1. Zakelijke gegevens a. De auteur is Ward Ruyslinck, een Vlaamse schrijver. b. De titel van dit boek is Wierook en tranen, uitgave van Malmberg, Den Bosch, 2000. 1e druk is in 1958. Het boek heeft
117 blz. c. Het verhaal is een novelle want het is een dun boek en er is geen karakterontwikkeling van de hoofdpersoon, ook zijn er niet zoveel belangrijke personen. In een roman is dit wel zo. Dit boek is literatuur. Dit kun je zien aan de nadruk op gevoelens en gedachten van de hoofdpersoon, er komen weinig gebeurtenissen in voor en er komen enkele terugblikken in het verhaal voor. 2. Eerste reactie a. Keuze: Ik heb dit boek gekozen omdat ik het boek thuis had en het leek me een best wel droevig boek. Ik las namelijk de samenvatting achter op het boek en toen sprak me dat wel aan. Mij werd ook verteld dat dit boek niet op andere oorlogsboeken leek, het is een oorlogsboek maar dan niet met steeds maar onderduiken zoals in de meeste andere oorlogsboeken. Dus daarom heb ik dit maar gelezen.
b. Inhoud: Ik vond het boek leuk om te lezen. Wat ik bij hierboven heb neergezet klopt wel. Het is echt een boek met momenten waar je zelf in mee leeft. Soms echt hele droevige momenten, bijvoorbeeld toen hij zijn moeder en vader verloor en later bijna aan het eind van het boek ging Vera ook nog dood. Dit waren echt hele zielige momenten. Het boek sprak met wel aan. 3. Verdieping a. Samenvatting: Waldo Havermans, een negenjarig jongen, is met zijn ouders op de vlucht voor de Duitsers die binnenvallen. Het verhaal begint als ze op de tweede dag van hun vlucht in het stadje Poperinge aangekomen. Daar kunnen ze overnachten. Waldo vindt het daar maar niets want hij vindt de vrouw een heks en de kleinzoon vindt hij eng. De kamer waar hun slapen ruikt naar wierook. Daarom heeft hij de bijnaam het kerkuiltje gekregen. De volgende dag gaat de familie weer verder. Ze raken in een colonne vluchtelingen. Ze worden bij de grensovergang tegengehouden want de grensovergang was gesloten. Samen met de vluchtelingen vertrekken ze naar een grensovergang die wel open is. Onderweg worden alle vluchtelingen door Duitse vliegtuigen overvallen. Er vallen bommen naar beneden en Waldo wordt tijdelijk verblind. Als hij weer kan kijken ziet hij dat vader dood is en dat moeder verdwenen is. Hij wordt wakker in een veldhospitaal. De zuster vertelt hem hoe erg de oorlog is. Daarna mag hij meerijden met Evarist. Hij zit in een leger en bestuurd een vrachtwagen. Na een hele tijd rijden komen ze aan in een dorpje waar hulpverleners soep uitdeelden. Daar ontmoet hij zijn oude buurmeisje Vera die vijf jaar ouder is dan hem. Haar moeder is ze kwijtgeraakt in de colonne vluchtelingen. Haar vader vecht tegen de Duitsers. Waldo en Vera gaan samen naar de kust maar eerst moeten ze een dag doorbrengen in de mosterdfabriek. De volgende ochtend horen ze geschut in de verte en ze besluiten te vertrekken. Onderweg bidt Vera bij een veldkapelletje. Waldo praat met haar over de straffen die de Duitsers zullen krijgen van God omdat ze alle kerken hadden vernietigd. Samen schuilen ze op een hooizolder om aan de Duitsers te ontsnappen. Als de Duitsers komen schreeuwen ze dat iedereen naar buiten moeten komen met de handen omhoog. De Duitsers kijken raar op als ze hun twee zien. De Duitsers geven hun sinaasappels en rijden weer verder. Nadat ze gerust hebben gaan ze verder met hun tocht. Ze gaan weer naar huis. Voor de middag van de volgende dag bereiken ze Tielt, waar een oom van Vera woont. Oom Andreas blijkt erg dronken te zijn als gevolg van een feestje dat hij voor Duitse officieren heeft georganiseerd. Waldo en Vera vluchtten daar weg en besluiten de spoorlijn richting Gent te volgen. Onderweg zien ze ook nog een trein met Belgische krijgsgevangenen. Ook Evarist zit daarbij. Ze mogen niet met de trein meereizen. Later worden ze ontdekt door Duitsers. Ze zitten namelijk in een schuit op de Leie. Ze mogen in de zijspan van de motoren gaan zitten gen hopen zo snel in Antwerpen te komen. Als ze even stoppen om bij te komen, worden de kinderen door de soldaten dronken gevoerd. Als Waldo weer bijkomt zijn de soldaten weg en Vera ligt in de bosjes. Ze kan niet vertellen wat de Duisters haar hebben aangedaan. Met behulp van twee zigeuners brengt een ambulance Vera naar Gent. Waldo volgt in de woonwagen van de zigeuners Vera achterna. In het ziekenhuis van Gent, de Bijloke, legt een ziekenzuster Waldo uit hoe het met Vera gaat. Later als de dokter is geweest legt hij uit dat Vera een engeltje in de hemel is. Voor Waldo stort de wereld in. In de kapel waar de geur van de wierook weer was bidden de zuster en Waldo samen. b. De schrijfstijl: De schrijver van het boek omschrijft sommige gebeurtenissen erg lang en precies zodat je de gebeurtenissen zo voor je ogen ziet gebeuren. Ook komt de titel terug in het boek. Waldo houd namelijk erg van de geur van wierook en komt dat ook wel op zijn weg tegen. Ook heeft hij veel verdriet omdat mensen die voor hem een waarde hebben overlijden. Daar horen weer tranen bij. De ruimte: Het verhaal speelt zich vooral af in West-Vlaanderen in België. Waldo en zijn ouders reizen naar Poperinge bij de Franse grens. Daarna gaan ze naar Menen. Voordat ze daar zijn aangekomen gaan Waldo en Vera samen naar de kust. Dat doel bereiken ze niet omat ze besluiten terug naar huis te keren. Ze gaan eerst nog naar een oom van Vera in Tielt. Later volgen ze de spoorlijn naar Gent die langs de Leie loopt. Vera overlijdt in een ziekenhuis in Gent, genaamd Bijloke. Daar stopt het verhaal. Verder zijn plaatsen waar het verhaal zicht afspeelt, de hooischuur, de stuk geschoten kerk, het bootje op de Leie. Dit lijken allemaal schuilplaatsen maar dat zijn ze niet. Het verhaal speelt zich voornamelijk in de openlucht af. Waldo reist samen met de andere vluchtelingen over wegen en door bossen. Het verhaal speelt zich af in zes dagen, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog (mei 1940). De eerste dag wordt niet beschreven. De eerste vijf hoofdstukken gaan over de eerste vier dagen (dus van de tweede dag tot en met de vijfde dag). De laatste dag wordt in de laatste drie hoofdstukken beschreven. Het verhaal wordt chronologisch verteld en bevat geen flashbacks of flash-forwards. Het verhaal bevat wel vertraging want sommige stukken worden heel uitvoerig beschreven zodat je je helemaal in kunt leven. Het verhaal begint al als er al heel wat is gebeurd, dus midden in het verhaal. Het is dus een opening-in-de-handeling. Het verhaal eindigt dat Waldo alles wat hij lief had is verloren dus het verhaal is slecht afgelopen en al mijn vragen zijn beantwoord. Het is dus een gesloten einde. De verhaalfiguren: Waldo is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is 9 jaar oud, maar toch al heel zelfstandig. Hij is enige kind in zijn gezin. Hij gelooft heilig in een goede, eerlijke God en heeft een kinderlijke kijk op de mens en de wereld. Later in het verhaal gelooft hij steeds minder in God doordat hij meerdere mensen verliest. Hij begrijpt nog niet heel erg veel van de wereld. De oorlog is voor hem een avontuur. Als zijn ouders overlijden begint hij te beseffen wat de oorlog in houdt. Ward Ruyslinck heeft de naam Waldo afgeleid van de zoon van een Vlaams gezin, dat tijdens hun vlucht voor de Duitsers een onderkomen in de buurt van Ward en zijn ouders vond. Die jongen heette Waldo Coremans. Vera is het buurmeisje van Waldo. Ze kwamen elkaar tegen in een dorpje (zie samenvatting). Ze is vijf jaar ouder dan Waldo. Daarom heeft ze het gevoel dat ze hem moet beschermen. Ze gaat een soort tweede moeder spelen voor Waldo. Ze probeert zich heel zelfstandig te gedragen. Ze wordt erg door Waldo bewonderd maar dat heeft ze niet in de gaten. Haar vader zit in het leger en ze is haar moeder uit het oog verloren tussen de stroom vluchtelingen. Vera is gelovig: onderweg stopt ze bij een kapelletje om te bidden en na de oorlog wil ze kloosterzuster worden. Over Waldo’s ouders wordt weinig verteld. Ze vormen een echt gezin in de massa vluchtelingen. Het is een traditioneel gezin, waarin de vader de beslissingen neemt en de moeder voor het gezin zorgt. Vader is zeer snel bezorgd en probeert zijn gezin in veiligheid te brengen en moeder is erg afhankelijk van vader. Ze is ook bang wat er met hen zal gebeuren. Een groepje Duitsers die Vera en Waldo dronken hebben gemaakt en vervolgens Waldo in elkaar hebben geslaan en Vera verkracht. Er zijn ook nog bijfiguren die niet heel erg belangrijk zijn. Enkele bijfiguren zijn: Evarist, hij is soldaat in het leger en rijdt in een vrachtauto, hij neemt Waldo mee. Later als Waldo Vera heeft ontmoet komt hij nog één keer in het verhaal voor toen hij in een trein zat met krijgsgevangenen. De zuster die Waldo hielp toen hij even in het ziekenhuis lag. Zij legde uit hoe de oorlog in elkaar zat. Daarna is er nog een zuster in het verhaal die met de dokter overlegt over Vera. De dokter zegt dan de Vera er niet meer is. Een oude vrouw en de kleinzoon Willy die de familie onderdak verschaffen. En als laatste de oom van Vera. Oom Andreas is op dat moment stomdronken maar laat Vera en Waldo wel even binnen om wat te eten.
De situaties: In het begin van het verhaal is de oorlog al begonnen en is er dus al iets gebeurd. Iets verder in het verhaal komen de vader en moeder van Waldo om bij een bombardement. Als Waldo en Vera elkaar ontmoeten ontstaat er een steeds hechtere vriendschap. Er is heerst een grote angst van Vera en Waldo dat ze opgepakt worden door de Duitsers. Waldo is na de dood van zijn ouders erg eenzaam, als Vera dan ook nog overlijdt is hij helemaal alleen. Er is veel verdriet van Waldo in het verhaal. Eerst komen zijn ouders om en later ook nog zijn enige hoop Vera. De vertelwijze: Het boek is in een ik-verhaal verteld. De verteller is een ik-figuur namelijk Waldo. Hij vertelt over zijn eigen belevenissen en die van een ander. Ook is er sprake van een auctoriaal verhaal. Dat komt doordat de ik-verteller Waldo nog maar negen jaar is en nog niet voldoende informatie kan bezit om alles te vertellen. Bijvoorbeeld: “Als men negen jaar is, is er echter heel wat wat men nog nooit gezien of gehoord heeft.” Of nog een voorbeeld: ze zei echter zo maar wat, ze wist het zelf ook niet.” En het laatste voorbeeld: “Aan het einde van de lange lijdensweg die de oorlog was, begon immers de nog veel langere die naar het klooster leidde.” Dus er zijn twee vertelwijzen namelijk het ik-verhaal en het auctoriaal verhaal. c. Op zoek naar thematiek: Het thema is de angst die overblijft in het kind. Hij verliest zijn kinderlijke gedrag door de wrede oorlog. Hij wordt echt volwassen door de oorlog. Bijvoorbeeld: De Duitsers bieden Waldo en Vera om mee te rijden. Maar als ze rustpauze houden worden ze dronken gevoerd en in elkaar geslagen en verkracht. Er zijn meer tekstgedeelten die belangrijk zijn voor het verhaal. Wanneer de vader en moeder van Waldo overlijden heeft heel veel met het verloop van het verhaal te maken. Want als dit niet gebeurd was, was het hele verhaal anders geweest. De ontmoeting met Vera is ook erg belangrijk. Anders had hij met de soldaat Evarist mee moeten reizen en was hij opgepakt door de Duitsers. Toen Vera verkracht werd en later dood ging is ook erg belangrijk want toen had Waldo alles wat hij had verloren. Het verband tussen de titel en het thema is dat de tranen erg vaak bij Waldo voorkomen doordat hij alles wat hij lief had verliest. “Ik barste in snikken uit. Het koude onaandoenlijke gezicht van de dode verdween achter rimpelende glinsteringen van tranen, die ik niet weerhouden kon.” Wierook staat voor de lieve kinderwereld. De schrijver heeft met de titel dus iets symbolisch aan willen duiden. De bedwelmende geur van wierook, die de lieve, vrolijke kinderwereld voorstelt, moet plaatsmaken voor de tranen van de harde werkelijkheid. d. Plaats in de literatuurgeschiedenis: In 1958 is het werk voor het eerst gepubliceerd. De auteur is Ward Ruyslinck, een Vlaamse schrijver. Hij is geboren op 17 juni 1929 in Berchem bij Antwerpen. Zij vader was bibliothecaris en schreef ooit een streekroman en een politiek-historisch werk. Zijn gezin bestond uit een vader, moeder en twee kinderen; Ward was de jongste. Hij groeide op in een katholiek milieu, maar later typeerde hij zijn ouders als ‘lauwe katholieken’. Bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog vluchtte hij met zijn ouders naar Noord-Frankrijk. De herinneringen van hem van deze wereldoorlog zijn in dit boek te lezen. De dood van zijn broer in 1948 deed zijn geloof in een goede god verliezen. In 1953 trouwde Ward met Alice Burm, die hij op het einde van de middelbare school had leren kennen. Zij gingen wonen in de bovenverdieping van zijn ouderlijke huis in Mortsel en uit hun huwelijk werd één zoon geboren, Chris (1955). Van 1948 tot 1956 publiceerde Ward vijf dichtbundels. De ontaarde slapers (1957) werd bekroond met de Romanprijs van de gemeente Antwerpen. Zijn tweede boek Wierook en Tranen (1958) werd ook een groot succes. Ondertussen zijn er enkele honderdduizenden exemplaren verkocht. Nu wordt dit boek nog steeds door veel jongeren gelezen. Dit boek heeft ook een verfilming. Verder heeft hij meerdere boeken geschreven als: De madonna met de buil (1959), Het dal van Hinnom (1961), de stille zomer (1962) verfilmd voor televisie in 1981. En hij heeft nog veel meer boeken gemaakt. Zijn laatste boek was Het geboortehuis in 1995. Dit was een roman. Dit thema past goed bij de andere werken die hij heeft gemaakt omdat ook de andere boeken gaan over de ontreddering van mensen en de ondergang van het individu door het allesvernietigende systeem dat altijd zijn eigen gang gaat. 4. Beoordeling Ik vond het stuk dat de ouders omkwamen bij het bombardement heel erg ontroerend en aangrijpend. Nadat ik dat gelezen had bleef ik er toch over nadenken om hoe dat nou zou zijn, zo alleen op de wereld. En daarna dat stuk over Vera dat ze verkracht werd op zo’n laffe manier. Dit stuk greep me ook aan. Het liet me echt aan het denken zetten. Ik vond het zo zielig voor haar en later voor Waldo dat hij te horen kreeg dat hij er helemaal alleen voor stond. Het thema heeft me best wel aan het denken gezet. Het zal je zelf maar gebeuren dat je in een oorlog verstrikt raakt en dan ook nog eens je ouders kwijt raakt. Dan kom je iemand tegen die je goed kent en je leert haat steeds beter kennen en zij gaat ook dood. Dit zette me best wel aan het denken. Ik vind het einde van het boek ook zo raar. Waldo blijft daar alleen achter en dan houdt het verhaal op. Ik wist niet wat hij dan zou doen alleen op de wereld. Het is wel jammer dat de schrijver toen niet verder verteld heeft maar als hij dat gedaan had dan had ik ook niet zo nagedacht over dit boek. Het taalgebruik is niet zo moeilijk. Het wordt verteld door een negenjarige jongen. Zo’n jongen heeft nog niet zo’n grote woordenschat en dus is het taalgebruik niet zo moeilijk. Maar ze praten Belgisch, dat is best wel irritant. Ze spreken met ge en Vera en Waldo spreken elkaar aan met U. Dat is best wel apart. De Duitsers die in het verhaal spreken die kunnen geen Nederlands dus alles wat de Duitsers zeggen worden precies opgeschreven zoals zij het zeggen. Dat is heel moeilijk te lezen. Ik vond het verhaal heel erg aangrijpend. Het zette me echt aan het denken. De verhaalopbouw vind ik ook erg goed. Het verhaal is erg geloofwaardig en dus lijkt het allemaal echt gebeurd. Zo ga je er nog meer over nadenken. Ik vind oorlogsboeken normaal niets aan maar dit leek me een apart soort oorlogsboek dus heb ik het gelezen. Het is ook een echt apart soort oorlogsverhaal. De schrijver heeft echt alles heel goed bedacht. Het taalgebruik was niet te moeilijk dus dat is altijd wel leuk te lezen. Ik raad anderen aan om het vooral te gaan lezen. Het is echt een heel leuk boek. Zo zie je de wereld eens door de ogen van een negenjarige jongen die zoiets ergs mee maakt. Er zaten volgens mij wel emotieve argumenten in. Het verhaal riepen bij mij echte gevoelens op. Ik was erg ontroerd door het verhaal. Esthetisch argumenten: ik vond het een erg mooi verhaal, de taal was niet te moeilijk zodat je je op het verhaal kon concentreren. Morele argumenten: de schrijver zette je echt aan het denken hoe Waldo nou verder moest in het leven. Hij verklapt het niet zodat je erover na gaat denken. Het is erg leuk van hem om het niet te verklappen. Realistische argumenten: het kan allemaal echt gebeurd zijn. Het is dus een geloofwaardig verhaal. De schrijver laat je zien dat dit allemaal kan gebeuren. Structurele argumenten: de schrijver heeft een goede inhoud met niet te veel en niet te weinig details. Het is precies genoeg om een verhaal werkelijk te laten lijken en om het spannend te houden. Intentionele argumenten: de bedoeling van de schrijver is denk ik om mensen na te laten denken over die wrede oorlog. Dat is volgens mij wel gelukt, want ik ben er echt over na gaan denken.