1. Zakelijke gegevens Auteur: Tim Krabbe' Titel: Het gouden ei, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1991-8, 98 blz. (eerste druk in juni 1984). Genre: Misdaadroman / Psychologische roman. 2. Eerste reactie Keuze: Ik ben in de bibliotheek op zoek gegaan naar een goed boek voor een verslag. Na een tijdje zoeken kwam ik uit op dit boek (de titel kwam me bekend voor, volgens mij staat het hoog geplaatst in de boeken frequentielijst en dat vond ik ook een goed teken). Het genre sprak me eveneens erg aan. Ik houd wel van spannende boeken. Op de achterkant van het boek staan allemaal recensies die ik ook even heb doorgelezen. De oordelen waren zeer positief. Inhoud: Ik had mezelf voorgenomen om 1 hoofdstuk per avond te lezen, maar dit is me niet gelukt. Na het eerste hoofdstuk was ik zo nieuwsgierig dat ik direct het hele boek maar heb uitgelezen. Er zit een bepaalde climax in het verhaal. Ik was vooral onder de indruk van het einde. Dat was best wel schokkend, maar toch goed bedacht door de schrijver. Het zette me wel een beetje aan het denken. Wat had ik gedaan in zo'n situatie, als ik gevraagd werd te kiezen tussen de oplossing van een verdwijning die je al 8 jaar bezighoud (maar dan waarschijnlijk ook je eigen dood), of leven met een vraag die altijd onbeantwoord zal blijven. Het verhaal vond ik wel boeiend, dat kwam vooral door de gebruikte flashbacks. De verbanden werden per hoofdstuk steeds duidelijker en in de ontknoping paste alles precies in elkaar. Al met al was mijn eerste reactie zeer positief. 3. Verdieping: samenvatting van "het gouden ei" Rex Hofman en Saskia Ehlvest zijn op weg naar hun vakantiebestemming aan de Middellandse Zee. Op den duur stopt Rex bij een TOTAL- benzinestation aan de Autoroute om te tanken. Ondertussen haalt Saskia wat blikjes drinken op. Rex maakt een foto. Hij denkt terug aan 3 jaar geleden. Toen, tijdens hun eerste vakantie, was de benzine op geweest en had Saskia drie uur lang in de auto moeten blijven. Saskia was vreselijk in paniek geweest en het voorval had haar laten denken aan haar droom waarin ze zat opgesloten in een gouden ei die door de ruimte zweefde. Rex wacht nog steeds op haar. Na een tijdje wordt Rex ongerust omdat zijn vriendin nog steeds niet terug is gekomen en hij gaat haar zoeken in de service-winkel. Niemand heeft helaas een glimp opgevangen van Saskia. Saskia is spoorloos verdwenen... Raymond Lemorne was altijd al een vreemd figuur geweest. Toen hij 16 jaar oud was sprong hij eens van een flatgebouw af. Gewoon om te voelen of hij de mogelijkheid had om te springen. Eenentwintig jaar later kwam er een dergelijk idee in hem op. Hij was leraar scheikunde, gelukkig getrouwd en hij had twee dochters. Op een dag redde hij per toeval een klein meisje van de verdrinkingsdood. Na deze heldhaftige actie vraagt Raymond zich af of hij ook in staat is om een misdaad te plegen. Hij besluit te beginnen met de voorbereidingen van de, in zijn ogen, perfecte misdaad. Eerst verbouwt hij zijn vakantiehuisje, om het voor hem nog onbekende slachtoffer in op te sluiten. Ook fabriceert hij een pot chloroform en koopt een pistool en een oud matras. Nu begint hij met het echte werk; het repeteren en voorbereiden van de moord zelf. Eerst proeft hij nog iets van het begrip ‘moord'; hij schiet twee kampeerders dood die op zijn grasveldje waren gaan staan. Lemorne's plan: bij een tankstation langs de Autoroute zal hij, met zijn ene arm in een mitella, aan een buitenlandse vrouw vragen of zij hem wil helpen bij het aankoppelen van zijn aanhangwagentje. Vervolgens maakt hij haar bewusteloos m.b.v. het chloroform. Hij repeteert het een paar keer en wanneer hij klaar is om het te proberen, heeft hij geluk. Saskia, het perfecte slachtoffer, spreekt hem aan omdat ze is geïnteresseerd in de sleutelhanger met een R, die hij bij zich draagt. Saskia is verloren. Acht jaar na de verdwijning van Saskia vraagt Rex tijdens een vakantie in Italië zijn huidige vriendin Lieneke ten huwelijk. De doorslag gaf een badmintonwedstrijd die ze toen hadden gewonnen. De verdwenen Saskia blijft echter een beletsel voor zowel Rex als Lieneke. ‘s Nacht heeft Rex een beangstigende nachtmerrie over het gouden ei. Evenals Saskia destijds had... Na de vakantie met Lieneke in Italië begint Rex een zoektocht naar Saskia. Op de advertenties die hij in Franse kranten laat plaatsen, komen weinig waardevolle reacties. Op 1 reactie na: Raymond Lemorne komt naar Amsterdam om Rex aan te bieden al zijn vragen te beantwoorden op voorwaarde dat hij ondergaat wat Saskia ook heeft ondergaan. Rex herkent Lemorne als de man met de mitella die hij destijds bij het TOTAL-benzinestation had gezien en stemt toe. Hij weet dat hij daarmee zijn doodvonnis tekent. Rex en Raymond Lemorne rijden naar het TOTAL- benzinestation. Hier moet Rex koffie met een slaapmiddel drinken. Rex doezelt langzaam in een diepe slaap, terwijl Lemorne vertelt wat er destijds met Saskia is gebeurd. Toen Rex wakker werd, lag hij op een matras in een doodskist. Lieneke zoekt Rex, maar moet concluderen dat hij spoorloos verdwenen is. Noch van Rex noch van Saskia is ooit nog iets vernomen.
Verhaaltechniek Ik kan niet zeggen dat ik de schrijfstijl ingewikkeld vind. Er komen weinig moeilijke bijzinnen of woorden in het verhaal voor. De dialogen die voorkomen, zijn in een natuurlijke taal geschreven. Het verhaal heeft een hij-perspectief. Je komt veel te weten over de personages van Rex en Lemorne, omdat ik dit de spraakmakendste persoonlijkheden vind, wordt het verhaal extra boeiend. Ook maakt Krabbe' gebruik van een climax, je blijft nieuwsgierig tot aan de laatste zin, dit laat je het boek gauw uitlezen. De plaats waar deze tragedie zich afspeelt verschilt van hoofdstuk tot hoofdstuk. De verdwijning van Saskia vindt plaats op een TOTAL-benzinestation aan de Autoroute in Frankrijk (in de buurt van Autun). Rex wordt acht jaar later levend begraven op een plaats in Frankrijk. 2
Hoofdstuk twee speelt zich af in Italië, Marina di Camerota, een dik uur rijden van Napels. Rex en Lieneke brengen hier hun vakantie door. In hoofdstuk vier bevindt Rex zich in Amsterdam, in een wijk genaamd Buitenveldert. De tijd: het verhaal wordt verteld in de verleden tijd. De hoofdstukken vormen geen chronologisch geheel, het verhaal bestaat uit verschillende flashbacks die je na een tijdje een volledig beeld geven van de situatie. Het verhaal speelt zich af tussen 1975 en 1983. In hoofdstuk 3 wordt in een flash- back de voorgeschiedenis van de moordenaar Lemorne verteld. Op 28 juli 1975 wordt Saskia ontvoerd door Lemorne. Na acht jaar, in de zomer van 1983, vraagt Rex Lieneke ten huwelijk. Daarna zet hij een opsporingsactie op om Saskia te vinden. De vertelde tijd is dus ongeveer 8 jaar. Er zijn 2 hoofdpersonen en 2 bijfiguren. De hoofdpersonen zijn Raymond Lemorne en Rex Hofman. Raymond Lemorne is op het eind van het verhaal 49 jaar. Hij is een keurige Fransman, scheikundeleraar, gelukkig getrouwd en heeft twee dochters. Hij wordt geobsedeerd door de gedachte dat hij dingen zou kunnen doen die je normaal niet zou doen: van een flat springen, een misdaad plegen. Hij is volkomen gewetenloos: zonder enige schuldgevoelens schiet hij twee kampeerders dood en bereidt hij zijn eigen perfecte misdaad voor, zonder daar de gevolgen van in te zien. Het enige wat telt is het experiment. Hij is erg doelgericht. Hij wil koste wat kost zijn doel bereiken en heeft daar alles voor over. Hij repeteert veel, alles moet perfect zijn. Hij is perfectionistisch en slim (zijn perfecte misdaad vind ik goed opgebouwd en er is duidelijk over nagedacht, de details kloppen). Ik vind hem echt geestelijk gestoord. Het is een round character. Rex Hofman is een medewerker van een populair wetenschappelijk jeugdtijdschrift. Hij is negen jaar ouder dan zijn vriendin Saskia (in 1983 is hij 41). Hij houdt van spelletjes en net als Lemorne doet hij graag gedachtenspelletjes. Hij vindt het vreselijk dat hij niet weet wat er met Saskia is gebeurd, dat hij dit raadsel niet kan oplossen. Hij is liever dood dan dat hij door moet leven met een vraag die niet zou kunnen worden beantwoord. En hij krijgt inderdaad het antwoord op de vraag met als gevolgd dat hij dood gaat. Hij heeft verschillende vriendinnen, waaronder Lieneke, maar alleen bij Saskia had hij er werkelijk naar verlangd een met haar te worden. Een met haar wordt Rex inderdaad, hij sterft op dezelfde manier en is eindelijk tevreden. Hij komt een beetje gefrustreerd over en heeft, evenals Saskia, ook lichtelijk last van claustrofobie. Hij krijgt immers ook de droom van het gouden ei. Het is een round character. De bijfiguren zijn Saskia Ehlvest en Lieneke (zonder achternaam). Saskia Ehlvest is 24 jaar oud en de vriendin van Rex, maar ze wordt niet zo uitvoerig beschreven. Ze heeft 'roodgespoeld wriemelhaar' ze is 'ongegeneerd ijdel', ze houdt niet van autorijden en ze heeft last van claustrofobie. Dat blijkt o.a. uit de droom over het gouden ei (ze zat gevangen in een Gouden Ei. Daar kon ze alleen uitkomen, door tegen een ander Ei te botsen red.). Ook wil ze nooit alleen opgesloten zitten (bijvoorbeeld in een auto of in een toilet). De relatie tussen Saskia en Rex is goed. Dat merk je wel aan de manier waarop ze met elkaar omgaan. Soms zit Rex Saskia een beetje te jennen, maar dat komt volgens hem omdat hij echt van haar houdt. Dit is een flat character
Lieneke is net als Saskia niet zo'n belangrijk personage. Het gaat vooral om Rex' relatie met haar. Rex dacht eindelijk weer in staat te zijn om van iemand te houden, maar na zijn nachtmerrie over het gouden ei blijkt dat Saskia altijd tussen hen in blijft staan. Ook Lieneke is een flat character. De namen van de personages zijn zorgvuldig uitgekozen: - Raymond betekent sterke beschermer. - Rex betekent koning. - morne van Lemorne betekent somber en doods in het Frans. - Hofman klinkt als "hoffen" dat in het Duits hopen betekent. De personages Rex en Raymond hadden ook nog eens veel gemeen: - Hun namen zijn beiden afgeleid van het Germaanse "Regin". - Beiden lieten veel van het geluk afhangen. - Rex en Raymond wilden beiden weten tot hoever ze konden gaan. - Ze gingen beiden heel nauwkeurig te werk; Raymond met de ontvoering en Rex met de opsporing. De hele situatie is vrij duidelijk. Alles draait om de wazige verdwijning van Saskia. Rex kan door dit voorval niet echt verder leven. Het lukt hem niet om haar verdwijning te verwerken. Hij wil weten wat er destijds is gebeurd. Hij is niet eens in staat om een nieuw leven op te bouwen met Lieneke. Ook Lemorne's gedachtengang speelt een grote rol. Wat zette hem in godsnaam aan om twee van zulke grote misdrijven te begaan? De vertelwijze is voor mij vrij uniek. Er zijn niet veel boeken die ik he gelezen met zo'n goede verteltechniek. De tijdsvolgorde is niet chronologisch en bevat veel flashbacks. Het verhaal wordt beschreven vanuit een hij-perspectief. Dus geen ik-verhaal. Ik vind dat dit hij-perspectief het verhaal iets moois geeft. Anders was het verhaal denk ik niet zo bijzonder geweest. Je komt alleen de gedachten te weten van Rex en Lemorne, dat geeft een goed beeld van de situatie omdat in hen ook de belangrijkste elementen van het verhaal omgaan. Thematiek In het verhaal komen denk ik meerdere thema's tot uiting. De voornaamste thema's vind ik claustrofobie (wat eerst vooral opvalt bij Saskia, maar later weer terugkeert bij Rex), het getal 8 (wat voor eeuwigheid staat), liefde, het stellen van een doel en eenzaamheid. Als ik moet kiezen, dan kies ik als hoofdthema toch maar voor claustrofobie omdat ik vind dat dit het meest tot uiting komt en ook het meest is verwant aan de andere thema's. Niet alleen het cijfer 8 (eeuwigheid), maar ook het feit dat Rex en Saskia voor eeuwig zijn vermist doet me denken aan claustrofobie. Als je ergens voor eeuwig aan bent gebonden voel je je denk ik opgesloten, net zoals bij claustrofobie. En dat je in de droom over het gouden ei helemaal alleen door de ruimte zweeft slaat ook op claustrofobie. Je bent helemaal alleen en kan nergens heen. Je voelt je opgesloten. Saskia en Rex hadden niet voor niets allebei last van deze angst, anders hadden ze beiden niet deze droom gehad. Ook sluit Raymond Lemorne Saskia en Rex beide op in een doodskist, dat ook weer duidt op een gevoel van "niet kunnen ontsnappen aan de dood". Saskia durft ook niet alleen in een auto of op een toilet te zitten. Wat er in de droom van het gouden ei kon gebeuren, is er eigenlijk ook met Rex en Saskia gebeurd, denk ik. Beide kwamen ze in een gouden ei terecht toen Saskia was verdwenen. Beide waren ze eenzaam en voor eeuwig opgesloten (Saskia was opgesloten in de doodkist van Lemorne en Rex was voor eeuwig opgesloten in zichzelf, omdat hij niet wist wat er met Saskia was gebeurd en dit ook niet kon verwerken). Lemorne zorgde er echter voor dat de 2 gouden eieren toch "tegen elkaar aanbotsten" en nu zijn ze allebei dood, maar niet meer eenzaam en voor eeuwig gebonden aan hetzelfde lot. Rex vindt doodgaan beter dan voor eeuwig eenzaam of onwetend blijven. Ander motieven voor deze thema's: - de liefde: de onvergetelijke liefde tussen Rex en Saskia die wordt verstoord door de verdwijning van Saskia. Zelfs 8 jaar later kan Rex nog niet van een andere vrouw houden. De liefde voor Saskia leidt zelfs tot de dood van Rex. Omdat hij perse' wil weten wat er met haar is gebeurd en zichzelf daarvoor hetzelfde heeft laten ondergaan om tot een oplossing te komen. - de verdwijning: de raadselachtige verdwijning van Saskia leidt bij Rex tot eenzaamheiden frustratie; hij wil weten wat er destijds met Saskia is gebeurd. - het stellen van een doel: Rex is ontzettend doelgericht. Hij wil weten wat er is gebeurd met Saskia. Zelfs hoewel hij weet dat het z'n dood zal zijn, drinkt hij toch het bekertje koffie met het slaapmiddel erin, om tot de oplossing te komen. Ook Lemorne is ontzettend standvast. De hele misdaad moet perfect zijn en hij wil kijken tot hoever hij kan gaan, later blijkt dat dat tot het einde was. - de droom: de droom over het gouden ei, die het thema claustrofobie weer laat blijken. Lieneke en Rex zitten eeuwig opgesloten in een gouden ei, tenzij het ei tegen een ander ei aanbotst. Dat geeft ze een gevoel van angst. Ook denk ik dat deze droom duidt op eenzaamheid. Eenzaamheid om de gedachte dat ze misschien wel nooit 1 worden met een ander ei en dat ze dan voor eeuwig alleen door de ruimte zullen moeten zweven. En ook al botsen ze wel met een ander ei, dan brengt dat misschien wel verlossing, maar nog steeds de dood. Wel vindt Rex doodgaan beter dan voor eeuwig eenzaam of onwetend te blijven. Dus een ei staat voor nieuw leven, geboorte, maar tegelijkertijd eigenlijk ook voor de dood. Het getal 8: dit is het geluksgetal van Saskia. Zij wordt op een dag in augustus (de achtste maand) om acht uur ontvoerd. Ze hebben muntjes begraven onder de achtste paal. Na acht jaar gaat Rex weer op zoek naar Saskia. Deadvertentie heeft Rex 80.000 gulden gekost. Het levensverhaal van Lemorne begint wanneer hij 8 x 2 = 16 jaar oud is. Hij heeft 8/2 = 4 jaar nodig om de ontvoering voor te bereiden. Rex sterft 8 jaar na zijn grote liefde Saskia. En, niet te vergeten; de twee gouden eieren op de voorkant van het boeken vormen samen ook een 8. Het getal 8 staat voor eeuwigheid, oneindigheid.
Titel Persoonlijk vind ik dat de titel van het boek misschien een beetje simpel is gevonden, maar dat maakt het boek natuurlijk niets minder. Het boek heet het "het gouden ei" omdat Saskia toen ze klein was een keer droomde dat ze in een gouden ei opgesloten zat en door het heelal vloog. Ze kon niet dood gaan. Er vloog nog zo'n gouden ei en als ze tegen dat andere ei op zouden botsen, zouden beide eieren worden vernietigd. Plaats in de literatuurgeschiedenis De schrijver Tim Krabbe' (foto) werd geboren op 13 april 1943 te Amsterdam. Hier woont hij nou nog. In 1960 deed hij eindexamen HBS-B aan het Spinoza Lyceum in Amsterdam. Sinds 1967 leeft hij van de pen. Het boek "het gouden ei" werd voor het eerst gepubliceerd in 1984. Naast schrijver is hij ook fanatiek beoefenaar van schaken en wielrennen en ook daarover heeft hij een paar boeken geschreven. Een overzicht van zijn literaire werken: - De werkelijke moord op Kitty Duisenberg (1967, roman) - Flanagan of het einde van een beest (1970, roman) - Fischer (1972, schaak-biografie) - 15 goede gedichten (1973, gedichten) - Red Desert Penitentiary (1975, roman) - De Stad in het Midden (1978, verhalen) - De Renner (1978, roman) - 43 Wielerverhalen (1984, verhalen) - Het Gouden Ei (1984, roman) - De Man die de Babson Task wilde maken (1986, schaak-essay) - De Matador (1991, verhalen) - Vertraging (1994, roman) - De Paardentekenaar (1995, verhalen) - De Grot (1997, roman) "Het Gouden ei" van Tim Krabbe' is geschreven in 1984 en gezien de stijl van het boek en de onderwerpen, denk ik dat het bij moderne literatuur na de Tweede Wereldoorlog hoort. Ik heb verder geen boeken van Tim Krabbe' gelezen, dus ik kan geen verder oordeel geven. Wel heb ik ooit wel iets gehoord over de inhoud van "Vertraging". Het lijkt me dat de boeken ("Vertraging" en "Het Gouden ei") in sommige opzichten wel op elkaar lijken. Ik denk dat in beide boeken wel een snufje misdaad zit en natuurlijk veel spanning en raadsels. Dit is een duidelijk voorbeeld van een moderner geschreven boek. Het boek is gemakkelijk geschreven, vroeger had men een heel ander taalgebruik. De onderwerpen zijn ook meer van deze tijd. Ik denk niet dat men vroeger over een of andere raadselachtige verdwijning ging schrijven. In ieder geval niet op deze manier. 4. Beoordeling Na "het gouden ei" gelezen te hebben, heb ik er nog lang over nagedacht. Dat kwam vooral omdat het boek toch wel een beetje indruk op mij heeft gemaakt. Zou zoiets nou ook in het echt kunnen gebeuren? Ik heb ergens gelezen dat Tim Krabbe' dit boek heeft geschreven na aanleiding van een krantenartikel over een zelfde soort verdwijning. Ik neem aan dat Krabbe' er wel zijn eigen wending aan heeft gegeven, maar dan vind ik het alsnog erg schokkend dat dit verhaal op waarheid is berust. Over het lezen van het boek kan ik kort zijn. Het boek is zo geweldig gemakkelijk geschreven dat je het in een zucht uitleest. Op den duur was het zelfs zo dat ik zo in het boek verdiept was dat ik de neiging had eerst het laatste hoofdstuk te lezen, omdat ik zo nieuwsgierig was naar de ontknoping. Er zijn geen moeilijke woorden gebruikt, ik denk dat dit samen met het feit dat het boek nogal dun is, verklaart waarom het boek zo hoogstaat genoteerd op de frequentielijst van boeken die jongeren graag lezen voor hun verslagen. Tuurlijk, het is inderdaad mooi meegenomen voor iemand die het liefst zo weinig mogelijk tijd besteedt aan het lezen van een boek, maar dat wil niet zeggen dat het geen goed boek is. Ik vind het namelijk een sterk boek met een goede verhaallijn. Op het einde vallen alle puzzelstukjes in elkaar. Alles klopte gewoon met elkaar, en dat vind ik erg knap gedaan van de schrijver. Maar wat ik niet snap is dat Raymond op een gegeven moment twee kampeerders zomaar doodschiet. Dit had weinig met het verhaal zelf te maken. Ik dacht "later in het verhaal komt er vast nog wel een verklaring voor", alleen dit was niet het geval. Misschien wou Raymond wel proberen of hij echt in staat was om een misdrijf te plegen. Tenminste, dat heb ik er maar van gemaakt. Het boek is spannend, volgens mij was er sprake van een soort climax dat je de drang gaf zo snel mogelijk door te lezen. Ik vond het geen langdradig verhaal, omdat alle feiten op een leuke manier worden gepresenteerd. Over de geloofwaardigheid van het verhaal valt misschien te twijfelen. Aan de ene kant is het misschien een heel klein beetje vergezocht, maar aan de andere kant zal een of andere psychopaat a la Raymond Lemorne misschien best in staat zijn om zoiets te doen. De problemen van Rex zijn zeer gemakkelijk voor te stellen en hij gedraagt zich zoals het hoort. Persoonlijk vind ik het boek wel redelijk realistisch. Wat voor mij soms nog wel een beetje onduidelijk was, waren de verschillende situaties in het boek. Van het ene op het andere moment werd zomaar een paar jaar overgesprongen of juist teruggegaan. Bij mij wekte dit in het begin wat verwarring op, maar later snapte ik het wel. Omdat het boek in de hij-vorm is geschreven kreeg je een helder beeld van de personages Lemorne en Rex. Hun ideeën en gedachtengang interesseerden me en gaven het verhaal een erg leuke kant. Wat me vooral aansprak was de aanpak van de "dader", Raymond Lemorne. Ik vond het geweldig om te lezen wat hem aanzette tot het begaan van zo'n groot misdrijf. Als ik over een dergelijke verdwijning lees in de krant, zou ik denken "jeetje, wat voor iemand zal dat in zijn hoofd halen, die moet gewoon totaal geen verstand hebben". Maar na het lezen van dit boek heeft het me toch aan het denken gezet. Zo'n misdadiger kan best heel erg slim bezig zijn met het voorbereiden van zijn daad. Net zoals Raymond Lemorne dus. Ook bij hem klopten alle details en hij was zeker erg perfectionistisch. Hij had weliswaar echt een zieke geest, maar toch leek zijn lugubere daad bijna logisch. Gewoon door het feit dat hij alles zo goed op een rijtje had staan. Ook knap van de schrijver vind ik dat hij het thema (toen ik er eenmaal over uit was) duidelijk naar voren laat komen. Als je nagaat hoeveel motieven er zijn voor claustrofobie. Zelfs uit de voorkant van het boek zou je iets kunnen opmaken wat te maken heeft met claustrofobie. Ik vond het vinden van een thema van dit boek wel ontzettend moeilijk. Krabbe' noemt zoveel details dat je op den duur niet meer weet wat je als motief kunt zien en soms zoek je ook overal wat achter. Als ik later sommige stukjes van mijn verslag ook teruglas dan kreeg ik vaak het idee dat sommige dingen wel heel vergezocht waren. Films of boeken die verwant zijn aan dit boek zou ik zo snel niet kunnen bedenken. Alleen ik weet wel dat dit boek is verfilmd en de film niet eens zo slecht was. Al met al: een leuk boekje die ik echt iedereen kan aanraden. Zeker voor een literair verslag! Recensies Ik heb mijn best gedaan, maar helaas heb ik maar 1 recensie gevonden. Deze was volledig positief, zodat ik geen beeld kon krijgen van de negatievere recensies over dit boek. NRC Handelsblad
06-07-1984
Door: Hans Vervoort
Recensie titel: kort verhaal van Tim Krabbe: het geweten uitgeschakeld "Een boek van het genre "fantastische vertellingen", want de Ik en hij-figuren
lopen in elkaar over in het boek en de tijd loopt soms achteruit". "Een fascinerend verhaal: argumenten hiervoor zijn een goede opbouw van de
spanning, uitstekend beschreven, goed getimede informatie en virtuoze tempowisselingen". " Een realistisch verhaal, want allerdaagse taferelen brengen het verhaal

steeds terug in de werkelijkheid" Zijn eindoordeel over het boek was daarom, zoals eerder gezegd, ook positief. Over het algemeen ben ik het met de criticaster eens, ik was ook positief over het boek. Hij noemt het boek van het genre "fantastische vertellingen", misschien is dit wel iets overdreven. Maar zoveel kennis heb ik natuurlijk ook niet van zaken. Hij zal er wel meer van op de hoogte zijn dan ik. Ik ben het roerend eens met hem wat betreft de goed getimede informatie. Hier had ik weliswaar zelf niet echt een passend woord voor gevonden, maar nu heb ik het. Over de realiteit van het verhaal is hij positief; hij vindt het boek erg realistisch. Ik ben het op dit punt ook met hem eens, alleen andere mensen misschien niet. Wat ik wel beduidend minder vond dan de recensent Vervoort is de opbouw van het verhaal. Zoals eerder gezegd ben ik toch een paar keer in verwarring gebracht door de plotselinge sprongen in de tijd. Je moet jezelf zeg maar eerst weer even ‘coördineren'. Uiteindelijk ben ik het toch grotendeels met meneer Vervoort eens. Het is een fascinerend boek, het leest lekker weg.