Spaanschen Brabander door G.A. Bredero

Titelbeschrijving: G. A. Bredero, Spaanschen Brabander, © 1617
1e druk 1992 Leeuwarden
Vertaling door H. Adema Motivatie: Ik heb dit boek gekozen, omdat ik het wel een aparte titel vond, Spaanschen Brabander. Ik zag ook dat ik bij de verdiepingsopdracht bijvoorbeeld de relatie met de politieke achtergronden moest nagaan. Met een titel als de Spaanschen Brabander zouden er vast wel politieke achtergronden in zitten dus ik nam dit boek. Samenvatting: Het boek begint met een lange monoloog van Jerolimo Rodrigo, oftewel de Spaanse Brabander. Hij prijst de stad Antwerpen en vertelt dat hij een plezierig leven had daar. Jerolimo is naar Amsterdam gevlucht om zo van zijn vele schuldeisers af te komen. Maar hij voelt zich echter niet helemaal thuis, hij voelt zich namelijk veel beter dan de Amsterdammers. Dan ontmoet hij Robbeknol, een ex-bedelaar die op zoek is naar een baantje. De Brabants sprekende Spanjaard neemt hem in dienst als knecht. Robbeknol heeft enorm honger, hij heeft in de gaten dat hij niet veel eten van zijn baas zal krijgen en dus gaat hij maar bedelen. Als hij terugkomt met eten is Jerolimo alweer thuis. Eerst zegt Jerolimo dat hij al gegeten heeft, maar even later zit hij samen met Robbeknol te smullen. Robbeknol komt erachter dat Jerolimo ook helemaal geen geld heeft. En als er dan ook nog een stadsomroeper vertelt dat bedelarij door het bestuur wordt verboden, is Robbeknol een beetje overstuur, maar hij vindt al snel een nieuw baantje om aan eten te komen. Hij leest voor uit de Bijbel en krijgt hier in ruil eten voor. Robbeknol komt thuis met veel eten en samen met Jerolimo beginnen ze te eten. Ondanks zijn armoede wil Jerolimo zich groot voordoen met tafelmanieren. De huisbaas Gierige Geeraart houdt een monoloog en praat daarna met Byatreris. Geeraart komt zijn geld ophalen van een Brabander (Jerlimo dus) die niet betaald heeft, ook Byatreris komt geld bij hem ophalen die hij tegoed heeft. Robbeknol wil ze niet binnen laten, maar Jerolimo houdt een mooi praatje en zegt dat hij later betaalt. Snel daarna als ze weg zijn gaat Jerolimo ervandoor. Vele schuldeisers komen na Jerolimo’s vertrek om hun geld op te halen, maar ze ontdekken dat Jerolimo nergens meer te bekennen is. Ze openen het huis en zien dat er niks meer in het huis te vinden is. Robbeknol wordt bijna gearresteerd, maar nadat hij alles vertelde wat hij wist en met hulp van de spinsters wordt hij vrijgelaten.
Persoonlijke reactie: Onderwerp Ik vind het onderwerp in dit boek wel boeiend omdat het grappig is om te lezen dat er best veel mensen de uiterlijke schijn geloven, en erop vertrouwen dat mensen zijn zoals ze zich voordoen. Het onderwerp ligt op zich wel in mijn belevingswereld, ook tegenwoordig worden veel mensen bedrogen, nu kan je alleen niet zomaar van Antwerpen naar Amsterdam vluchten en zo je schuldeisers ontlopen, dat ligt wel wat ingewikkelder. Ik kan niet echt bedenken of ik hier wel eens een film van heb gezien of een boek van heb gelezen. Gebeurtenissen Ik denk dat de gebeurtenissen heel belangrijk zijn in dit geval want daardoor kom je te weten dat Jerolimo zich anders voordoet dan dat hij is. De gebeurtenis toen Robbeknol het lijkwagen zag en dacht dat de lijkwagen naar het huis van Jerolimo en hem werd gebracht vond ik op zich wel grappig, de mensen waren toen nog niet echt slim. Ik vind niet dat er echt een belangrijkste gebeurtenis in het boek zit. Personages Jerolimo is zeker geen held vind ik, want hij doet zich anders voor dan dat hij in werkelijkheid is. Hij doet zich voor alsof hij een rijke, goede beschaafde burger is, maar in werkelijkheid is hij gewoon een arme burger. Ik keur het gedrag van de hoofdpersoon dus ook niet echt goed omdat ik vind dat je er voor uit moet komen wie je werkelijkheid bent. Robbeknol komt wel over als een sympathiek persoon, ook al bedelde hij. Hij was wie hij was en schaamde zich daar volgens mij niet voor. Ik weet niet of ik in zijn situatie zou gaan bedelen, ik denk dat ik me daar wel voor zou schamen. Opbouw Ik vind de opbouw van het verhaal niet echt ingewikkeld, het verhaal is goed te volgen. Er zitten helemaal niet veel terugblikken in het verhaal en dat is wel handig, want dan is het verhaal makkelijk te volgen. Elk persoon vertelt de gebeurtenissen voor zichzelf omdat het een toneelstuk is, dat is wel goed te volgen. Taalgebruik Het taalgebruik in de vertaling vond ik niet ingewikkeld, soms zaten er wel een paar lastige woorden in, maar in het verband wist je dan snel wat er bedoeld werd. Ik vind het taalgebruik wel passen bij de personages omdat de personages uit de 17e eeuw komen en er toen veel dichtvorm gebruikt werd. Verdiepingsopdracht: De relatie met politieke achtergronden

Het verhaal speelt zich af in de tijd van de Tachtigjarige oorlog (1568-1648) met Spanje. Door die oorlog vluchtten veel mensen uit het zuiden van “Holland” naar het noorden van “Holland”. Ook kooplieden die vooral uit Antwerpen (toen nog het handelscentrum van “Holland”) kwamen vluchtten naar het noorden. Antwerpen, dat toen nog bij “Holland” hoorde was in Spaanse handen gekomen. Daardoor nam Amsterdam die status van Antwerpen over. Chauvinisme was toen veelvoorkomend, zo zei Andries bijvoorbeeld: ”Wie brachten hier bedrijvigheid en handel? Dat waren wij!” (r. 1032) Andries is zo’n vreemdeling die in Amsterdam is komen wonen. De relatie met de sociaal-economische achtergronden
Doordat er veel vreemdelingen kwamen wonen veranderde bijvoorbeeld de stedelijke gedragscode, dat kun je zien aan meerdere uitspraken, voorbeeld: G. A. Bredero, Spaanschen Brabander ‘Jan Knol: Lang zo slecht niet, kun je beter zeggen. Want met die lui van buiten kregen we hier in de buurt veel doortrapte schavuiten. Want wat de vreemdelingen hier naartoe hebben gebracht of gehaald, dat moet, verdorie, veel te duur door ons worden betaald. De ouderwetse degelijkheid waar wij zo vaak van spreken is onder al dat nieuwe bedrog vrijwel bezweken. Waar is nu nog de eerlijkheid en de Hollandse trouw? Je zou ver moeten zoeken als je die vinden wou. Toen was een woord een woord, nu moet je alles precies beschrijven als je voor gemene oplichters bespaard wilt blijven.’ (r. 1022 t/m 1031) Je ziet dus dat de mensen elkaar niet meer konden vertrouwen. Ook zie je bepaalde klassen waarover wordt verteld, zoals de hoerenlopers, bedelaars en oplichters. De relatie met de culturele achtergronden
De schrijver G.A. Bredero behoorde tot de rederijkerskamer van Amsterdam. Hij wist dus veel wat er gebeurde in de stad en was van alles op de hoogte. Ook zit er een stoïcijns beeld in, Jerolimo was namelijk heel erg rustig en kalm, terwijl zijn leven er eigenlijk helemaal niet zo gunstig uitzag, heel veel schulden had gemaakt. Ook zit er lering en vermaak in, de les is min of meer dat je mensen niet zo maar kan vertrouwen. De relatie met literaire stromingen en genres
De Spaanschen Brabander is een blijspel. Er treden veel mensen op uit de onderste klasse wat vaak is bij een bijspel. Er zit ook flauwe humor in wat in die tijd wat typisch is voor die tijd. De functie van het boek is het waarschuwen van de mensen tegen oplichterij en het laten zien van ongewenst gedrag. De oorspronkelijke publieksgroep is denk ik het Amsterdamse volk, omdat Bredero wilde laten zien dat door alle nieuwe vreemdelingen de stad Amsterdam veranderde en er steeds meer oplichterij voorkwam. Hij deed dit door middel van zijn toneelstuk in die tijd. Evaluatie: Mijn eerste mening is niet veranderd na de verdiepingsopdracht. Ik had nog nooit echt een historisch boek gelezen, behalve dan Beatrijs, maar dat vind ik toch een heel ander soort boek. Ik vond het een aardig boek om te lezen, je komt best veel te weten over het leven in die tijd in Amsterdam. Ik vind het wel een beetje raar dat je dus zomaar kan vluchten en al je schuldeisers achter je kan laten zonder enige gevolgen. Verder ben ik wel tevreden over het uitvoeren van de beschrijving, de verdiepingsopdracht was wel een beetje lastig om al die verbanden uit te zoeken, maar dat was wel interessant. Het lezen van een historisch boek gaf verder geen problemen, er zat gewoon een vertaling bij dus dat was niet moeilijk. Sommige termen die in de verdiepingsopdracht kon ik me niet echt meer herinneren, dus die had ik opgezocht in mijn informatieboek om zo te kunnen nagaan of die termen een verband hadden met het boek. De volgende keer kan ik misschien dus van te voren alle termen even opzoeken en doorlezen, maar dat is verder geen probleem.