Spaanschen Brabander door G.A. Bredero

Samenvatting van de inhoud Het stuk gaat over de Antwerpenaar Jerolimo Rodrigo, die naar
Amsterdam is gevlucht om zijn schuldeisers te ontlopen. Hij voelt zich erg verheven boven de Amsterdammers qua taal, beschaving en manieren. Als knecht neemt hij Robbeknol in dienst, een zwerver uit Embden. Robbeknol moet van Jerolimo ook Brabants gaan spreken, zich netjes kleden en zuinig leven. In het huis is er helemaal niets te eten en Robbeknol gaat uit bedelen. Hij geeft ook Jerolimo te eten, omdat hij heeft gezien dat zijn meester aangesproken werd door een paar hoeren en er snel vandoor is gegaan toen ze vroegen om hen te trakteren. In het derde bedrijf komt er een stadsomroeper langs, die verkondigt dat bedelarij door het stadsbestuur verboden is. Als Robbeknol dit hoort is hij erg ontdaan, maar hij vindt toch een andere manier om aan geld te komen. Hij gaat voorlezen uit het Evangelie voor Trijn Snaps, Els Kals en Jut Jans (spinsters), waarvoor ze hem geld geven. Nadat Robbeknol een begrafenisstoet op straat heeft gezien, waarbij een vrouw klaagde, dat haar man naar een huis moest, waar wordt gegeten, noch gedronken, komt hij helemaal overstuur thuis. Robbeknol denkt namelijk dat dit het huis van Jerolimo is. Als Jerolimo echter thuiskomt, lacht hij Robbeknol eerst uit maar kalmeert hem daarna. In het vierde bedrijf houden Byateris, een koppelaarster (het komt in de praktijk meer neer op een bordeelhoudster), en Gierige Geraart, de huiseigenaar een gesprek over allerlei zaken, onder meer over het geld, dat ze nog van Jerolimo te goed hebben. Ze kloppen aan, maar Jerolimo weet hen af te schepen. In het vijfde bedrijf treedt Jerolimo niet meer op, hij is gevlucht naar Vianen. Gierige Geraart die weer om zijn geld komt, pikt dit niet en haalt de schout en de notaris erbij. Er is in het hele huis echter niets meer te vinden dan een bed, dat de schout meeneemt. De schuldeisers waaronder ook een schilder, een goudsmid en een tinnegieter krijgen niets. De schout wil Robbeknol gevangen nemen, maar door smeken van de spinsters wordt hij vrijgelaten. Verdiepingsopdracht Politieke achtergronden Bredero plaatst het verhaal in het Amsterdam van omstreeks 1575, maar hij gebruikt diverse voorvallen en gebeurtenissen uit zijn eigen tijd (ca. 1615). Het was dus na de beeldenstorm (1566) en tijdens de Tachtigjarige oorlog (1568-1648). Spanje verovert steeds meer en doordat Antwerpen in Spaanse handen gevallen was, vluchtten veel kapitaalkrachtige kooplieden en calvinisten naar het noorden, vooral naar Amsterdam. Amsterdam nam de rol van toonaangevend handelscentrum van Antwerpen over.
Culturele achtergronden Bredero was lid van de Amsterdamse rederijkerskamer d’Eglentier. De rederijkers werden bij vele stedelijke activiteiten ingeschakeld. Dat was dan ook, denk ik, de reden dat Bredero zoveel wist te vertellen in het stuk over de stad. Het humanisme zou je ook kunnen noemen omdat het over goed en kwaad gaat (ethiek). Het boek komt uit de Renaissance (±1550 - ±1670) want in die tijd was er weer meer aandacht voor de klassieke genres zoals tragedies, wat de Spaansche brabander ook is. Duidelijkere relaties zijn er met de maatschappelijke taak van de schrijver. De les voor het publiek in het blijspel wordt door spot duidelijk gemaakt. Het nuttige (utile) en het aangename (ducile) zijn in het blijspel terug te vinden. De lessen die in het verhaal verstopt zitten: Je mag een ander niet bedriegen, de schijn niet ophouden, niet pronken en niet je eigen materialistische belangen nastreven, je kunt beter eerlijk en eenvoudig leven. Verder zijn er volgens mij geen relaties met culturele achtergronden. Literaire stromingen en genres De tekst behoort tot de humanistische en renaissancistische literatuur. De Spaansche Brabander is een tragisch blijspel. Als in een blijspel treden er mensen op uit lagere klassen en de taal is meer spreektaal. Er gebeuren ernstige en grappige dingen en misstanden in de maatschappij (bedrog) worden belachelijk gemaakt. De tragische heeft te maken met armoede, ziekte (pest), dood, honger, schulden, prostitutie, racisme (vooral tegen Duitsers, die in de tekst moffen worden genoemd), bedelen en diefstal. Functie voor het publiek De functie van de Spaansche Brabander is het publiek een spiegel voorhouden, een ethisch-dedactisch doel. In de Spaansche brabander is het, het publiek in een maatschappij in opbouw de normen en waarden van juist sociaal gedrag voorhouden. Evaluatie Mijn mening is na de verdiepingsopdracht wel wat veranderd. Toen ik het boek las vond ik het erg moeilijk te begrijpen en niet echt leuk. Maar toen ik de theorie erbij haalde werd het toch veel leuker omdat je sommige kenmerken duidelijk herkende in het boek. Ik had een boek waar je aan de ene kant de originele tekst had, en aan de andere kant wat moderner vertaald, maar nog steeds was het niet makkelijk. Wat ik wel grappig vond was dat alles rijmt. Over de beschrijvingsopdracht ben ik wel tevreden omdat dat alleen maar een samenvatting was. De verdiepingsopdracht vond ik wel lastig, maar nadat ik de theorie erbij gehaald had werd het wel wat makkelijker, ik ben dus ook redelijk tevreden.