Broodje gezond door Bart Chabot

Korte samenvatting van de inhoud: Bart Chabot, schrijver en goede vriend van Herman Brood, besluit een biografie over zijn vriend te schrijven. Hij reist denk ik zo’n twee jaar met Brood mee, met een taperecorder en een kladblok bij de hand. Op de taperecorder worden al hun gesprekken opgenomen die hij later opschrijft voor het boek, ze gaan over Broods verleden, heden, hoe hij overal over denkt, wat hij voor iedereen voelt, en hoe hij zijn dagen slijt. Het kladblok wordt af en toe gebruikt als Brood ineens inspiratie of iets dergelijks heeft, dan voeren zij stille gesprekken via het kladblok, hij schrijft een gedichtje, of maakt een tekeningetje. Het boek vertelt eigenlijk gewoon de dagelijkse gang van zaken van Herman Brood, hij leeft van stad naar stad, betaalt zijn drankrekeningen met een ter plekke gemaakt schilderij, gaat om de zoveel tijd ‘even naar de w.c. om een shotje te zetten’. Er zijn geen grote ingrijpende gebeurtenissen, gewoon een soort dagboek met hoe hij zich vandaag de dag voelt, met veel herinneringen aan vroeger. Korte samenvatting van de inhoud: Dit boek gaat over Herman Brood, kunstenaar, zanger, schrijver. Hij was ooit een beroemde (rock)zanger, met zijn band ‘the Wild Romance’, later stond hij vooral nog bekend om zijn eigenzinnige schilderijen. Het boek speelt niet zo lang geleden, rond 1995/1996, maar ook voor een groot deel in het verleden, Hermans jeugd wordt verteld. Herman stond ook bekend om zijn vele gebruik van seks, drugs en alcohol, dit is ook duidelijk te zien aan deze uitspraak van Nina Hagen, waarmee hij ooit getrouwd was: ‘Ik heb me er altijd over verbaasd, hoe zijn lichaam, zijn immuunsysteem die levensstijl heeft volgehouden. Maar zijn geest hield het niet meer vol. Hij moet grote mentale en lichamelijke pijnen hebben geleden. De cocktail die dagelijks door zijn lichaam ging…In Godsnaam!.’ De andere belangrijke persoon in dit boek is de schrijver, Bart Chabot. In het boek staan al zijn gesprekken met Herman, over Hermans hele leven, dit is een fijnere manier van lezen dan het gewoon lezen, nu wordt het verteld, in de vorm van een gesprek. Af en toe kun je ook Bart’s mening tussen de regels door opmerken, ik krijg het idee dat hij af en toe zoiets heeft van dat het wel wat minder overdreven mag allemaal. Ik geloof dat Bart begon als een collega-schrijver van Brood, maar naarmate ze voor het boek meer met elkaar optrokken werden ze erg goede vrienden, Chabot is op 11 juli dan ook een goede vriend verloren. Er zijn niet echt veel opvallende gebeurtenissen in het boek, er wordt meer verteld hoe het dagelijks leven van Herman eruit ziet, met alle kleine problemen en andere dingen die daarbij horen. Ook zijn er veel flashbacks, Brood en Chabot gaan terug naar de plaatsen waar Herman vroeger heeft gewoond, ze lopen er rond en Herman vertelt over zijn jeugd en latere jaren daar. De dingen die er gebeuren hebben geen grote invloed, daarentegen vertelt Herman over gebeurtenissen uit het verleden die wel invloed hadden op zijn karakter, zoals het volgende fragment over de poging van ‘the Wild Romance’ om door te breken in Amerika, waar Herman met het verpesten van één belangrijk optreden zijn eigen glazen ingooide. ‘Ik geloof,’ merk ik op als ik hem heb ingehaald, ‘dat ik begin te begrijpen waarom het met de Wild Romance indertijd is misgegaan, in Amerika.’ ‘Ik verpestte het in New York. Ik kon niet meer op mijn poten staan. Zoiets was me in mijn hele carrière nog nooit overkomen. Horse-power. Ik schold het publiek uit. En liet mijn pik zien. Bekeken zaak.’ Omdat hij zo zijn eigen kansen vergooide bleef hij in Nederland, dit had dus een grote invloed op zijn verdere leven.
3. Uitgewerkte persoonlijke reactie (5 verhaalaspecten) 1. Onderwerp Het onderwerp van dit boek spreekt mij heel erg aan, dan bedoel ik niet alleen de hoofdpersoon Herman Brood, maar ook de belangrijkste delen van zijn leven, drugs, drank, seks, en zijn onvoorwaardelijke liefde voor zijn dochtertje Lola en hond Iggy. Al deze onderwerpen komen veel ter sprake rond de middelbare schooltijd, daar gaan veel boeken gericht op onze leeftijdsgroep ook over, omdat men weet dat dit ons aanspreekt. Het verhaal wordt niet echt vanuit een bepaald standpunt geschreven, je merkt eigenlijk niet dat de schrijver bij alle gesprekken aanwezig is, het lijkt net of hij een soort monoloog van Herman Brood opschrijft. Dit is eigenlijk ook wel waar, Brood praat tegen hem, vertelt hem alles, maar hij reageert zo min mogelijk, waarschijnlijk om Herman alles te laten vertellen zonder het een bepaalde kant op te sturen. Af en toe merk je wel dat de schrijver zich verbaast over de hoeveelheid drank en drugs die Brood kan hebben, maar dit beïnvloedt niet echt de manier waarop hij het boek schrijft. De uitwerking van het onderwerp is aan de ene kant erg diep, maar soms ook oppervlakkig, het hangt ervan af in wat voor bui Herman was, had hij zin om ergens diep op in te gaan, of vertelde hij iets en liet je daarna achter zonder het te verklaren? Dat verschilt nogal veel door het hele boek heen, daar kan Chabot ook niet veel aan veranderen, hij kan immers niet Brood’s verhalen afmaken zonder het ook echt zelf meegemaakt te hebben. Ik vind dit wel een heel fijne manier van vertellen, over sommige onderwerpen wordt veel verteld, maar het wordt tenminste niet zo langdradig als wanneer alles uitgebreid verteld zou worden. Op deze manier weet je ook niet alles, dan blijft de mysterie rond de persoon Herman Brood en zijn leef- en denkwijze nog aanwezig… 2. Gebeurtenissen Zoals ik al eerder zei zijn er niet veel opvallende gebeurtenissen, het is gewoon een soort opsomming van het dagelijks leven van Herman Brood, met een paar flashbacks naar zijn jeugd ertussen. Er zit totaal geen samenhang tussen de verschillende delen van het verhaal, Herman springt van de hak op de tak, dit zie je bijvoorbeeld in het volgende stukje uit Broodje Gezond: ‘Welnee, ik ben een mens, bij mijn volle verstand, en ik kan u beloven: seks, drugs, en rock’n’roll. Wilt u zich compleet voelen.’ (…er volgt een stukje waarin de barvrouw tegen iemand anders praat, dit hoort niet bij het verhaal. Het gesprek vervolgt zich: ) ‘Mijn eerste gekkenhuis,’ vervolgt Herman, alsof de overgang van gespreksonderwerp de gewoonste zaak van de wereld is,’was een christelijke inrichting, vlakbij Delfzijl, op het platteland.’ Aan dit deel van het gesprek kun je zien dat Herman telkens halverwege een gesprek ineens heel even stil viel, om daarna doodnormaal door te gaan op een totaal ander onderwerp, dit is vaak lastig met het lezen, omdat er zo geen lijn in het verhaal zit. Het verschil tussen hoofdstukken is ook heel erg groot, de opeenvolgende hoofdstukken hebben totaal niets met elkaar te maken, je vraagt je vaak zelfs af of er niet een half jaar tussen heeft gezeten! De vele kleine gebeurtenissen in het boek roepen twee dingen bij me op, aan de ene kant ontroert het me vaak hoe hij over Lola praat, hoezeer hij in haar gelooft en om haar geeft. Aan de andere kant echter verbaast het me nog veel vaker hoe Herman overal over denkt, hij geeft eigenlijk nergens veel om, hij wil gewoon zich kunnen uiten in zijn schilderijen en gedichten (al doet hij dit vaker om zijn rekening in een café mee te betalen), hij wil dat mensen eens stoppen met zo moeilijk doen over zijn leven, alles wat hij nodig heeft zijn Lola, Iggy, drugs, drank en seks. Het stukje van het boek wat eigenlijk het meeste indruk op mij maakte was de allerlaatste alinea van het boek, dit stukje is ook vaak geciteerd in artikelen over zijn zelfmoord, het roept bij mij een soort respect op voor Herman Brood, nog meer dan ik al had. Ik vind dat hij een sterke man was, hij kon en deed alles wat hij wilde, toen hij er genoeg van had, maakte hij er een einde van, hij leefde zijn hele leven naar zijn eigen hand. De laatste alinea: ‘Tegen de tijd dat wij aan de beurt zijn, is doodgaan niet meer aan de orde. Ik ga ervan uit dat de heren doktoren er dan wel iets tegen hebben uitgevonden. Dat zal me een drukte geven op aarde. Al die ouwe sokken van tweehonderd jaar die elkaar in de weg lopen. Je hebt geen 10 voor natuurkunde nodig om dat te kunnen voorspellen. Nou ja, ze hebben vast wel een natuurrampje op de plank liggen om de zaak een beetje in balans te houden. Of we vreten elkaar op. Nee, ik kan niet dood. En jij?’ Uitgewerkte persoonlijke reactie: *Het onderwerp van dit boek is dé bekende Nederlandse rock-’n-roll-zanger/kunstenaar Herman Brood. Zijn hele leven, alles wat bij hem hoort, drugs, drank, vooral veel vreemdgaan, maar ook de onvoorwaardelijke liefde voor zijn dochtertje Lola. Ik vind het een heel interessant onderwerp, erg leuk om over te lezen, het ligt ook wel in mijn belevingswereld, ik denk ook na over deze dingen, en vooral muziek is een grote interesse van mij. Ik kon me van tevoren geen voorstelling van het boek maken, ik wist totaal niet wat te verwachten. Wat wel anders is dan ik verwachtte is de manier van schrijven, ik dacht dat het net als bij een ‘normaal’ boek was, een soort verhaallijn erin, maar het is meer een soort opsomming van de dagelijkse gebeurtenissen, dit vind ik eigenlijk wel jammer, het was misschien leuker geweest in de vorm van een verhaal, rondom een bepaalde gebeurtenis gebouwd. Als ik kijk naar met hoeveel diepgang bepaalde delen zijn behandeld dan zitten daar grote verschillen in, sommige opmerkingen/handelingen worden niet duidelijk verteld, ze worden tussen neus en lippen door gebracht, daar raakte ik soms van in de war. Andere gebeurtenissen werden juist zeer uitvoerig verteld, zoals vooral de herinneringen aan zijn jeugd. Er zijn eigenlijk geen vergelijkbare films of boeken bij dit onderwerp, juist omdat het een biografie is, over de extravagante persoon Herman Brood, die nergens mee te vergelijken valt! Ik vind het een goed geschreven boek, het is voor mij leuk om te lezen, elk hoofdstuk begint met een kopje over waar en wanneer dit gesprek plaatsvond, en het is gewoon een interessant onderwerp. *Als ik kijk naar belangrijke gebeurtenissen, dan is dat erg moeilijk, er is geen belangrijkste, er zijn geen uitschieters, dit is volgens mij met opzet zo gedaan, het is één lang verhaal. Het enige wat ik mij nog duidelijk voor de geest kan halen wat mij erg aansprak was helemaal aan het begin van het boek, een soort gesprekje van een paar zinnen dat eigenlijk Hermans hele leven samenvatte. (Broodje gezond, bladzijde 10) ‘De Quinten Massijsstraat in Amsterdam-Zuid. Xandra doet open. Het is maandagmiddag, klokslag twaalf uur. ‘Ik ben net op. Herman komt zo, hij is even de deur uit, Iggy uitlaten.’ Ze gaat me voor naar de keuken. ‘Wil je thee? Er is cognac in huis.’ Op het aanrecht liggen een pluk watten, een eetlepen en een injectiespuit. ‘O,’ zegt Xandra, ‘ik zie dat Herman al ontbeten heeft.’ *De gebeurtenissen in het boek lopen eigenlijk vrij regelmatig, het gaat over één of twee jaar, af en toe zie Bart en Herman elkaar elke dag, af en toe zit er een maand tussen, maar deze gebeurtenissen staan wel op volgorde, alleen de flashbacks af en toe ertussendoor. *De hoofdpersoon is voor mij een held, niet om zijn drugs en alcoholgebruik, maar om zijn houding naar de rest van de wereld toe. Het kan hem helemaal niks schelen wat anderen van hem denken, zolang hij heeft wat hem gelukkig maakt, dus meestal drank drugs en Lola… Ik denk dat Hermans karakter erg duidelijk overkomt, hij legt bij veel gebeurtenissen uit hoe hij zich erbij voelde, waarom hij dat deed, hoe hij er naderhand over denkt, je leert hem denk ik redelijk goed kennen. Ik kan me eigenlijk niet echt in deze personen verplaatsen, ik denk dat hierbij de hoofdreden is dat mijn leven niet zoals bij hun om drugs, en bij Herman ook om Lola, draait, hier kan ik me eigenlijk niet mee identificeren, ik heb geen kind en doe niet aan drugs. Herman zelf lijkt me vanuit wat ik lees een sympathieke man, al weet ik natuurlijk niet hoe hij in het echt is, dit is toch een heel ander beeld, dit gaat om hoe hij met Chabot omgaat, niet met de rest van de bevolking. Er zijn beslissingen die Brood neemt waar ik zelf niet achter zou staan, zoals zijn eeuwige vreemdgaan, maar dit is zijn eigen leven, zijn eigen recht. *De opbouw van het verhaal is voor mij erg duidelijk, het is gewoon een soort chronologisch verhaal met tussendoor wat flashbacks. Er zitten op een gegeven moment erg veel flashbacks in het verhaal, dit komt omdat Bart en Herman afspreken een tijd terug te gaan naar het dorp waar Herman opgroeide. Hier lopen zij rond, langs bepaalde plaatsen, waar Herman de verhalen uit zijn kindertijd vertelt. Je ziet het boek door de ogen van twee personen denk ik, aan de ene kant die van Herman Brood, als hij vertelt over een gebeurtenis, maar aan de andere kant ook door de ogen van Chabot, aangezien hij het vertelt vanuit zijn eigen perspectief, hij kan zo dingen weglaten of een beetje sterker aanzetten. Dit boek is aan het einde niet ‘afgelopen’, maar je weet al dat dit ook niet kan, omdat Herman toen nog niet dood was, dus er was nog geen einde. Ook weet je dat er nog twee delen zijn, dus dan vind ik het minder hinderlijk dat het boek ineens stopt. *Het taalgebruik in dit boek vond ik totaal niet moeilijk, er werd eigenlijk vooral platte taal gebruikt, taal die wij in het dagelijks leven ook gebruiken, omdat het vooral letterlijk overgetypte gesprekken waren. Verdiepingsopdracht *Mijn verwachtingen van het boek kloppen wel redelijk, het ging over het leven van Herman Brood, dus drank, drugs, seks, rock-‘n-roll, dit zat er ook meer dan genoeg in. Er zat wel wat meer sentiment in dan ik had verwacht, bij jeugdherinneringen enzo. *Het verhaal wordt eigenlijk verteld als een soort opsomming van herinneringen en gebeurtenissen e.d., met als bijv. één kunstgreep: de vele dialogen die er zijn, die maken het tot een fabel. *Het verschil tussen fabel en sujet heeft mij niet beïnvloed, dit omdat ik zelfs als ik erover nadenk mij niet kan voorstellen hoe het zou zijn als de gebeurtenissen gewoon ‘kaal’ verteld zouden worden, ik ben kunstgrepen gewoon gewend aangezien die eigenlijk overal gebruikt worden. *Het boek loopt niet-chronologisch, dit omdat er veel flashbacks in verwerkt zitten. *Het boek loopt niet-continu, er worden vaak grote tijdvakken overgeslagen, van een maand of een week. Dit kun je bijvoorbeeld ook zien in het volgende stukje: (Broodje gezond, bladzijde 459) ‘Vrijdag, 5 mei 1995
Ik tref Herman aan in de hotelbar ‘Het Land van Bartje’.’ Dit is het begin van een hoofdstuk, het hoofdstuk beslaat een paar gesprekken van die dag. Dan, als kop van het volgende hoofdstuk, staat weer de datum. (Broodje gezond, bladzijde 476) ‘Zondag, 5 november 1995 ‘Gefeliciteerd, Herman. Met je verjaardag.’’ Hier zie je dat je van het ene op het andere hoofdstuk precies een half jaar overslaat. *De belangrijkste flashback kan ik eigenlijk niet kiezen, het is meer de totale trip van Chabot en Brood naar Zwolle, de plaats waar Herman opgroeide, waar zij al zijn jeugdherinneringen ophalen. Al deze herinneringen en gebeurtenissen hebben Brood gemaakt tot wat hij was, en dit is toch waar het hele boek over gaat. *Om deze zelfde reden zijn de andere flashbacks in het boek ook erg belangrijk, alles waar Brood op terugkijkt, waar hij over vertelt, heeft een reden. Al deze kleine oorzaken, gebeurtenissen, gesprekken, hebben invloed gehad op de persoon Herman Brood. *De verteltijd van het boek beslaat 169 bladzijden, de vertelde tijd kan ik alleen opmaken uit de verschillende data van de stukjes. Het eerste stukje is geschreven op 14 januari 1992, en het laatste stukje op 5 november 1995, het beslaat dus 2 jaar en 2 maanden. *Karakterisering van de belangrijkste personages: Herman Brood: De Nederlandse rock-legende, heeft 20 jaar langer geleefd dan iemand ooit had kunnen dromen, zelfs met de immense hoeveelheden drugs en alcohol die zijn lichaam te verduren heeft gehad, heeft hij de 51 jaar gehaald! Zelfs zijn vrienden hadden niet verwacht dat hij het nog zo lang zou volhouden, hierbij staat ook een voorbeeld in het boek: (Broodje gezond, bladzijde 476) ‘Eigenlijk,’ zeg ik, ‘had je allang dood moeten zijn. Ik bedoel: zo’n tien, twaalf jaar geleden zei iedereen: “Brood? Die kan elk moment ter plekke dood blijven.” En hier zit je dan. De gevierde. Negenenveertig geworden. Hij komt op mij over als een vriendelijke, ietwat vreemde en enge man, maar ik denk dat als je hem kent, hij erg aardig en zorgzaam is. Je ziet in het boek talloze voorbeelden van hoe ontzettend veel hij van zijn dochtertje houdt, en hoe het hem ondertussen totaal niets kan schelen wat de rest van de wereld van hem denkt. Bart Chabot: Bart Chabot is in het boek eigenlijk helemaal niet duidelijk aanwezig, terwijl hij er in werkelijkheid altijd is. Het zijn dialogen, waarin hij vrij weinig zegt, hij stuurt het gesprek naar bepaalde onderwerpen, maar je merkt totaal niet dat hij er ook echt is. Dit is wel goed denk ik, want naar wat ik over hem kan vinden is hij ook erg extravagant, en dit zou het boek over Herman Brood niet ten goede komen. Lola Brood: Herman’s dochtertje, je komt niet veel over haar te weten, ze zal rond de 8 jaar zijn toen dit boek geschreven werd. Wat wel opvallend is, is dat ze alles weet en ook alles begrijpt van het drugsgebruik e.d. van haar vader. *Herman Brood is de hoofdpersoon, Lola zijn dochter, Xandra zijn ex-vrouw, en Bart Chabot is een vriend van hem, die begint aan een boek over Hermans leven. *Het enige doel van Herman wat ik in het boek kan ontdekken is dat hij voor zijn dochtertje een goed leven wil verzorgen, wat hem toch aardig lukt. *Brood is eigenlijk het enige karakter in het boek, van hem zie je eigenlijk al zijn kanten, van drugsverslaafde alcoholist tot rock-‘n-roller, tot zorgzame vader. Van de rest zie je maar af en toe wat, alleen als Herman ze toevallig weer eens gesproken heeft, of ruzie heeft gehad, maar je hoort alleen die kant van het verhaal, je weet dus niets van de personen. *Het wereldbeeld van Herman Brood, dat is wel erg moeilijk te omschrijven. Voordat zijn ene shot uitgewerkt is, heeft hij de volgende alweer gezet, waarbij hij ook als ontbijt een glas sterke alcohol neemt. Aan deze voorbeelden merk ik dat hij zo’n beetje 24 uur per dag onder invloed is, dus ik zou mijn god niet weten hoe hij de wereld ziet. Hij ziet het waarschijnlijk als een plaats waar iedereen voor zichzelf en zijn naasten leeft, hij leeft van dag tot dag, zuipt een hele dag door, betaalt de volgende ochtend in de vorm van een ter plekke gemaakt schilderij. Ik denk dat hij de maatschappij niet helemaal serieus neemt, hij komt over alsof hij vindt dat iedereen maar eens wat losser moet worden.