Steenkuib is een rat door Harm de Jonge

Leesverslag: STEENKUIB IS EEN RAT ----- HARM DE JONGE Algemene gegevens De titel van het boek is Steenkuib is een rat, geschreven door Harm de Jonge. Het boek is verschenen bij uitgeverij Van Goor bv te Amsterdam in 1989. Het genre is een schooldetective. Het perspectief:De Aldert - hoofdstukken zijn in het ik-perspectief geschreven. De andere hoofdstukken zijn in een verteller-perspectief geschreven. Het boek heeft 105 bladzijden en 23 hoofdstukken met titel, behalve het laatste. Hoofdpersonen De hoofdpersonen zijn Aldert, Linda en Steenkuib. Aldert is een stille en eenzame jongen met gebrek aan zelfvertrouwen. Hij is lang en heeft flaporen een lange nek en pukkels op zijn kin. Zijn vader heeft hem de bijnaam ‘struisvogel' gegeven, waar hij niet blij mee is. Een jongen op school, Herman, noemt hem ook zo. Aldert heeft geen goede band met zijn ouders, zijn vader heeft het veel te druk met zijn winkel en groet hem soms niet eens, zijn moeder durft niet naar buiten. Haar leven wordt bepaald door angsten. Aldert zoekt vaak rust op bij de veenplassen, daar gaat hij dan een verlaten vakantiehuisje in. Hij kan daar uren zitten denken, en kijken naar de vogels. Verder is Aldert verliefd op Linda, maar durft daar niet voor uit te komen. Linda is een mooi en doortastend meisje. Ze is lang, heeft zwart haar met pony en grote donkere ogen. Ze heeft een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en kijkt meer naar iemands karakter dan naar zijn uiterlijk. Ze zit bij Aldert in de klas, en ze is de beste vriendin van Aldert. Haar vader is leraar op haar school. Steenkuib is een strenge, stijve, en gesloten schooldirecteur. Hij heeft flauwgrijze ogen, draagt een bril en heeft grote gele tanden. Hij lijkt op een rat. Doordat zijn vrouw 2 jaar geleden bij hem is weggelopen, leidt hij een saai en eenzaam bestaan. Hij geeft nog twee uur wiskunde, om voeling te houden met het klassegebeuren, naast zijn werk als directeur, Zijn grote passie is postzegels verzamelen en hij heeft een enorme afkeer gekregen van drank en blote vrouwen. De hoofdpersonen zitten allemaal op dezelfde school. Aldert en Linda zitten in dezelfde klas en voelen wel wat voor elkaar, maar zeggen dat niet hardop.
De inhoud van het verhaal Op een woensdag wordt Aldert tijdens de wiskundeles door Steenkuib in de klas beledigd. Hij begint te huilen en scheld heftig terug, daarom wordt hij de klas uitgestuurd, hij moet maar alvast naar de kamer van Steenkuib gaan. Aldert is door het dolle heen en schopt tegen het een en ander aan. Hij wordt op z'n gemak gesteld door de conciërge, Kroeze, die de boel weer een beetje op orde brengt. Als hij weer een beetje is bijgekomen dan ziet hij iets waar hij erg van schrikt: aan de muur hangt een portret van Steenkuib dat met rode stift is beklad, er zijn grote oren en grote rattentanden op getekend en er staat met rode stift op de muur geschreven: '" Aldert werd bang, hij zou natuurlijk de schuld krijgen. Het handschrift lijkt heel erg veel op die van hem. Even later komt Steenkuib binnen, en natuurlijk denkt hij dat Aldert het heeft gedaan. Hij ontkent. De volgende dag moet hij bij Steenkuib komen en het blijkt zijn handschrift te zijn. Aldert wordt voor een dag geschorst. Hij ontkent nog steeds. Linda weet echter zeker dat Aldert het niet gedaan heeft, Aldert, nog steeds overstuur, twijfelt eraan. Hij weet niet meer wat hij wel of niet gedaan heeft. Linda gaat op zoek naar de echte dader. Dan ziet Linda Steenkuib in een café, er komt iemand naar hem toe die hem een envelop geeft en weer wegloopt, toen Steenkuib hem open maakte, schrok hij erg. Op vrijdagavond is er een schoolfeest op school. Als hij even wat te drinken gaat halen, ziet hij Linda aan de bar staan met Herman, zijn grootste vijand. Herman is een stoere jongen die bij hem in de klas zit. Hij pest Aldert de hele tijd, waarschijnlijk omdat hij verliefd is op Linda, maar Linda meer met Aldert omgaat dan met hem. Dan hoort hij Herman Linda vragen of ze met hem meegaat naar het boothuis, de plaats waar altijd spannende dingen gebeuren. Linda knikte! Teleurgesteld en kwaad slenterde hij langs de lokalen en kwam langs de directeurskamer. De deur stond open, hij keek naar binnen en toen kon hij z'n ogen niet geloven: Steenkuib lag dood op de grond met bloed eromheen! Toen hoorde hij wat knetteren, hij keek om zich heen, onder de deur van de administratie zag hij rook. De administratiekamer stond in brand! Hij raakte in paniek, en vluchtte. Later op de avond ging hij naar het boothuis en heeft hij met Herman gevochten.Aldert denkt dat Steenkuib is vermoord en is bang dat hij als schuldige zal worden aangewezen. Hij hoopt dat hij veilig is in het verlaten vakantiehuisje bij de veenplassen. Steenkuib is echter helemaal niet vermoord, hij heeft alleen maar een maagbloeding gehad en ligt in het ziekenhuis. In het zomerhuisje denkt Aldert veel na. Hij gaat varen en raakt door de mist verdwaald. Uiteindelijk bereikt hij toch weer het zomerhuisje. Hij is heel moe en heeft honger. Hij ziet opeens allemaal ratten en hij vlucht het huis uit. Hij wordt aangereden door een auto,waar Linda en haar vader in zitten. Zij waren op zoek naar Aldert, om hem te vertellen dat Steenkuib niet dood is. Aldert, zwaargewond, komt in het ziekenhuis te liggen, waar Steenkuib ook ligt vanwege zijn maagbloeding. Linda, nog steeds druk bezig uit te zoeken wie de dader is, bedenkt mensen die het gedaan kunnen hebben. Opeens denkt ze aan Reeboer, leraar economie. Iedereen weet dat Reeboer en Steenkuib elkaar haten, Reeboer kijkt hem zelfs nooit aan. Ze besluit samen met haar vader, die ook leraar is, op bezoek te gaan bij Reeboer om hem uit te horen. Reeboer legt zonder moeite het hele verhaal uit. Steenkuib is op een feest twee jaar geleden, vreemd gegaan met de vrouw van Reeboer, onder invloed van drank. Reeboer is nog steeds uit op wraak en opeens komt hij erachter dat Steenkuib heeft geknoeid met de boekhouding van school. Hiermee kan hij Steenkuib chanteren, en hij laat een onbekende jongen Steenkuib een brief afgeven in een café, waarin staat dat Steenkuib ƒ10 000 moet overmaken naar de Vereniging Bestrijding Alcoholmisbruik of hij zal worden aangegeven bij de politie. Maar wie heeft dan die brand gesticht en het schilderij en de muur beklad? Linda en haar vader komen er niet uit. Dan belt Linda's vader de politie, om te vragen of ze Aldert nog even met rust willen laten, en de politie vertelt hem dat de dader zichzelf al aangegeven had. De man die gebeld heeft wilde niet dat een ander de schuld kreeg voor wat hij had gedaan. Hij belde de politie en zei:" Met Kroeze" Titelverklaring Steenkuib is de naam van de directeur. Op de kamer van de directeur hangt een schilderij, een zelfportret van de Steenkuib.Er zijn meerdere docenten en leerlingen die de directeur niet mogen. Op een gegeven moment is het portret beklad met een rode stift, iemand heeft er flaporen en grote tanden op getekend. Onder het zelfportret staat geschreven: "Steenkuib is een rat". Tijd en plaats Het verhaal speelt zich af rond deze tijd. Uit het weer en natuurbeschrijvingen kun je opmaken dat het nazomer is. Het verhaal speelt zich in Nederland af, Groningen of Drente. Dit kun je halen uit de beschrijvingen van de omgeving met een veenplas en een veenlijk. Het speelt zich ook af op een school. Deze beiden plaatsen komen geregeld voor in het verhaal. De gebeurtenissen op school en bij het zomerhuisje, de natuur, komen steeds terug in het verhaal. De plek is dus belangrijk voor het verhaal. Het verhaal beschrijft maar een aantal dagen, van woensdag , de wiskundeles, tot zaterdag of zondag, het eten geven van de poes van Steenkuib, door Linda. Flashbacks: Bijna alle hoofdstukken met Aldert beginnen met gepieker in het zomerhuisje en daarna beleeft hij de gebeurtenissen van eerder die week opnieuw ( flashbacks). Ook bij Steenkuib is er een flashback. Als z'n gedachten teruggaan naar twee jaar geleden waardoor de ellende allemaal is begonnen. Door teveel drankgebruik heeft hij overspel gepleegd met de vrouw van Reeboer, een collega. Zijn vrouw Josefine heeft hem toen verlaten. Het verhaal is chronologisch geschreven, maar door de vele flashbacks lijkt het van niet. Korte samenvatting van elk hoofdstuk Elk hoofdstuk heeft een hoofdstuktitel behalve het laatste hoofdstuk. Als dat wel was gebeurd dan zou je direct hebben geweten wie de dader zou zijn geweest
1. Aldert: zomerhuisje: Hij beschrijft hoe hij aan de bijnaam "struisvogel" is gekomen. Daarna gaan ze gedachte naar woensdag (flashback). Aldert wordt er bij de wiskundeles uitgestuurd, omdat hij een beledigende opmerking maakt over Steenkuib. Dit naar aanleiding van een opmerking die Steenkuib eerst over Aldert maakte. Hij moet in het kantoortje van Steenkuib wachten. Hij is heel kwaad en wordt op z,n gemak gesteld door de conciërge, Kroeze. Toen zag hij het schilderij aan de muur, zijn adem stokte. Dit kon hij niet geloven. 2. Linda: Linda heeft in de pauze een vergadering over het schoolfeest met o.a. Steenkuib. Tijdens deze vergadering wordt hij weggeroepen omdat er iets op z'n kamer is gebeurd. 3. Aldert: Vanuit het zomerhuisje gaan z'n gedachte weer naar school. Aldert ontdekt dat het schilderij aan de muur, een zelfportret, beklad is met een rode stift, grote oren en enorme boventanden die tot over z'n kin liepen waren erop getekend en eronder staat: "Steenkuib is een rat". Toen Steenkuib later binnen kwam werd Aldert hiervan beschuldigd, maar hij ontkent. 4. Steenkuib: Steenkuib is alleen thuis, hij is eenzaam. Zijn vrouw heeft hem twee jaar geleden verlaten. Hij denkt aan vroeger. Hij had vroeger een hekel aan zichzelf. Dat is de waarschijnlijk de rede waarom hij een hekel heeft aan jongens die op hem lijken, bv. Aldert. Als hij een telefoontje krijgt, wordt hij erg zenuwachtig. 5. Aldert: Hij heeft gedroomd over ratten en hij vraagt zich af of Steenkuib dood is? Donderdagochtend moet hij bij Steenkuib komen. Het is het handschrift van Aldert op de muur. Hij blijft ontkennen. Hij wordt geschorst voor een dag wegens wangedrag. Thuis vindt hij een rode viltstift in z'n tas. Linda komt langs, zij zit bij hem in de klas. Ze vermoedt dat Herman het heeft gedaan. Hij is jaloers op Aldert, omdat hij ook verliefd is op Linda. 6. Linda: Linda wil met Steenkuib gaan praten, omdat zij denkt dat Herman het heeft gedaan en niet Aldert. Op weg naar z'n huis ziet ze hem wegrijden. Hij gaat naar een café. Een jongen komt even later binnen en geeft hem een envelop. Het zweet staat op z'n voorhoofd. Linda spreekt hem aan, maar Steenkuib rent het café uit. 7. Aldert: Zaterdag, zomerhuis, flashback: Aldert houdt erg van de natuur en probeert er een fijne middag op de plassen van te maken. ‘s Avonds komt Linda nog even langs. Hij vindt het fijn dat ze er is. Linda begint weer over Herman. Ze zal hem vragen of hij het heeft gedaan. 8. Steenkuib: Na het toneelstuk begint het schoolfeest. Steenkuib gaat naar z'n kamer, hij heeft steeds last van pijnscheuten in z'n buik en maag. Hij ruik of er iets is aangebrand. 9. Aldert: zomerhuis: flashback: Aldert mag de les weer in en de leerlingen uit de klas bewonderen hem voor wat hij heeft gedaan. Hij laat het maar zo .Tijdens het schoolfeest, nadat hij met Linda heeft gedanst, hoort hij Herman aan Linda vragen of ze vanavond met hem meegaat naar het boothuis. Als Linda ja zegt, loopt hij boos weg. Hij ontdekt Steenkuib in z'n kamer, liggend op de grond onder het bloed en hij ziet rook onder een deur doorkomen. Hij rent de school uit. 10. Linda: Het bericht gaat snel rond; de school staat in brand en Steenkuib is vermoord. Linda kan Aldert niet vinden. Buiten staat Herman op haar te wachten. Ze gaat met hem mee naar het boothuis. Zij wil praten, maar hij wil vrijen. Linda krijgt te horen wat ze wilde. Die jongen van de envelop kent Herman. Morgen zoeken ze hem op. 11. Aldert: zomerhuis, hij voelt zich opgejaagd. Flashback: Na de ontdekking in de directeurskamer rijdt hij doelloos rond. Hij komt bij het boothuis en ziet de brommer van Herman staan. Hij ziet Linda wegrennen. Een flinke vechtpartij volgt. Aldert wil weten wat hij met Linda heeft gedaan. Niets! Dan gaat hij weer weg. Naar huis kan hij niet, ze zoeken hem voor Steenkuib, hij moet zich verbergen. 12. Linda: zaterdagmorgen thuis .Linda praat met haar vader,die ook leraar is bij haar op school. Er zijn veel leerlingen en docenten die Steenkuib niet mogen. Linda vertelt hem het een en ander. Dan zegt haar vader:" Het lijkt wel chantage". Wie heeft dit gedaan? 13. Aldert: zomerhuis: Het enige wat hij kan doen is denken en kijken. Denken aan Steenkuib en Herman, kijken naar de vogels en de buurman. De buurman doet hem aan z'n vader denken en z'n gedachte gaan naar z'n vader en z'n moeder. Wat zouden ze nu doen? 14. Linda: Linda gaat met Herman op zoek naar Steffie, de jongen die de envelop aan Steenkuib heeft gegeven. Hij moest die envelop van een man aan iemand in het café geven, dan zou hij tien gulden krijgen. Die man reed in een blauwe Saab. Ze ontdekken van wie die is. 15. Steenkuib: Hij ligt in het ziekenhuis en z'n gedachte gaan terug hoe deze ellende is begonnen. Twee jaar geleden heeft hij een slippertje gemaakt met de vrouw van een collega, Reeboer. Hij had teveel gedronken. Zijn vrouw is toen opgestapt. Hij kreeg geldproblemen veranderde wat cijfertjes in de administratie en nu heeft iemand dat ontdekt. 16. Aldert: zaterdagavond: Hij heeft honger, z'n buren zijn aan het BBQ'en en z'n gedachte gaan uit naar z'n vader, moeder, Herman en Steenkuib. Hij gaat varen op de plassen, het wordt mistig en hij raakt verdwaald. 17. Linda: zaterdag; Linda heeft on tdekt dat de Saab van een docent is, Reeboer, een collega van haar vader. Ze gaat met haar vader bij hem op bezoek. Hij vertelt dat hij heeft ontdekt dat Steenkuib met de boekhouding heeft geknoeid. Als wraakactie chanteert hij Steenkuib (De vrouw van Reeboer was degene waar Steenkuib vreemd mee is gegaan onder invloed van drank) Steenkuib moet nu geld overmaken naar de Vereniging Bestrijding Drankmisbruik. Op de vraag of hij Steenkuib heeft vermoord, antwoordt hij: weten jullie dan nog niet dat hij een maagbloeding heeft gehad. 18. Aldert: Uiteindelijk is hij terug in het huisje. Hij is heel erg moe. Dan ziet hij opeens allemaal ratten. Hij vlucht het huis uit springt op de fiets. Dan ziet hij twee grote ogen, dat moet een reuzenrat zijn. De ogen komen recht op hem af. Hij kan er niet meer omheen. Ik schreeuw, het kraakt, ik ben vrij, ik vlieg, ik ben een vogel. 19. Linda: Na het bezoek aan Reeboer gaan Linda en haar vader op zoek naar Aldert. Linda weet dat Aldert graag bij de plassen zit. Ze gaan naar het natuurgebied, het er nevelig. Plotseling duikt er een fietser open rijdt recht op hen af. Ze kunnen niet meer ontwijken, hij knalt tegen de auto. Linda hoort hem niet meer ademen, ze snikt en zegt dat ze hem lief vindt. Haar vader gaat hulp halen. 20. Aldert: Hij komt bij in het ziekenhuis. Z'n vader zit naast hem, z'n moeder komt ook straks. Linda komt langs en vertelt wat er allemaal is gebeurd. Ook over Steenkuib. Ze gaat vragen of hij langs komt, hij ligt ook in hetzelfde ziekenhuis. 21. Steenkuib: De vader van Linda is op bezoek bij Steenkuib en vertelt van Reeboer en dat hij van alles op de hoogte is.Linda komt langs en vraagt of Steenkuib even bij Aldert langs wil gaan. Na zijn bezoek zegt hij:"Alles komt weer goed". 22. Linda: Steenkuib heeft aan Linda gevraagd om de poes eten te geven. Samen met haar vader gaan ze daarheen. Ze praten nog wat over de situatie wie nu wat heeft gedaan. Haar vader belt nog even de politie om te vragen of ze Aldert nog met rust willen laten. Na het telefoontje blijkt dat de zaak al rond te zijn. "Wil je weten wie het gedaan heeft?" vraagt haar vader. 23. Geen hoofdstuktitel: Hij was onrustig. Die jongen kreeg de schuld van alles wat hij heeft gedaan en dat wilde hij niet. Hij pakte de telefoon draaide het nummer van de politie:" Met Kroeze" . Einde van het boek
Het boek eindigt in het huis van de dader. Hij heeft het er moeilijk mee dat een ander op moet draaien voor datgene wat hij heeft gedaan. Hij geeft zich dus zelf aan bij de politie. Dit is een gesloten einde. De dader van het verhaal wordt bekend gemaakt. Einde verhaal.
Mijn mening Ik vond het een leuk en spannend boek om te lezen. Al snel was ik benieuwd hoe het in elkaar zat, zodat ik snel verder wilde lezen. Het boek had ik snel uit. Het einde vond ik heel verrassend, ik had niet verwacht dat Kroeze het had gedaan. Het bleef tot het einde spannend en onvoorspelbaar.