de gewoonte van de hoofdpersoon uit het boek, om zijn emoties en gedachtes op zee filosofische wijzen uit te drukken. Met het laatste ben ik het niet helemaal eens, het valt zeker op, dat Armin zijn gevoelens en gedachten op een wat gecompliceerde manier verteld, maar ik heb me er niet aan geërgerd. Ik vind dat dit soort karaktertrekken een persoon juist beter schetst, daar heeft de schrijver knap gebruik van gemaakt. Drie meningen, vergleken met mijn mening op dit punt
1) De Passievrucht had een minder voorspellende titel verdiend: Ik snap absoluut niet wat de schrijver voorspellend vind aan de titel van het boek. Ik vind het juist een titel die me nieuwsgierig doet maken naar de inhoud van het boek. Als ik de naam Passievrucht hoor, dan heb ik geen idee wat ik me daarbij moet voorstellen, iets met passie, maar daar houd het dan ook wel mee op. Als je het boek een stukje gelezen hebt, dan wordt je snel duidelijk dat Bo die vrucht is en dat die vrucht veroorzaakt is door een bepaalde passie. Maar wie die passie weer veroorzaakt heeft, namelijk de vader van Bo, dat is de clou van het verhaal. Ik vind het juist mooi gevonden, in plaat van voorspelend. 2) Daarbij heeft hij een goede hand van dialoogschrijven en wisselt hij de gedragen citatenboekwijsheden van zijn hoofdpersoon af met mooi geformuleerde metaforen: in het begin van de recensie noemt de recensent de metaforen storend, ik ben het dan ook meer eens met de analyse van het tweede stuk. Ik vind de metaforen ook niet storend, maat meer romantisch, mooi en grappig. Het is een karaktertrek van de hoofdpersoon, dit maakt hem. Ik vind het juist verrassend en leuk om te lezen, hoe creatief iemand een situatie, een gevoel of een gedachte kan formuleren. 3) Daarvoor zorgt Glastra van Loons knappe plot, die handig gebruik maakt van beproefde romantische elementen als het Verborgen Verraad, het Argeloze Kind en de Mysterieuze Geliefde: met het laatste deel van deze zin ben ik het wel eens, van Loon maakt inderdaad gebruik van beproefde romantische elementen als het Verborgen Verraad, het Argeloze Kind en de Mysterieuze Geliefde. Ik vind het boek alleen geen knap plot heeft. Eigenlijk vind ik het plot een klein beetje tegenvallen, het is wel heel verrassend en zo’n einde zou ik zeker niet voorspeld hebben, alleen vond ik het een beetje te makkelijk. In het boek bedenkt Armin allemaal moeilijke theorieën, waarom Monica met iemand anders naar bed zou zijn geweest. Ook heeft hij een aantal verdachten, met allemaal een ander motief. Dan vind ik het een beetje teleurstellend als Armin zijn dader vind met een simpel briefje.