Complete titelbeschrijving Auteur: Harry Mulisch
Titel: Siegfried
Ondertitel: Een zwarte idylle
Uitgeverij: De bezige bij
Jaar van uitgave eerste druk: januari 2001
ISBN-nummer: 9023410866
Aantal bladzijdes:213
Hoofdstukindeling: er zijn 19 hoofdstukken Motto Warum holt mich der Teufel nicht? Bei ihm ist es bestimmt schöner als hier. Eva Braun, Dagboek, 2.III.35
Dit betekent letterlijk: Waarom haalt de duivel mij niet? Bij hem is het vast en zeker beter als hier. Dit komt uit het dagboek van Eva Braun. Deze gevoelens komen duidelijk terug in het verhaal. Eva Braun wordt steeds ongelukkiger en ze spreekt ook steeds minder met Hitler, ze mag niet weten wat hij allemaal precies uitvoert. De tijd dat ze dit geschreven heeft (1935), was de tijd dat ze al wel een relatie met Hitler had, maar het Duitse volk mocht het niet weten, dus hun relatie moest geheim gehouden worden, waardoor Eva waarschijnlijk (wat blijkt uit dit deel uit haar dagboek) erg ongelukkig was. Samenvatting Rudolf Herter is een internationaal bekende Nederlandse auteur. Rudolf Herter en Maria (zijn vriendin) arriveren in Wenen om het boek van Herter ‘De uitvinding van de Liefde’ te promoten en wat interviews te geven en lezingen te houden. Tijdens een van deze interviews komt hij naar aanleiding van een gestelde vraag opeens op een idee voor zijn nieuwe boek. Hij raakt gefascineerd door Hitler en door het feit dat hij nog door niemand verklaard is. Ondanks het feit dat er enorm veel boeken zijn verschenen over Hitler zijn alle pogingen zijn extreme gedrag en achterliggende gedachtes te verklaren, mislukt. Niemand is er ooit in geslaagd Hitlers daden en gedachten te begrijpen en Herter voelt zich geroepen deze taak te vervullen. Op dat moment heeft hij nog geen idee hoe hij dit zal gaan aanpakken. De volgende dag heeft hij een lezing in de Nationale Bibliotheek van Wenen en na de lezing begint de signeersessie. Pas wanneer alle mensen naar huis zijn, komt er een ouder echtpaar naar Herter toe: Ullrich en Julia Falk. Zij hebben zijn televisie-interview de voorgaande dag gezien en zij denken dat zij hem kunnen helpen om Hitler beter te begrijpen. Herter heeft het gevoel dat deze twee mensen iets weten wat niemand anders weet en dat deze informatie waardevol is. Hij besluit de volgende dag het echtpaar Falk te bezoeken. Ze vertellen dat zij vroeger in dienst zijn geweest bij villa Berghof: Hitlers buitenverblijf op de Obersalzberg in Berchtesgaden. Aangezien zij een van de laatste overlevenden waren van de WOII en zij in die tijd aan de kant van Hitler stonden hebben zij ongelofelijke waardevolle informatie. De reden waarom zij hun verhaal met Herter wilden delen was dat zij niet wilden sterven met het verhaal. Herter mocht het verhaal pas na het overlijden van het echtpaar Falk publiceren. Julia Falk was in die tijd goed bevriend met Eva Braun. Eva Braun was de geheime vriendin van Hitler en was voor de hele wereld verborgen omdat de Duitse vrouwen niet mochten weten dat Hitler een vriendin had: dit zou politiek ongunstig zijn want Hitler was in die dagen zeer geliefd onder zijn vrouwelijke onderdanen. Julia Falk had een goede band met Eva Braun en wist daardoor meer dan enig ander over het privé-leven van Hitler. Het verhaal wordt zeer ongelofelijk wanneer Falk vertelt dat Eva Braun een kind verwachtte van Hitler. Omdat dit absoluut niet openbaar mocht worden, werd er een plan bedacht. Ullrich en Julia Falk zouden het kind adopteren als hun eigen kind, zodat niemand wist dat dit het kind zou zijn van Hitler. Eva Braun zou zogenaamd op kunstexcursie gaan in Italië en Julia zou doen alsof zij een kind verwachtte van Ullrich. In werkelijkheid ging Eva natuurlijk niet naar Italië, maar leefde zij verscholen op haar kamer en de enige met wie zij in die tijd contact had was met Julia, Adolf, en Ullrich. In het geheim beviel zij op 9 november 1938 (de Reichskristallnacht) van haar zoon Siegfried, Siegfried groeide op en leek enigszins wel op zijn vader: hij speelde graag oorlogje, en zei dat hij later net als oom Adi oorlogje wilde voeren. Siegfried wist niet dat Adolf Hitler eigenlijk zijn vader was. In deze tijd had Eva het erg moeilijk, want zij hield veel van haar kind en het was moeilijk voor haar te accepteren dat zij niet mochten laten merken dat zij de moeder was en Siegfried dan ook met al zijn woede, vreugde en verdriet naar Julia ging, in plaats van naar haar. Ondertussen woedde de oorlog in heel Europa en Hitler begon terrein te verliezen. Op een dag kreeg Herter het bericht dat hij op Hitlers bevel Siegfried moest vermoorden. Wanneer hij dit niet zou doen, zou Siegfried alsnog vermoord worden en zouden hij en Julia naar een concentratiekamp moeten. Hoe erg hij het ook vond, hij besloot het te doen om het leven van Julia te sparen. Hij nam hem mee naar de schietbaan en schoot Siegfried daar door zijn hoofd. Er werd geen onderzoek ingesteld, want het was een “ongeluk”. Na de dood van Siegfried werden Julia en Ullrich overgeplaatst naar Den Haag, waar ze werkten in de huishouding van Seyss-Inquart. Ondertussen was het duidelijk dat de dood van Siegfried een misverstand was: Hitler dacht namelijk dat Eva van Joodse afkomst was: dit stond namelijk in haar papieren. Dit gegeven had hem vervolgens doen besluiten om Siegfried te laten vermoorden. Want wanneer men had ontdekt dat hij een half Joods kind was, dan was dit voor hem rampzalig geweest. Achteraf bleek echter dat Eva helemaal niet Joods was, maar dat het bewijs vervalst was. Dit was gedaan door een van Hitlers handlangers om ervoor te zorgen dat niet Siegfried, maar hijzelf de opvolger van Hitler zou kunnen worden. Toen Hitler hier achterkwam draaide hij compleet door. Ondertussen ging het al heel slecht met het Duitse rijk en het einde van de oorlog naderde. Hitler en zijn handlangers bleven tot einde bij elkaar in een soort van ondergrondse burcht waar jaren aan gebouwd was. Op het laatste moment trouwde Hitler Eva en dat was haar gelukkigste moment in haar leven: hij deed dit dan ook haar als compensatie voor de dood van haar kind, waarna ze samen zelfmoord pleegden. Met de grote hoeveelheid ongelofelijke informatie keerde Herter terug in zijn hotelkamer. Hij had beloofd te zwijgen over het verhaal totdat Falk was overleden en hij deed dit dan ook, maar hij had wel behoefte zijn ideeën en gedachten te ordenen. Hij begon te praten in zijn dictafoon en dacht Hitler opeens helemaal te kunnen doorgronden. Hij praat en praat en Maria die hem niet helemaal kan volgen plaatst enkele kanttekeningen die Herter dan weer volledig weet te verklaren. Op een gegeven moment is Herter zo moe van de grote emotionele inspanning dat hij besluit even te gaan liggen en Maria gaat dan even wat drinken beneden. Wanneer zij later terugkomt ligt Herter dood op bed. De dokter komt en stelt een onmiddellijke hartstilstand vast. Wanneer Maria het bandje van het dictafoon afluistert hoort ze een tijdlang niks en dan opeens hoort ze plotseling een zacht rumoer, en pas na de derde keer luisteren verstond ze wat hij zei: ‘…hij …hij …hij is hier’. Herter is dus eigenlijk ook een slachtoffer van Hitler want deze laatste woorden suggereren dat Hitlers geest die van Herter is komen halen.
Titel en ondertitelverklaring De titel ‘Siegfried’ komt van de naam van het zoontje van Hitler en Eva Braun, waarvan niemand wist dat het hun kind was. Voor het Duitse volk moest Siegfried verborgen blijven, niemand mocht weten dat het hun kind was, dus werd net gedaan alsof Siegfried het kind van Ullrich en Julia Falk was. Siegfried is dus de ‘fictieve’ zoon van Hitler, waar dit verhaal om draait. Doordat Herter van het bestaan van Siegfried afweet, denkt hij Hitler te kunnen verklaren en doorgronden. De ondertitel geeft Siegfried verschillende bijbetekenissen. ‘Een zwarte idylle' is een paradox, een schijnbare tegenstelling. De bijbetekenissen van negatieve ideale omstandigheden en een duistere, vreemde liefdesverhouding. Het verhaal begint als een idylle, maar gaandeweg wordt het steeds donkerder en grauwer tot zelfs zwart aan het eind, als Herter dood gaat en Siegfried al lang geleden gestorven is. Genre Dit boek is een roman, gedeeltelijk een oorlogsroman, omdat het voor een groot gedeelte dus over de oorlog en het leven van Hitler gaat, maar het vooral een psychologische roman. Herter wil proberen Hitler te begrijpen, wat hij was en waarom hij zo was, waar een heleboel psychologie komt kijken waarmee Herter wil proberen Hitler te doorgronden. Thema en Idee Het thema is dat de schrijver Rudolf Herter Hitler probeert te ‘vangen’ in de fictieve wereld; die van het boek. Hij probeert er achter te komen wie Hitler was en waarom hij zo was. De grootste ontdekking die hij doet is dat Hitler het grote Niets is. ~ “Toen de ambassadeur was uitgesproken, zei Herter dat Hitler juist door zijn raadselahtigheid de dominerende figuur was van de 20e eeuw. Stalin en Mao waren ook massamoordenaars, maar die waren niet raadselachtig; daarom was er ook veel en veel minder over hen geschreven. In de wereldgeschiedenis waren er tallozen geweest zoals zij, en zij waren er nog steeds en zouden er altijd zijn, maar zoals Hitler was alleen Hitler geweest. Misschien was hij wel de raadselachtigste mens aller tijden. Daarom ook had het nationaal-socialisme in feite weinig of niets te maken met het vergelijkenderwijs nogal onbeduidende fascisme van Mussolini of Franco. Het zou toch mooi zijn als bij het afstoten van de twintigste eeuw het laatste woord over hem gesproken een kon worden, een soor Endlösung der Hitlerfrage.” (blz. 41-42) Motieven Wolf
Wolven, dit is iets waar Hitler iets mee heeft, waarvan Herter eerst niet kan bedenken wat het is. ~ “Oom Wolf, herhaalde Herter in gedachten. Wat had Hitler met wolven? Alleen het feit, dat ook zij roofdieren waren? In de jaren twintig was ‘Wolf’ zijn schuilnaam; zijn latere hoofdkwartieren in Oost-Pruisen, rusland en Noord-Frankrijk heetten ‘Wolfsschanze, ‘Werwolf’ en ‘Wolfsschlucht’. Ook Blondi leek op een wolf; een van de pups die zij tegen het eind van de oorlog kreeg, en die hij zelf wilde opvoeden, had hij Wölfi genoemd. Zat dat zelfinzicht erachter?” (blz. 124) Bruin
Eva’s achternaam was Braun, de SA-ers werden de bruinhemden genoemd, Hitler was geboren in Braunau, de partijcentrale heette het Braune Haus en door Göring werd de Berghof ook wel Braunhaus genoemd. Ook hield Hitler erg van chocola. In het verzonnen stukje uit het dagboek van Eva Braun, veegt ze een veegje chocola weg van Hitlers gezicht. Hitler was zelf altijd erg netjes. Ook hield Hitler van chocola in zijn pap. ~ “Maria’s vraag schoot hem weer te binnen: waarom het Niets juist Braunau had uitgekozen voor Hitlers geboorteplaats. Dat bruine keerde naderhand steeds terug: de partijcentrale in München heette het ‘Braune Haus’, de SA-troepen werden ‘bruinhemden’ genoemd en ten slotte heette ook Eva Braun. Omdat haar familie vaak op de Obersalzberg logeerde, neomde Göring de Berghof het ‘Braunhaus’. Bruin kwam in het zonnespectrum niet voor, het was een poepkleur die ontstond als je op een palet alle spectraalkleuren door elkaar smeerde,- en bij die gedachte herinnerde hij zich iets, dat alles naadloos verklaarde. In de kliniek van dr. Wille noteerde de dienstdoende arts in de maand van Hitlers geboorte over Nietzsche: Koth geschmiert.-Beschmiert s(ich) miet Koth – Isst Koth. “ (blz. 181) Hitler

Het verhaal draait om Herter die wil proberen Hitler te verklaren, het verhaal draait dus om Hitler en zijn beweegredenen. ~ “In hoeverre was Hitler eigenlijk een mens? Hij had het lichaam van een mens - ofschoon… ook met lichaam was van meet af aan iets vreemds aan de hand.” (blz. 180) ~ “Er zijn intussen honderdduizend studies aan hem gewijd, als het niet meer is: politieke, historische, economische, psychologische, psychiatrische, sociologische, theologische, occulte en weet ik wat allemaal nog meer, van alle kanten omsingeld en onderzocht, er is een rij boeken over hem verschenen van hier tot de Stephansdom, meer dan over wie dan ook, maar wij zijn er allemaal geen steek mee opgeschoten. Ik heb het niet allemaal gelezen, want daar is een mensenleven tekort voor, maar als iemand hem bevredigend had verklaard zou ik het weten. Hij is het enigma gebleven dat hij van meet af aan voor iedereen was, - of nee, hij is er alleen maar onbegrijpelijker van geworden. Al die zogenaamde verklaringen hebben hem alleen maar onzichtbaarder gemaakt, waar hij zelf heel tevreden over zou zijn geweest. Volgens mij zit hij in de hel en lacht zich dood. Het wordt tijd, dat daar verandering in komt. Misschien is fictie het net waarin hij gevangen kan worden.” (blz. 23) Filosofie
Rudolf Herter heeft grote belangstelling voor met name Schopenhauer en Nietzsche en hun relatie tot Hitler. Friedrich Nietzsche (1844-1900) was het eerste ‘slachtoffer’ van Hitler, volgens Rudolf Herter. Hitler heeft zijn denkbeelden misbruikt en op een antisemitische manier geïnterpreteerd. In Nietzsche’s hoofdwerk “Also sprach Zarathustra” (+-1885) heeft hij een paar schokkende dingen op het programma gezet zoals de conceptie van de Übermensch, de heerschappij van de sterken over de zwakken, de afschaffing van het medeleden en de stelling dat God dood is. ~ “Aan de ene kant hebben we Nietzsche die profetisch schrijft over al diedingen die ik heb genoemd, aan de andere kant Hitler die ze waar maakt. Een paar dagen voor zijn definitieve instorting – toen Hitler in zijn zesde maand was – schreef Nietzsche letterlijk dat hij zijn lot kende: dat zijn naam eens verbonden zou zijn met de herinnering aan iets monsterachtigs, aan een crisis zoals er op aarde nog niet eerder was, aan het diepste gewetensconflict, aan een beslissing, bezworen tegen alles wat tot dan toe geloofd, geëist, geheiligd was. Niemand kon toen begrijpen waar hij het over had, maar wij weten het intussen. Hitler was het die die voorspelde “monsterachtige beslissing” nam: het bleek zijn centrale obsessie: de Endlösung der Judenfrage – hun fysieke uitroeiing, waar Wagner hen als eerste mee bedreigd had en wat Nietzsche nu juist zo in hem verachtte. “ (blz. 174) ~ “Maria dwong zich tot kalmte. ‘Goed, ik probeer je te volgen. Maar dan begrijp ik het nog steeds niet. Ergens in een Oostenrijks dorp… waar is hij geboren?’ ‘In Braunau.’ ‘In Braunau kruipt Hitler senior op zijn vrouw en komt kreunend van genot klaar.’ ‘Ja,’ zei Herter. ‘Moet je je dat voorstellen. Het is allemaal begonnen met genot.’ ‘En op dat ogenblik begint er iets mis te gaan in het brein van Nietzsche, honderden kilometers verderop in Turijn.’ ‘Ja. De nacht die in Nietzsches geest viel, was de duisternis van de baarmoeder waarin Hitlers lichaam gestalte aannam.’ ‘Maar dat kan niet veroorzaakt zijn door die bevruchte eicel in Braunau. Ik neem tenminste niet aan, dat je aan een of andere geheimzinnige straling gelooft.’ ‘Natuurlijk niet. Er is nog een derde, dat zowel het een als het ander heeft veroorzaakt.’ ‘En dat is?’ Herter sloot even zijn ogen. ‘Niets dus. Dat is nu juist het mirakel. Na de dood van God stond het Niets voor de deur, en Hitler was zijn eniggeboren zoon. In zekere zin heeft hij nooit bestaan, hij was als het ware de vleesgeworden HitlerLüge. De absolute, logische Antichrist.’ “ (blz. 177) De dood, de ondergang
De ondergang van Hitler is natuurlijk een belangrijk onderdeel van het verhaal, want de vraag is hoe Hitler nu toch ten onder is kunnen gaan. De dood letterlijk is ook belangrijk, mede doordat Ullrich Siegfried moet doden, Herter zelf sterft op het eind van het verhaal, en de dood van Hitler en daarmee zijn ondergang. ~ “ ‘Ik geloof mijn oren niet,’ zei hij. ‘U moest Siegfried doden? Hitlers zoon, Siggi, op wie hij zo dol was? Waarom in godsnaam?’ (blz. 136) ~ “Toen Maria terugkwam in de kamer, bleef zij verstijfd op de drempel staan. Zij zag onmiddellijk dat er iets fataals was gebeurd. Herter lag nog in dezelfde houding als toen zij hem had verlaten, met gesloten ogen, maar tegelijk was hij onherkenbaar veranderd, alsof hij verwisseld was met zijn kopie uit het panopticum in Amsterdam.” (blz. 209) De droom, het slapen ~ “ De Führer sliep! Radeloze generaals in Rusland, maar de Führer sliep en mocht niet gewekt worden. ‘Ja, ja, ja, dacht Herter. En wat droomde hij? Hij zou er heel wat voor over hebben om dat te weten. ‘Heeft hij u wel eens een droom verteld, meneer Falk?’ Falk lachte een kort lachje. ‘Dacht u dat hij ooit iemand tot zich toeliet? Die man zat in zichzelf opgesloten…als…als… Maar één keer, in de oorlog, ik meen in de winter van tweeënveertig, moet hij een nachtmerrie hebben gehad. Ik werd wakker omdat ik hem hoorde schreeuwen, ik pakte mijn pistool en in pyjama rende ik naar zijn slaapkamer.’ ‘U had een pistool?’ Van onderuit keek Falk hem aan. ‘Er waren veel wapens op de Obersalzberg, meneer Herter. Hij was alleen, juffrouw Braun logeerde een paar dagen bij familie in München. Bij de deur stonden al twee van zijn SS-lijfwachten met machinepistolen, maar zij durfden niet naar binnen, hoewel hij misschien werd vermoord. Die werden meteen de volgende dag overgeplaatst naar het oostfront. Ik rukte de deur open en zag hem verwilderd midden in de kamer staan in zijn nachthemd, gutsend van het zweet, met blauwe lippen, zijn haar in de war, en met een van angst vertrokken gezicht keek hij mij aan. Nooit zal ik vergeten wat hij zei: ‘Hij… hij… hij was hier..’ “ (blz. 99) ~ “Na een paar minuten hoorde zij plotseling zacht rumoer, dat zij niet thuis kon brengen, - en dan ook, heel zacht en ver weg, zijn stem. Steunen, klanken woorden… Zij hield haar andere oor dicht, boog zich over haar schoot en sloot ingespannen haar ogen. Pas toen zij het de derde keer herhaalde, verstond zij het: ‘…hij…hij…hij is hier…’ Daarna niets meer.” (blz. 213) Het zoeken van verbinding van alles met alles
Herter probeerde alles in verband te brengen met alles, om een verklaring voor Hitler te kunnen bedenken, hij bedacht allerlei theorieën waarmee hij achter de waarheid van de persoon Hitler zou kunnen komen. ~ “ ‘Ik doe niet anders, ik doe niet anders. Maar niet om de zaak terug te brengen tot iets alledaags, zoals toeval, en dan mijn schouder sop te halen en mij af te wenden; maar om verder te komen, want het gaat hier niet om iets alledaags, verdomme. Begrijp je wel waar we het over hebben? We hebben het over het ergste van het ergste. En het enige dat ik kan verzinnen, is dat we met Hitler te maken hebben met zoiets als een meta-natuurverschijnsel, - te vergelijken met de inslag van die meteoriet in het Krijt, die een eind maakte aan de dinosauriërs. Met dit verschil, dat hij niet een buitenaards wezen was, maar een buitenzijns wezen: het Niets.’ “(blz. 176) ~ “ ‘Ja. Het geloof aan Niets, en Nietzsche is zijn profeet. En op gevaar af dat je me definitief voor krankzinnig houdt, zal ik je nog iets anders vertellen. Hij heeft niet alleen met de verwoesting van zijn geest Hitlers lijfelijke ontstaan uitgebeeld, hij heeft niet alleen in zijn geschriften diens latere gedachtegoed aangekondigd, hij heeft ook tot in details diens einde voorzien. In een van zijn allerlaatste aantekeningen, met de titel Laatste overweging, zegt hij letterlijk: ‘Men moge mij die jonge misdadiger uitleveren; ik zal niet aarzelen hem te verderven, - ik wil zelf de brandfakkel in zijn vloekwaardige geest doen opwaaien.’ Dat sloeg op de Duitse Keizer. Die is in 1941 vredig gestorven in Doorn, maar vier jaar later overkwam het zijn opvolger in Berlijn lijfelijk. “ (blz. 178) Het handelen op bevel van anderen, omdat men zelf leeg is
Herter gaat soms zo diep op in zijn gedachten, dat hij voor de buitenwereld als het ware leeg leek en dus de bevelen van anderen zo opvolgt. ~ “ ‘Dat kan ik me voorstellen,‘ zei Maria, keek op haar horloge en stond op. ‘Ga even slapen, je hebt nog wel een half uurtje. De auto van de ambassade komt over een uur, ik ga beneden een Wiener Melange drinken – om bij te komen. Als je me nodig hebt, bel je maar.’ “ (blz. 179) Structuur Het verhaal is ab ovo, het begint gewoon aan het begin, pas na een tijdje krijgt Herter zijn eerste idee om zijn nieuwe boek over Hitler te gaan schrijven. Het begint gewoon aan het begin van het verhaal. Het einde is ook gesloten, Herter is dood en hij heeft (toch in ieder geval voor hem zelf) het mysterie rondom Hitler opgelost, hoewel het voor andere mensen toch nog een raadsel blijft en zijn boek nooit geschreven zal worden, wat toch ook weer argumenten zijn om het einde open te noemen. Toch vind ik het einde gesloten, omdat het Herter gelukt is om Hitler te doorgronden en hij weet nu zo goed als alles van zijn leven. Het boek is opgebouwd uit 19 hoofdstukken, die allemaal van ongeveer gelijke lengte zijn, namelijk ongeveer 15 bladzijden. De hoofdstukken zijn alleen genummerd en hebben geen naam. Het 18e hoofdstuk bestaat uit een fragment uit het dagboek van Eva Braun. Personages Rudolf Herter
Hij is een beroemde Nederlandse schrijver van 72 jaar oud die naar Wenen komt om daar zijn nieuwe boek 'De Uitvinding van de Liefde' te promoten. Herter vergelijkt Hitler met een dirigent en hij maakt ook een vergelijking tussen Hitler en Nietzsch. Ook bedenkt hij aan het einde van zijn boek de theorie over het Niets. In deze theorie komen zoveel toevalligheden bij elkaar dat het bijna geen toeval meer kan zijn. Na het bedenken van deze theorie, sterft hij plotseling op zijn hotelkamer. Hij is de protagonist. Ullrich Falk
Hij was een persoonlijke dienstbode van Hitler en speelde de vader van Hitlers zoon Siegfried. In opdracht van Hitler vermoordt hij onder dwang Siegfried. Julia Falk

De vrouw van Ullrich. Zij speelde de moeder van Siegfried en hield van hem alsof het haar eigen zoon was. Julia en Ullrich Falk zijn de tritagonisten, zij maken het verhaal van Hitler duidelijk aan Herter, waardoor hij oplossingen voor vele mysteries kan bedenken. Siegfried
Hij was de zoon van Adolf Hitler en Eva Braun. Om een schandaal te voorkomen deed de toen nog ongetrouwde Hitler alsof het de zoon van Ullrich en Julia Falk was. Eva Braun
Eva Braun is de vriendin van Hitler. Van haar krijgt hij zijn zoon. Vlak voordat hij zelfmoord pleegt trouwt hij overhaast met Eva. Over haar gevoelens en twijfels kom je veel te weten in het boek, vooral in het verzonnen stukje uit haar dagboek. Maria
Zij is de vriendin van Herter. Zij steunt hem en is met hem mee op reis naar Wenen. Adolf Hitler
Wie was hij? Dit is de vraag die Mulisch heeft geïnspireerd om dit boek te schrijven. In dit boek probeert hij erachter te komen wie Hitler werkelijk was, dus eigenlijk is Hitler de antagonist. Tijd Het handelingsverloop is in november 1999 ongeveer twee weken. De historische tijd is van 1933 tot 1945, de tweede wereldoorlog dus. De vertelde tijd loopt als je het kritisch bekijkt van het Krijt, “te vergelijken met het Krijt, die een eind maakte aan de dinosauriërs” (blz. 176), dit loopt door tot het heden en tot de volgende eeuw, want er staat: “Herter schudde zijn hoofd. ‘U gaat nog lang niet dood, dat kan ik zien. U bent al bijna aan de volgende eeuw begonnen.’ “ (blz. 153) Het tijdsperspectief is voor een groot gedeelte vision par derrière, omdat het verhaal waar het om draait, namelijk dat van Ullrich en Julia, een terugblik is, het is dus al voorbij. De rest van het verhaal loopt erg door elkaar heen, omdat Herter uiteindelijk toch weer is beïnvloedt door Hitler en daardoor sterft, loopt het terugblik en het heden door elkaar heen. Het is dus ook voor een gedeelte vision avec, omdat het ook om de tegenwoordige tijd gaat, over wat Herter stukje bij beetje allemaal kan verklaren wat betreft Hitler. Het verhaal is niet chronologisch, omdat er terugblikken zijn, sowieso al het hele verhaal van Julia en Ullrich over Hitler, Eva en Siegfried, wat een grote terugblik is. Hierdoor zijn fabel en sujet dus ook niet gelijk, door de terugblikken. Perspectief/vertelsituatie Het verhaal is geschreven vanuit een vertellersperspectief. Je kunt alleen de gedachten van personen lezen, als deze het zelf ook werkelijk vertellen. De Falks, vertellen tijdens hun verhaal zelf wat ze toen dachten. Ook wanneer Herter zijn theorie bedenkt, lees je dat omdat hij hardop aan het denken is. Het fragment uit het dagboek van Eva Braun is vanuit een ik-perspectief geschreven. Ze vertelt het zelf al haar gedachten en gevoelens tijdens de laatste paar weken van haar leven. Ruimte Het verhaal speelt zich af in de hoofdstad van Oostenrijk: Wenen, waar Herter is voor wat lezingen te houden en interviews te geven. Wenen is de stad van de muziek (walzen) en de stad die joden haat. Oostenrijk was in 1938 betrokken bij de Anschluss met Duitsland. Het stadje Braunau, de geboorteplaats van Hitler, ligt vlak bij Wenen. Deze plaats is dus subjectief gekozen, omdat het in Duitsland is, het land wat andere mensen nog steeds aan de Tweede Wereldoorlog doet denken en daarmee dus ook aan Hitler. Omdat de rest van het verhaal over Hitler gaat, is het natuurlijk logisch dat de lezingen en interviews in een plaats in Duitsland gegeven moesten worden, zodat de link makkelijk is gelegd en ook Ullrich en Julia bij Herter uit kunnen komen. De flashbacks (het verhaal van Ullrich en Julia dus) spelen zich af in Oostenrijk en in Berlijn, in de Berghof, waar Hitler woonde en Ullrich en Julia dus ook bij ingetrokken waren.