Primaire gegevens Auteur: B. Büch
Titel: De kleine blonde dood
Verschenen in: 1980/ 1981: Gedeeltelijk in het Leidse studentenblad “Mare”. 1982: Officieel verschenen in korte versie. (Het door mij gelezen boek) 1995: Uitgebreide editie. Aantal blz.: 213
Aantal hoofdstukken: 21
Uitgeverij: De Arbeiderspers Leestijd: 6.5 uur
Uitgelezen op: 13-10-2001 § 3.2 Verantwoording van de keuze We hebben een lijst van +/- 50 boeken gekregen, en daar ben ik mee naar de bibliotheek gegaan. Ik heb van elk boek (+/-15), dat nog in de bibliotheek aanwezig was, de korte samenvatting op de achterkant gelezen. Het viel me toen meteen op dat er bij één boek geen korte samenvatting aanwezig was. Ik weet dat ‘De kleine blonde dood’, van Boudewijn Büch een vrij bekend boek is, maar ik wist niet waar het over ging, en de titel vond ik interessant, en toen heb ik dat boek uitgekozen voor mij leesverslag.
§ 3.3 Verwachting vooraf Ik denk dat het boek gaat over een klein meisje, die knap en blond is. Ik denk dat in het boek haar levensverhaal wordt verteld, en dat ze drugs gebruikt, of ‘gewoon’ ziek is, en dood. (???) Waarschijnlijk komt ze hierdoor in de problemen, en uiteindelijk sterft ze. § 3.4 Eerste reactie achteraf Ik vind dit werk: Niet Een beetje Erg
Spannend X Meeslepend X
Ontroerend X
Grappig X Realistisch X
Fantasierijk X Interessant X
Origineel X
Goed te begrijpen X
Dit werk spreekt mij niet aan, omdat dit werk mij op dit moment nog niet aan het denken heeft gezet. § 3.5 Korte samenvatting Er lopen twee tijden door elkaar. Het ene verhaal gaat over de jeugd van Boudewijn, en dat gaat grotendeels over zijn vader, die aan het eind zelfmoord pleegt. Het andere verhaal speelt zich af als Boudewijn volwassen is en een zoontje heeft, Micky. Het boek gaat over Boudewijn Büch en zijn relatie met zijn vader en zijn zoontje. Het begint als Boudewijn op schoolreisje gaat naar Nijmegen. Ze zullen ook een paar passen op de Duitse grond zetten, maar zijn vader wil dat niet hebben, want hij heeft een trauma aan de oorlog overgehouden en is daardoor anti-Duits geworden. Als ze bij de Duitse grens zijn moet Boudewijn bij zijn leraar in Nederland blijven. Als Boudewijn opeens een zeldzame vlinder ziet vliegen (een landkaartje), gaat hij er achteraan om hem voor zijn vader te vangen. Als hij hem te pakken heeft ontdekt hij na een tijdje, dat hij in Duitsland verdwaald is. Twee Duitse douanebeambten houden hem aan en brengen hem terug naar de rest van de klas. Als zijn vader, die eerst dolblij is met de vlinder, het verhaal hoort, want Boudewijn verspreekt zich, gooit hij de vlinder op de grond, maakt hem helemaal kapot en schreeuwt: 'Ik wil geen Duitse vlinders'. Het duurt een week voordat hij weer met Boudewijn praat. In het derde hoofdstuk gaat Boudewijn met zijn vader op Prinsjesdag naar de gouden koets kijken. De vader van Boudewijn vereerde het koningshuis enorm. Als ze gaan kijken zingt en schreeuwt de vader van Boudewijn uit volle borst mee, en als de gouden koets voor hem, achter het hek, klimt hij erover, en begint op de ruiten te slaan. Iedereen scheldt hem uit en verklaart hem voor gek. Hij wordt op het politiebureau een tijdje vastgehouden. In het vijfde hoofdstuk wordt er meer verteld over het vreemde gedrag thuis en dan vooral van zijn vader. Als hij een keer zomaar vertrekt zonder iets te zeggen, gaat een broertje van Boudewijn in de kamer van zijn vader kijken. Hij heeft daar in een kast gekeken die voor iedereen verboden was. Hij zag daar foto's van concentratiekampen en gemartelde mensen. Als zijn vader terugkeert van zijn reis, merkt hij dat er iemand in de kast is geweest. Zijn vader wordt woedend en Boudewijn's broertje wordt geslagen en geschopt. Daarna wordt ook verteld dat op een decemberdag voor Kerst zijn vader naar beneden komt. Hij vertelt dat hij geen kerst wil vieren, later zegt hij dat hij helemaal geen feestdagen meer wil vieren. De reden hiervoor wordt niet gegeven. Als later op eerste kerstdag de vader van Boudewijn een toefje slagroom op het toetje ziet wordt hij laaiend en schreeuwt : 'Ik heb gezegd geen feest, dus geen slagroom!'. In hoofdstuk acht moet Boudewijn een lange tijd naar een inrichting in Brabant, "niet omdat ik gek was, maar omdat mijn ouders het gek vonden dat ik gek werd van hun huwelijksleven" (p.81). Hij beleeft daar een vreselijke tijd en mag daar praktisch niets. Het ergste vindt hij nog dat hij daar niet mag lezen. Na bijna een jaar mag hij weer naar huis. Daar krijgt hij erg last van zijn buik. De doktoren zeggen dat het niets ernstig is, maar later raakt hij in coma. Hij had last van een blindedarmontsteking, maar die is nu geknapt en het is een buikvliesontsteking geworden. Hij krijgt van zijn vader de mooiste dingen. In het volgende hoofdstuk wordt verteld over Onkel Jobab, die in de Tweede Wereldoorlog is mishandeld en daardoor 'gek in zijn hoofd' is . Vele jaren later, zijn ouders zijn intussen gescheiden, ontvangt Boudewijn een brief van zijn moeder. Die stuurt hem een kopie van een rouwkaart waarin staat dat zijn vader gestorven is. Hij rouwt erg om de dood van zijn vader (blz.128/129). Twee weken na zijn dood ontvangt hij een brief van zijn vader. Twintig vellen vol. De brief grijpt hem erg aan. Enkele zinnen neemt hij over, maar hij verbrandt de brief. Hij hoort van een dokter dat zijn vader zelfmoord heeft gepleegd. Voordat zijn vader stierf is hij nog een keer naar hem toe geweest. Het wordt een emotioneel gesprek. Boudewijn vertelt dat hij homoseksueel is en een vrouw (Mieke) van hem in verwachting is. Zijn vader wordt woedend. Het tweede verhaal gaat over Boudewijn als vader, met zijn zoontje Micky. Ze gaan naar Artis, naar de oma van Boudewijn, op vakantie naar Italië. In Artis vraagt Micky Boudewijn de oren van zijn kop. Ze hebben een gezellige tijd samen en later wil hij hem terug brengen naar Mieke. Als Mieke daar bezopen op de bank ligt, zoals wel vaker, besluit Boudewijn dat Micky voorlopig maar bij hem moet wonen. Onderweg en thuis is Micky misselijk en ‘kotst’ alles onder. Op een gegevenmoment gaat Boudewijn voor een paar dagen, naar Parijs met vrienden. De avond voordat hij naar Parijs gaat, spreekt hij voor het laatst met Micky, die ondertussen blijft logeren bij Gerda, een vriendin van Mieke: "Hij kraaide door de hoorn terug: 'Breng je iets voor me mee uit Parijs? Van Gerda mag ik nog een glas chocomel drinken voordat ik naar bed moet. Daaaag'. Ondanks dat Boudewijn tegen Gerda heeft gezegd dat ze Micky absoluut niet aan Mieke mee mag geven, doet ze dat toch. Als Micky bij Mieke is, knapt er iets in zijn hersenen en valt daarna van de trap. Hij ligt in coma. Als Boudewijn uit Parijs terugkomt hoort hij het verhaal, gaat naar Mieke en scheldt haar helemaal uit. Daarna gaat hij naar het ziekenhuis. De dokter legt hem uit dat het gezwel in zijn hoofd is geknapt. Hij vertelt ook dat zijn zoon eigenlijk dood is en dat het geen zin meer heeft om hem in leven te houden. Boudewijn besluit na veel nadenken en verdriet om de behandeling te stoppen. Hij heeft veel moeite met het verwerken van zijn verdriet. Hij besluit om Micky te laten cremeren. Hij kwelt zichzelf hier nog meer mee, hij wil dat er geen spoor meer van Micky op aarde blijft bestaan. Boudewijn wil in zijn eentje op de crematie zijn. Omdat Boudewijn gek is op de Rolling Stones, net als Micky, werd op de begrafenis het lievelingsnummer van Micky 'Out of time' gedraaid. Later, zes jaar na de dood van Micky, bezoekt hij het crematorium nog een keer om een artikel te schrijven. Hij beseft dan dat hij de dood van Micky nog steeds niet verwerkt heeft. Af en toe schrijft hij best grof: “Ik neuk me suf”…………. “Dat raar wijf,”…………... (zijn oma) Ook schold hij zijn vader uit voor “lul-de-behanger”. Opdracht 26: krantenartikel Ouderlijke pijn om verloren kind slijt langzaam
de Volkskrant, Binnenland, 7 december 2000
Van onze verslaggeefster Ellen de Visser Een jaar na dood van hun grootste fan componeerde popgroep de Nits 'een monument voor Patrick'. Patrick Iliohan stierf vorig jaar op 21-jarige leeftijd aan lymfeklierkanker, het lied Ivory Boy gaat over hem: 'He said cancer is a hurricane / Blows away my body and tears out my brain / But the songs you play somehow ease the pain.' Als de band tijdens een optreden het verhaal achter het lied vertelt, klinkt vaak applaus. 'Patrick was een groot theaterfan, het is troostrijk te weten dat hij nu indirect op internationale podia figureert', zegt zijn vader Gérard. Twintig maanden na de dood van zijn zoon is hij nog elke minuut van de dag met hem bezig. De wanhoop van het begin is gesleten, zegt hij: 'Het rood is minder fel'. Maar hij slaapt nog steeds slecht en hij heeft concentratieproblemen. 'Je blijft mentaal zo kwetsbaar.' Jaarlijks overlijden in Nederland vierduizend kinderen en jong volwassenen. Over het verdriet van hun ouders en het rouwproces dat zij doormaken, was tot nu toe weinig bekend. 'Een kind verliezen wordt in onze samenleving gezien als een van de meest ingrijpende gebeurtenissen die een mens kan overkomen', zegt psychologe I. Dijkstra. 'Hoe is het mogelijk dat ouders zoiets overleven. Hoe dóen ze dat ?' Dijkstra sprak daarover de afgelopen jaren met 172 ouderparen, die ze vond via overlijdensadvertenties in kranten. Ze liet hen zes, dertien en twintig maanden na het overlijden van hun kind een vragenlijst invullen. Vorige week promoveerde ze op haar onderzoek aan de Universiteit Utrecht. Anderhalf jaar later hebben ouders nog altijd veel lichamelijke en psychische klachten, concludeert ze. De leeftijd van het kind en van de ouders blijkt van invloed: hoe ouder het kind en hoe jonger de ouders, des te intenser de rouw. 'Mogelijk hebben ouders met een ouder kind een nog sterkere band', aldus Dijkstra. 'Jonge ouders hebben wellicht een kleiner sociaal netwerk. Of kunnen moeilijker met stressvolle gebeurtenissen omgaan.' Dijkstra vindt dat huisartsen ouders van een overleden kind lang in de gaten moeten houden. 'Het leed is na een jaar nog niet geleden. Iedereen die met hen omgaat, moet daar alert op zijn.' Ouders verliezen vaak met hun kind ook de helft van hun vrienden, zegt E. Mossel van de Vereniging van Ouders van een Overleden Kind (VOOK). 'Zij kunnen de moed niet opbrengen om iets voor je te betekenen.' Vroeger mochten ouders een jaar verdrietig zijn, zegt ze, maar ze hoort van lotgenoten dat tegenwoordig na een maand of drie alweer een opgewekte stemming wordt verwacht. Gérard Iliohan kwam twee maanden na het overlijden van Patrick bij de keuringsarts. Die bladerde door zijn dossier en zei terloops: 'Ach, uw zoon is dood. Wat vervelend.' De VOOK, die volgend jaar twintig jaar bestaat, heeft nu drieduizend leden en groeit gestaag. Mossel: 'Dat zegt genoeg.' Rouwbegeleiding via internet (
www.rouw.nl) floreert. Steeds meer ouders besluiten om, desnoods in eigen beheer, een boek uit te geven over de dood van hun kind. Ook Iliohan zoekt een uitgever. 'Als een ouder die een kind verliest zich in mijn schrijven herkent, dan is alles de moeite waard', schrijft Ineke Saris, die onlangs een boek uitbracht over haar zoon Erik, die vijf jaar geleden op 11-jarige leeftijd verongelukte. Saris besteedt daarin ook aandacht aan een probleem waar nogal wat ouders die een kind verliezen mee te maken krijgen: relatiemoeilijkheden. Ouders kunnen heel verschillend op het verlies reageren, verklaart Dijkstra. 'Zo zijn vaders minder met de lijden van hun kind bezig dan moeders. Toch betekent dat niet dat zij er minder onder lijden. Het lijkt erop dat ze hun rouw uitstellen totdat het beter gaat met hun partner. Als we alle ouders vijf jaar na de dood van hun kind nogmaals zouden ondervragen, zouden we waarschijnlijk zien dat het met de moeders beter gaat en met de vaders niet.' Dijkstra vindt dat huisartsen ouders moeten voorlichten over verschillen in rouw. Mossel, zelf gescheiden na de dood van haar kind, wijst de ouders die ze begeleidt altijd op de verdeeldheid die kan ontstaan. 'Je gaat elkaar sparen of dingen verwijten. Er wordt te weinig gepraat.' Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat 80 procent van de ouders die een kind verliezen binnen vijf jaar uit elkaar gaat. Dijkstra vond geen bewijs voor een hoog scheidingspercentage. Het kan echter zijn, erkent ze, dat de tweehonderd ouderparen die niet aan haar onderzoek wilden meewerken, er slechter aan toe zijn. Saris schrijft in het nawoord van haar boek hoe het haar vier jaar na de dood van Erik vergaat: 'Het koord is heel erg dun, en kan elk moment breken.' Iliohan denkt soms verbijsterd terug aan de middag dat hij voor zijn stervende zoon een kist ging uitzoeken. 'Hoe heb ik dat gekund? Ik begrijp nu dat in ieder mens een enorme overlevingskracht moet schuilen.' Copyright: de Volkskrant Overeenkomsten: In het boek, net als in het artikel, verliezen de ouders hun zoon. Ze lijden hier verschrikkelijk onder. Ze hebben in beide teksten erg veel moeite met het verwerken van de dood van hun zoon ( gestorven aan kanker). Verschillen: In het artikel staat dat de vrouwen meteen erg lijden onder de dood van haar kinderen, maar in het boek staat dat hij meteen verschrikkelijk lijdt onder de dood van zijn zoon. In het krantenartikel staat niet letterlijk verklaard, dat de vader van Patrick (Gérard) zich eenzaam voelt na de dood van zijn zoon, maar dat kun je weldegelijk uit het artikel opmaken. Als je iemand verliest, geeft dat een grote leegte in je leven. § 4.4 Thema en motieven Er staan twee thema's in dit boek. 1 De dood, en het leiden van een zwaar leven (lijden): Op de eerste plaats komt de dood van “de kleine blonde”. De vader leed een zwaar leven, na de dood van zijn zoon leidt hij een nog zwaarder leven, hij kan de dood van zijn zoon niet verwerken 2 Een ander thema dat niet zo duidelijk naar voren komt, maar wat wel degelijk een rol speelt, is de eenzaamheid van Boudewijn. Hij verliest namelijk eerst zijn vader, dan zijn zoon en Mieke. Er blijft niemand over. Er staan een aantal motieven in dit boek. 1 Vati is helemaal doorgedraaid na het meemaken van de tweede wereldoorlog. De Duitsers hadden zoveel gemoord dat hij een hekel had gekregen aan alles wat met Duitsland te maken had. Boudewijn was vaak de dupe van zijn aanvallen. (Boudewijn lijdt net als zijn vader ) 2 Mieke, de moeder van Boudewijns zoon is alcoholist en drinkt zichzelf nog eens dood. Ze doet Micky en Boudewijn veel verdriet met haar dronken buien. 3 Micky overlijdt na een val van een trap. 4 Vati overlijdt na een leven vol leed en Boudewijn heeft het hier, voor hem onverwachts, heel moeilijk mee. 5 De bewondering van Boudewijn voor het optimisme en de leergierigheid van Micky § 5.2 Persoonlijke beoordeling Het onderwerp was niet herkenbaar, maar wel interessant, dat is waarschijnlijk zo, omdat er diep op de onderwerpen werd ingegaan. Het boek heeft me nu, nadat ik dieper op het boek ben ingegaan toch wel aan het denken gezet, over wat de oorlog met iemand doet, de dood, en over eenzaamheid. Je moet zorgen dat je genoeg vrienden en kennissen hebt, voor het geval, (het klinkt hard, maar zo is het nu eenmaal), dat je veel mensen kunt verliezen. Er kwamen redelijk veel gebeurtenissen in voor, maar niet storend veel. Het ging in het boek vooral om de gevoelens tussen Boudewijn en vati, en tussen Boudewijn en zijn zoontje Micky. De gebeurtenissen in het boek zijn soms er spannend, als vati weer een rare aanval krijgt, dit is vaak ook erg triest, bijvoorbeeld, als hij zijn vrouw met een tafelpoot achterna gaat. Boudewijn kwam levensecht over, omdat je heel het verhaal door zijn ogen beleeft, je bent als het ware in zijn huid gekropen. Je kent al zijn gevoelens, weet wat hij doet,…. Je kunt je dus goed in hem inleven. Ik herken niemand uit mijn eigen leefwereld. Ik vind dat het boek vooral in het begin niet echt “lekker” las, want ik snapte de eerste vijf hoofdstukken niet goed, en dat kwam omdat het eerste hoofdstuk een flashback was(waar ik later achter kwam), het tweede stond in de gewone tijd, de derde was weer een flashback, enz. Daarom heb ik de eerste vijf hoofdstukken twee keer gelezen. Het taalgebruik was eenvoudig en makkelijk te lezen. Er werden niet veel moeilijke woorden gebruikt. Gevoelens worden met niet veel woorden toch duidelijk verwoord. Er komen veel gesprekken in het boek voor. Hoewel de sfeer in het boek niet altijd even vrolijk is zijn de zinnen niet somber of zwaarwichtig. Beeldspraak en uitdrukkingen worden niet veel toegepast. Er is sprake van modern taalgebruik dat niet intellectualistisch gebruikt wordt.