Portnoy's complaint door Philip Roth

Samenvatting: Het verhaal begint met een beschrijving van de klachten van de hoofdpersoon, Alexander Portnoy, door Dr. O. Spielvogel, een Freudiaans-georienteerde psygchiator. Alexander Portnoy’s klachten zijn, zoals hij die ons en zichzelf probeert te vertellen gedurende het verhaal, diep geworteld in zijn jeugd. Alexander Portnoy is geboren in een vrij strenge Joodse familie. Zijn moeder heeft een sterk en dominant karakter en laat hem geen moment met rust. De enige manier om even van haar te ontsnappen is door naar het toilet te gaan, waar Alexander zich dan ook regelmatig seksueel bevredigt. Hij beschrijft zijn vader als een wat zwak figuur met een onbelangrijke baan en welke overwelmd wordt door zijn moeder. Zijn vader’s chronische verstoppingen (van het darmkanaal), welke voor hem de enige manier is om nog wat aandacht te krijgen, zorgen ervoor dat ook hij vaak en lang het toilet nodig heeft en dit zorgt dan weer voor de nodige conflicten tussen vader en zoon. Het hele familieleven draait om het opvoeden van Alexander en zijn zus, Hannah, telt eigenlijk niet mee. Zijn moeders hooefdoel is zijn carriere;het is de bedoeling dat Alexander een belangrijk persoon voor de samenleving wordt. Alexander krijgt van zijn moeder niet de kans om zijn eigen manier van leven te ontdekken. Ze probeert hem constant te vertellen wat hij moet doen, zelfs wanneer hij volwassen is. Alexander Portnoy wordt advocaat voor de New York City Commission of Human Opportunity, welke een organisatie is die onderzoek doet naar verborgen discriminatie in de maatschappij. Ondertussen probeert hij te ontsnappen aan zijn jeugd door met sjikses, nietjoodse meisjes, uit te gaan en er bizarre seksuele verhoudingen met hen op na te houden (iets wat een vrome jood nooit zou doen). Dit brengt hem echter geen genoegdoening; hij verafschuwt zichzelf er echter over en begint zich zorgen te maken over geslachtsziekten en , een meer diepe reden, gecastreerd te worden als straf voor zijn zonden. Alexander’s diepste wens is getrouwd te zijn met een Joodse vrouw en een gezin met haar te kunnen starten. Maar hij voelt zich erg verward en hij denkt dat hij het nooit meer iets zou kunnen worden met een Joodse vrouw. Eén van de meisjes waar Alexander iets mee heeft gehad is Mary Jane, ook wel ‘The monkey’ genoemd. Zij is zijn laatste liefde en is een erg dominant. Ze belt hem vaak op zijn werk en bedreigt hem door te zeggen dat ze alles aan zijn baas, de burgemeester van New York, zal vertellen over hun affaire als ze weer eens niet genoeg aandacht krijgt. Alexander neemt haar zelfs mee op vakantie naar Europa, maar ze blijft hem bedreigen. Later, als ze in Griekenland zijn, besluit hij er een punt achter te zetten. Zij dreigt Alexander (inmiddels voor de tweede keer) zelfmoord te plegen zodat hij verward en bang bij haar weggaat. Alexander vlucht naar Israel. Daar voelt hij zich eindelijk thuis. Dit gevoel verdwijnt, vreemdgenoeg, wanneer hij er niet in slaagt aan te pappen met een vrouwlijke soldaat omdat seksueel niets kan presteren. Dit brengt hem uiteindelijk bij Dr. Spielvogel, welke hij verteld over zijn leven en zijn problemen. Maar het helpt hem helemaal niet omdat hij niet de juiste uitleg voor zijn gedrag kan vinden. De dokter wordt boos en schreewt (aan het eind van het verhaal) dat hij nu eindelijk wel ens met de behandeling zou willen beginnen. Verhaaltechniek: De schrijfstijl: Er wordt in dit boek veel gebruik gemaakt van lange zinnen en gecompliceerde zinnen. Er wordt dus veel informatie in een zin gegeven. Dit maakt het lezen minder makkelijk.
De ruimte: Het verhaal is niet-chronologisch verteld en werkt met flashback’s als Alexander zijn verhaal aan de psychiator verteld. Het verhaal begint in zijn jeugd rond 1930 en speelt totdat hij volwassen is. Het speelt zich allemaal af bij de psychiator in de stoel in New
York. De verhaalfiguren: - Alexander Portnoy: is geboren in een strenge joodse familie. Hij werkt als advocaat voor de New York City Commission on Human Opportunity. Hij is seksueel gefrustreerd en heeft behoefte om over zijn problemen te praten, maar dit helpt hem niets. - Alexander's moeder: is een zeer dominante en strenge vrouw die Alexander’s leven wil buigen zoals zij het wil waardoor Alexander gek wordt. - Alexander’s vader: is een stille man die volledig overwelmd wordt door zijn vrouw. Hij heeft last van chronische verstoppingen van zijn darmkanaal waardoor hij vaan lang op het toilet zit. - Mary Jane: is Alexander’s laatste geliefde en heeft ‘the Monkey’ als bijnaam. Ze bedreigt Alexander om zo aandacht van hem te krijgen en is een erg dominante vrouw. - Dr. O. Spielvogel: is Alexander’s psychiator. Situaties: De beginsituatie: Dr. O. Spielvogel maakt aantekeningen over een nieuwe patient Alexander Portnoy genaamd. De middensituatie: Alexander vertelt de psychiator zijn levens verhaal. De eindsituatie: De psychiator schreewt het uit en vraagt Alexander of hij nu eens eindelijk met de behandeling kan beginnen. Vertelwijze: Het verhaal is in de ik-persoon verteld. Voorbeeldzin: ‘As a little boy I sometimes sat in the kitchen and waited with him’ (r 23 blz 3) Thematiek: Thema: Je leven kan totaal mislukken vanwege een slechte jeugd. Motieven: - Jodendom - Geloof - Seks - Moeder – Zoon - Opstandigheid
Hoofdmotief: - Opstandigheid: doordat Alexander’s moeder zo gebrand is op de carriere van haar zoon krijgt hij niet de kans zichzelf te ontwikkelen. Uit opstandigheid gaat hij allemaal dingen doen waar hij later spijt van krijgt en gaat hier aan kapot. Verband titel – thema: Er is eigenlijk geen verband tussen de titel en het thema. De titel zegt letterlijk; Portnoy’s kwaal/klacht. En dat is waar het het hele boek over gaat. Over alexander die zijn klachten verteld.
Plaats in de literatuurgeschiedenis: Eerste druk: 1969 Informatie over de schrijver: Philip Roth (Newark, N.J., 19 maart 1933), Amerikaans romanschrijver, debuteerde met Goodbye, Columbus (1959), een novelle en vijf korte verhalen, geestige en ironische beschrijvingen van joodse mensen in de Verenigde Staten, in een vlotte, persoonlijke stijl. Een wereldwijde bestseller werd Portnoy's complaint (1969), het met vaart geschreven levensverhaal van een jongeman, opgezweept door gefantaseerde en doorleefde seksuele avonturen, niet in staat zich los te maken uit de verstikkende greep van zijn liefdevolle joodse ouders, zonder enige terughoudendheid in een explosie van woorden verteld aan een psychiater. Zijn later werk is minder exuberant, maar nog steeds satirisch en ironisch. Zuckermann bound (1985) is een bundeling van The ghost writer (1979), Zuckermann unbound (1980), The anatomy lesson (1983) en The Prague orgy (1985), alle romans over Roths voortdurend terugkerende, deels autobiografische, karakter Nathan Zuckermann. The facts: a novelist's autobiography (1988) is een autobiografie, deels in de vorm van een dialoog met zijn alter ego Zuckerman. De roman Patrimony, a true story (1991) behandelt het probleem van de euthanasie. WERK: (behalve de genoemde): Letting go (1962); When she was good (1967); Our gang (starring Tricky and his friends) (1971; satire); The great American novel (1973); The breast (1973); My life as a man (1974); Reading myself and others (1975; essays); The professor of desire (1977); The counterlife (1986); Deception (1990); Operation Skylock (1993); The Sabbath’s theater (1995); American pastoral (1997).