Zakelijk gegevens Het verhaal ‘het bittere kruid’ is geschreven door Marga Minco in 1957. Het is uitgeven door Bert Bakker in Amsterdam. Gegevens over de schrijver Marga Minco is geboren op 31 maart 1920 in Ginneken en heet officieel Sara Menco. Ze is de enige overlevende van de tweede wereldoorlog uit een joods gezin. Ze trouwt met de schrijver/dichter Bert Voeten, waar zij na enkele jaren weer van scheidt. Haar verhalen gaan meestal over de oorlog en eenzaamheid. Ze schrijft korte verhalen en kinderboeken, onder andere Kijk` ns in de la (1963) en De verdwenen bladzij (1994). Haar boek Het bittere kruid is verfilmd door Kees van Oostrum. Korte inhoud De familie van Marga woont in Breda. Na de Duitse inval krijgen ze het steeds moeilijker omdat ze joods zijn: ze worden opgeroepen voor het werkkamp, de ouders worden gedwongen om te verhuizen naar het Judenviertel in Amsterdam. Bettie wordt opgepakt bij het stadion. Marga besluit ook naar Amsterdam te reizen om zich bij haar ouders te voegen. Op een zekere dag komen de duitsers en haar ouders worden opgepakt. Marga weet echter te ontsnappen. Marga`s broer Dave en zijn vrouw Lotte reizen met Marga naar Utrecht: daar is een onderduikadres. Lotte wordt opgepakt en Dave meldt zich vervolgens vrijwillig. In Utrecht blijkt er geen plaats te zijn voor Marga. Ze gaat terug naar Amsterdam. Via Wout, een kennis, krijgt Marga een onderduikadres op het platteland. Als haar geld op is, besluit Marga de boerenfamilie niet meer tot last te zijn. Wout regelt een nieuw persoonsbewijs en een nieuw onderduikadres. Daar blijft Marga tot de oorlog voorbij is. Na de oorlog zoekt zij haar oom in Zeist op. Deze oom heeft bericht gekregen dat zijn hele familie omgekomen is, maar toch staat hij iedere keer bij de tramhalte te wachten of er toch nog niet iemand terugkomt. Wanneer deze oom gestorven is, gaar Marga nog een keer naar Zeist. Eigenlijk vindt ze het nu vreemd dat haar oom niet meer bij de tramhalte staat en vraagt ze zich af waarom zij zelf niet blijft wachten. Maar ze komt tot de conclusie dat ze het geloof van haar oom mist, ze weet dat er niemand terugkomt. (256 woorden)
hoofdpersoon/ -personen Marga Minco is de hoofdpersoon in het boek. In het begin van het bittere kruid is Marga een gewoon jong meisje. Door de oorlog en de jodenvervolging groeit zij echter uit tot iemand die weet te overleven. Zij had eerst bruin haar, maar later bleekt ze het, omdat ze niet herkend mocht worden. Ze heeft blauwe ogen. Ze is een rustig meisje die aan haar familie is gehecht. Ze groeit op in een joods gezin en verhuist veel in de oorlog. Aan het begin van de oorlog is ze 14, en aan het eind is ze ongeveer 18 jaar. Heel haar familie wordt opgepakt en zij moet alleen verder met vluchten. Ze is de enige uit de familie die de oorlog overleeft. Vader door hem blijft het gezin geloven dat het allemaal snel afgelopen is en dat het wel zou mee vallen. Hij is altijd in voor een grapje en weet Marga altijd gerust te stellen. Verder is hij niet uitgebreid beschreven. Moeder is een streng maar correcte moeder, ze is creatief. Maar ze is ook zorgzaam en bezorgt. Ze stelt voor om mooi portretfoto`s te laten maken als ‘aandenken voor later’. Dave is de oudere broer van Marga. Zijn gevoelens zie je niet echt maar je weet wel dat hij een erg dappere jongen was, omdat hij dat drankje nam voordat hij naar de keuring voor het werkkamp moest. Lotte is de vrouw van Dave en je komt weinig over haar te weten, Marga kan het goed met haar vinden. En Lotte is net als de moeder van Marga een zorgzame vrouw. Bettie is de een jaar oudere zus van Marga. Ze wordt al vroeg in het verhaal opgepakt. Ze is erg dapper want bij het Kloosterlaan liep ze altijd gewoon door als er kinderen stonden die eventueel konden gaan pesten. Waar en Wanneer Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af. Als eerste in het huis in Breda, dan in het huis van Dave en Lotte in Amersfoort. En als Marga naar haar ouders gaat is dat in Amsterdam. Dan zijn er nog verschillende onderduikadressen zoals in Utrecht, net buiten Amsterdam en Heemstede en tenslotte in Zeist bij Marga`s oom en tante. Het verhaal speelt zich af in de tweede wereldoorlog dus van 1940 tot 1945. Het begint als de oorlog een paar dagen bezig is en eindigt na de bevrijding. Titelverklaring Het boek heet “het bittere kruid”. Tijdens het joodse paasfeest worden er ongezuurde broden en bittere kruiden gegeten. Dit is ter herinnering aan de bevrijding in Egypte van de joden. En de kruid heeft een hele lange nasmaak. Hiermee wordt bedoeld met de langdurige pijn dat je overhoudt aan zo`n oorlog het verlies van je familie telt daar ook aan mee. Zoiets blijft je gewoon bij. Thema
Het thema van het boek is: de problemen en angsten die de joden hebben gekend in de oorlog. Het gaat over een joods gezin uit Nederland dat in de tweede wereld oorlog op de vlucht is voor de duitsers. Ook al is Marga als overlevende uit de tweede wereldoorlog gekomen, de titel is niet voor niets “het bittere kruid”. De dingen die zij heeft meegemaakt zullen nog een hele lange tijd een rol blijven spelen in haar verdere leven. Ze zal nog lang pijn en veel verdriet kennen omdat ze eigenlijk zonder reden haar hele familie is kwijtgeraakt. Eigen mening Ik vond het een heel mooi en goed boek. Maar ik hou ook wel van dit soort boeken die wat over de oorlog vertellen. Dit boek ging niet alleen over de oorlog, maar over een meisje dat moest onderduiken voor de oorlog en die naar verschillende plaatsen moest reizen om onder te duiken. Doordat het allemaal echt is gebeurt leef je ook helemaal mee met de personen. De hoofdpersoon Marga sprak mij het meeste aan, omdat ik het zo zielig voor haar vond dat ze haar hele familie verliest. En dat ze de hele tijd heen en weer moet reizen helemaal alleen. Ik vond het dus een mooi en goed boek. En ik vind dat er nog wel meer van zulke boeken mogen worden geschreven zodat iedereen weet hoe erg de tweede wereld oorlog was. Het boek werd ook goed en duidelijk vertelt. Ik raad iedereen aan om dit boek te lezen.