titel: De Buitenvrouw
Uitgever: uitgeverij Wolters Noordhof (grote lijsters) gelezen druk: 1999 Grote Lijsters nummer 5 1 Waar gaat het verhaal over? 1.1
De leraar Nederlands Theo Altena is de hoofdpersoon in het boek. Theo heeft alles prima voor elkaar, hij is gelukkig getrouwd en geniet van het leven. Maar dan verschijnt de zwarte Iris Pompier, Iris gaat gym geven op de waar Theo werkt. Theo voelt zich meteen aangetrokken tot Iris. Na verloop van tijd krijgen Iris en Theo een verhouding. De kleur van zijn minnares speelt een belangrijke rol in dit boek. 1.2
Ik heb dit boek gekozen omdat het bij de Grote Lijsters van 1999 zat, na het lezen van de achterkant van het boek besloot ik het te gaan lezen. Op de achterkant stond bijvoorbeeld:’ haar verschijning zorgt voor lichte beroering onder de overwegend blanke leerlingen.’ Ik denk niet dat het op de school waar ik zit zo’n ophef zou veroorzaken als een zwarte leraar voor de klas komt te staan, ik vroeg me dan ook af of de ophef misschien wat overdreven is en ben het boek gaan lezen. 1.3. De Buitenvrouw was het eerste boek dat ik van Joost Zwagerman heb gelezen. Het onderwerp racisme kom ik vaker tegen, niet alleen in het nieuws, maar ook in mijn omgeving. Het is in onze zogenaamde multiculturele samenleving niet altijd makkelijk om alle culturen te begrijpen, vooral omdat je er gewoon te weinig informatie over krijgt.
Theo en Iris een buitenechtelijke relatie. Iedere dinsdagmiddag hebben ze allebei twee tussenuren, en die gebruiken ze om in Iris' huis seks met elkaar te hebben. Deze relatie loopt al ruim een jaar en ze denken dat niemand ooit iets van hun relatie heeft gemerkt. Op een dinsdagmiddag komt Theo te laat terug op school na zijn tussenuren bij Iris en klas 3F heeft een spotprent van Theo op het schoolbord getekend met de tekst 'Blackie is the best' erboven. Theo schrikt en denkt dat ze van zijn relatie met Iris weten. Hij geeft Wouter Nijman, een leerling uit 3F, de opdracht om de spotprent uit te vegen. Diezelfde dinsdagavond gaan Theo en Sylvia op visite bij de ouders van Sylvia. Ze kijken met z'n allen Telebingo. Als Sylvia's vader verbaast reageert over de deelname van een Hindoestaan aan het spelletje wordt Theo ontzettend kwaad en beschuldigt zijn schoonvader van racisme. Hiermee verpest hij de avond. Sylvia is boos op Theo omdat hij zo overdreven reageerde op de onschuldige opmerking van haar vader. Die nacht kan Theo niet slapen. Deze slapeloosheid heeft hij sinds zijn relatie met Iris. Hij durft namelijk niet te slapen omdat hij bang is in zijn slaap de relatie met Iris aan Sylvia op te biechten. De volgende dag is Iris niet op school. Het tweede uur heeft Theo klas 3D. En alweer staat diezelfde spotprent met dezelfde tekst op het schoolbord. Nu denkt Theo er beter mee om te gaan en geeft een preek over racisme. Maar de leerlingen laten zich niet tot racisten beschuldigen. Marleen Dallinga, een leerling uit 3D, zegt dat die tekening en die tekst alleen maar op hem slaan en niet racistisch bedoeld zijn. De vader van Wouter Nijman ziet Theo en Iris elke dinsdag middag naar Iris' huis gaan. Wouter woont namelijk in dezelfde straat als Iris. Het vierde uur geeft Theo 3F weer les. Dit keer zijn er zes pornofoto's van donkere vrouwen op zijn bureau gelegd en de tekst 'Blackie is the best' erbij geschreven. Theo verdeelt de foto's over zes jongens in de klas en stuurt ze met de foto's naar de conrector Ferweda. Als Wouter tegenstribbelt, knapt er iets in Theo en duwt hij Wouter. Wouter stoot hierbij zijn hoofd. Na de les komt Ferweda naar Theo toe en vertelt Theo dat de vader van Wouter naar de inspecteur wil stappen omdat Theo zijn zoon een hersenschudding zou hebben geslagen. Theo protesteert hier tegen en probeert Ferweda uit te leggen wat er is gebeurd. Ferweda zegt dat zijn relatie met Iris bij de leraren en leerlingen overduidelijk is en hij nu maar beter een paar dagen vrij kan nemen om tot rust te komen. Theo bekent zijn relatie met Iris en zegt wat dagen thuis te blijven. Hij vraagt nog wel even waarom Iris die dag niet op school was. Ferweda zegt dat ze van de fiets gevallen was, maar dat ze morgen weer komt. Pas later realiseert Theo zich dat Iris helemaal geen fiets heeft. Thuis aangekomen besluit Theo niets over zijn verlof aan Sylvia te vertellen. De volgende ochtend gaat Theo dan ook gewoon net als alle andere dagen op dezelfde tijd weg. Hij rijdt een beetje rond en bespiedt vanuit zijn auto Sylvia in huis. 's Middags besluit Theo Iris uit school op te wachten. Iris is boos op Theo omdat hij hun relatie aan Ferweda heeft bekend. Samen gaan ze naar een restaurant om alles uit te praten. Iris zegt dat ze alles aan Sydney heeft verteld, die haar vervolgens bont en blauw heeft geslagen, waardoor ze de vorige dag niet op school kon komen. Maar ze vertelt hem ook dat ze geen spijt heeft van hun relatie. Sydney gaat namelijk regelmatig vreemd en dit was haar manier om hem een keer terug te pakken. Iris beëindigt hun relatie en ze gaan allebei naar huis. Thuis aangekomen lijkt het er even op alsof Sylvia alles weet. Ferweda heeft namelijk gebeld en verteld dat Theo enkele dagen verlof heeft, maar toen was hij blijkbaar niet thuis. Theo vertelt aan Sylvia dat hij op school problemen heeft om de orde te bewaren en daarom een paar dagen vrij is om tot rust te komen. Sylvia leeft erg met hem mee en denkt ook maar geen seconde dat haar man overspel heeft gepleegd. Inmiddels heeft de vader van Wouter zijn klacht ingediend. Voordat Theo die avond naar bed gaat neemt hij nog twee slaappillen, waarna zijn nieuwe eerlijke leven kan beginnen. Bron: www.scholieren.com 2 De personen 2.1,2.2,2.3 en 2.4
Theo Altena
De hoofdpersoon in dit boek is Theo Altena, leraar Nederlands. Theo is 7 jaar getrouwd met Sylvia Houtman, ze wonen in een nieuwbouwwijk in Alkmaar. Theo heeft al ruim een jaar een buitenechtelijke relatie met Iris Duivenpoort, een gymlerares op dezelfde school als Theo. Theo heeft niet altijd evenveel plezier in zijn werk als leraar, alleen de hogere klassen kunnen hem bekoren. Theo houdt zich erg bezig met het schuldgevoel dat hij overhoudt aan het vreemdgaan met Iris. Hij schaamt zich. In de loop van het verhaal gaat Theo zich ineens heel erg druk maken over racistische opmerkingen. Hierdoor laat hij zich door een klas uit de tent lokken met grote gevolgen. Theo is naar mijn indruk geen stressbestendig persoon, hij slikt regelmatig slaappillen en heeft last van aanvallen van hyperventilatie. Deze persoon is niet erg zeker van zichzelf, hij heeft een grote neus waar hij erg mee schijn te zitten en hij is voortdurend bang dat zijn relatie met Iris uitlekt. Ik vind Theo vaak niet helemaal eerlijk tegenover zichzelf. Zo houdt hij zichzelf voor dat hij er niet mee zit dat hij een grote neus heeft. Sylvia Houtman
Sylvia Houtman is de vrouw van Theo Altena, ze heeft carrière gemaakt en verdiend inmiddels twee keer zoveel als haar man. Ze zou haar man nooit verdenken van overspel, hier is ze waarschijnlijk te naïef voor. Het lijkt me wel een lief persoon, ze is zeer meegaand met de problemen van Theo, waarschijnlijk te meegaand. Iris Pompier
Het verhaal speelt zich niet af tegen belangrijke historische feiten. Je kan wel de opkomst van extreem rechtse partijen van enkele jaren geleden die in het boek genoemd wordt noemen als ontwikkelingen die waarschijnlijk hebben bijgedragen aan het motief om dit boek te schrijven. Ook de integratie van buitenlanders en de daarmee samenhangende discriminatie is natuurlijk een punt wat vooral in de laatste decennia is gaan spelen. 3.2
De bij 3.1. genoemde punten zijn zeker belangrijk voor het verhaal, als deze onderwerpen niet zo in de belangstelling zouden staan, was er waarschijnlijk geen boek aan gewijd. 3.3. Enige tijd geleden was het rechts extremisme een belangrijk onderwerp. Extreemrechtse partijen kregen zetels in het parlement en vreemdelingenhaat leek aan de orde van de dag. Ook is de multiculturele samenleving een nieuw begrip dat de laatste jaren is ingeburgerd. De mate van racisme in de Nederlandse samenleving valt naar mijn mening mee. 4. de plaats 4.1
Dit boek speelt in Nederland, voornamelijk op het West-Fries college in het Noord-Hollandse plaatsje Hoorn. 4.2. Van Nederland wist ik al het een en ander omdat ik er geboren ben. Hoorn heb ik wel eens bezocht, maar meer was mij er niet over bekend. 4.3. Deze plaats is in die zin belangrijk voor het boek dat zwarte mensen hier een veel minder gangbare verschijning zijn dan in bijvoorbeeld de Bijlmermeer. Voor veel leerlingen en leraren is het ‘fenomeen’ van een zwarte docent iets nieuws. De maatschappelijke ontwikkelingen die ik onder 3 heb genoemd spelen een rol in dit boek. 4.4. Onder de omstandigheden die ik onder 3.3. genoemd heb. 4.5
De onderwerpen vormen een decor, dat wel past bij het verhaal. Ze vormen niet het directe onderwerp van het boek.
Je volgt als lezer het verhaal via de hoofdpersoon Theo, hij vertelt het niet als ikpersoon. Wel ben je als lezer als het ware altijd op de plek waar deze persoon zich bevindt. 5.2
Ik denk dat het verhaal spannender was geweest als het echt verteld was door de ikpersoon, op die manier is het voor de lezer makkelijker zich in te leven in de situatie van de hoofdpersoon. 6 Wat wil het verhaal de lezer zeggen? 6.1 en 6.2
Het verhaal wil duidelijk maken wat racisme kan inhouden in een voor de lezer herkenbare omgeving. In het boek komt naar voren dat de hoofdpersoon, door niet te willen discrimineren, eigenlijk zelf discrimineert. Bij alles wat hij doet speelt de huidskleur van Iris een rol. Ook komt er naar voren dat het zo tolerante Nederland eigenlijk helemaal niet zo tolerant is. Als er een zwarte lerares op de school verschijnt gaat er een soort van schok door de school, dit zijn ze niet gewend. ‘Je leer óver zwarten, niet van ze’. Door op deze manier twee culturen bij elkaar te brengen, zie je de verschillen de te beter. Maar nog belangrijker, op deze manier komen ook de overeenkomsten duidelijk naar voren. 6.3
Ik denk dat de opschudding die zou ontstaan als een zware leraar op een middelbare school les zou gaan geven wordt overdreven. Echt bijzonder is dit niet meer. 6.4
Door dit boek heb ik er bij stil gestaan hoe mensen uit andere culturen die in Nederland wonen aankijken tegen autochtone Nederlanders. Door het boek kan je je verplaatsen in hun belevingswereld en dat is denk ik heel goed om wederzijds begrip te kweken. 7 Zou je nog een verhaal lezen..? 7.1. Ik zou niet graag nog een boek willen lezen van dezelfde schrijver. Sommige passages in het boek vind ik te langdradig, bijvoorbeeld de uitwijdingen over discriminatie. Sommige komen zelfs belerend over. Het einde vond ik ook niet echt fantastisch, zo weet zijn vrouw tegen het einde van het boek nog niet de ware reden van Theo’s gedrag van de laatste tijd. 7.2
Ook over Nederland zal ik waarschijnlijk in de toekomst meer boeken lezen, maar ook in dit geval zal ik ze niet om deze reden uitkiezen. Het spreekt me meer aan boeken te lezen over andere landen, over Nederland hoor ik al meer als genoeg. 7.4
Het onderwerp racisme en andere culturen is naar mijn mening een belangrijk onderwerp en moet ook voortdurend onder de aandacht van mensen gebracht worden. Pas als je meer van culturen weet kan je hierover oordelen. Ik zou het dan ook leuk vinden hier meer over te lezen. 8 verklaring titel e.d. 8.1
De buitenvrouw verwijst naar een begrip uit de Surinaamse cultuur, de cultuur waar Iris vandaan komt. De vrouw waar een man echt mee getrouwd is noemt men hier de binnenvrouw, als een man echter hiernaast andere relaties heeft, worden deze vrouwen buitenvrouwen genoemd. Voor Theo is Iris dus eigenlijk een buitenvrouw. 8.2 en 8.3
Het boek heeft geen motto of ondertitel, wel staat in het begin van het boek een verklaring van het hierboven genoemde woord ‘buitenvrouw’ uit het Surinaams-Nederlands woordenkboek. 9 auteur 9.1 en 9.2.1
Joost Zwagerman woonde in zijn jeugd, evenals de hoofdpersoon in een nieuwbouwwijk in Alkmaar. Opvallend is dat zijn vader net als de hoofdpersoon onderwijzer was. Zelf heeft hij ook de onderwijzersopleiding afgerond, maar heeft nooit voor de klas gestaan. Tijdens zijn studieperiode in Amsterdam woonde hij in een flat naast een Marokkaan, een
Caribisch gezin en een CD’er. In een artikel in de Telegraaf (14-10-1994) zegt hij hierover: "Dan wordt je lijfelijk geconfronteerd met de spanningen van een multiculturele samenleving; de meest gruwelijke dingen werden er uit het raam geschreeuwd." Deze en andere ervaringen heeft de schrijver in het boek verwerkt. Ik heb deze informatie onder anderen gevonden op de websites schrijversnet en collegenet. 9.2.2
Zwagerman's schrijfstijl is brutaal en eigentijds. Hij vermijdt plat taalgebruik opzettelijk niet om maar vooral te onderstrepen dat er geen verschil is tussen het hoge en het lage. De stijl van zijn boeken verschilt onderling opvallend. De schrijver zegt hier zelf over dat ieder onderwerp en thema zijn eigen stijl vereist. Zijn wens is zelfs dat je als de naam van de auteur niet vermeld staat zijn boeken niet allemaal aan hem zou toeschrijven omdat ze zo verschillend zijn. bron:
Het lijkt erop dat Joost Zwagerman zijn inspiratie voor zijn boeken veelal uit de realiteit haalt. Soms gaat hij hierin zover dat er weleens een rel door is ontstaan. Zo bleek een personage uit zijn boek Gimmick! (1989) wel heel erg op de bekende quizmaster Ron Brandsteder te lijken. Maar uit het boek dat ik heb gelezen blijkt ook dat hij in zijn boeken gebruik maakt van actuele thema’s zoals racisme en verschillende culturen. Ik denk dat de herkenbaarheid voor de lezer hierdoor toeneemt. Het spreek mensen denk ik wel aan. Ander werk van Joost Zwagerman: 1986 De houdgreep
1986 De stilte ontluisterd
1987 Drie liefdesgedichten
1987 J.D. Salinger en de onwankelbare sympathie
1987 Kroondomein
1987 Langs de doofpot
1988 De ziekte van jij
1989 Gimmick! 1991 Vals licht
1993 Collega’s van God
1993 De kus van Michael Jackson
1993 De mooiste vrouw ter werel
1994 Op de vrouw af
1996 In het wild
1996 Tomaatsj
1996 Op de man af, op de vrouw af
1997 Chaos en rumoer
10.1
Ik ben geen verwijzingen tegengekomen naar oude literair historische motieven.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden