Koning van Katoren door Jan Terlouw

Algemeen

Titel: Koning van Katoren
Titelverklaring: Stach wil koning van Katoren worden. Hij moet allemaal opdrachten doen om de koning van Katoren te worden. Uiteindelijk lukt het hem en wordt hij de koning van Katoren.
Mening over titel: Ik vind de titel goed gekozen, want het boek gaat er over hoe Stach koning van Katoren word.
Schrijver: Jan Terlouw
Omslag en illustrator: Dick van der Maat
Genre: fantasieverhaal, avonturen.
Omslag: Op de omslag is Stach getekend op voordat hij opdracht 4a gaat uitvoeren, namelijk van de St.-Aloïsius afspringen op de achterkant staat kort aangegeven waar het boek over gaat en er staan nog korte stukjes over andere boeken die Jan Terlouw heeft geschreven.

Druk: negenendertigste
1e Druk: 1971
Druk: 35e, 1988
Bekroningen:
- 1972 de Gouden Griffel
- 1972 bekroond door de kinderjury’s van Amsterdam en Rotterdam
- 1973 tweede Europese Jeugdboekenprijs
- 1973 Oostenrijkse Jeugdboekenprijs
Uitgever: Leminscaat b.v., Rotterdam
Druk: C. Haasbeek b.v., Alphen aan den Rijn
ISBN: 90 6069 088 5

Bouw

Opbouw:
Het boek is opgebouwd uit hoofdstukken. Om precies te zijn 14 hoofdstukken.

Verloop tijd:
De tijd verloopt chronologisch. Er zit ook een sprong in de tijd in.

Plaatsen:
Het verhaal speelt af in het land van Katoren. Het speelt zich af op verschillende plaatsen waarvan hier een paar zijn: Afzette, Stellingwoude, Decibel, Ekilibrie, Wiss, Smook, Wapenfelt, Uikumene en Rijerbroekrije.


Tijd:
Uit het boek is niet te halen in welke tijd het speelt, het is immers een fantasie verhaal.

Manier van vertellen:
De schrijver schrijft het boek in ik-perspectief, namelijk door de ogen van Stach.

Inhoud

Personen:
Stach, Gervaas, Burgemeester van Decibel, Kim, Irena, Tara’s, Pantaar, Minister Seer en Geesje van Dorp.

Hoofdpersoon: Stach

Samenvatting:
Op de avond dat de koning van Katoren overlijdt wordt er een jongetje geboren: Stach. De dag na zijn geboorte valt zijn vader uit de vlaggenmast en overlijdt ook. Zijn moeder schrikt hier zo van dat zij de kraamvrouwenkoorts niet overleeft. Vanaf nu zal de oom van Stach (Gervaas) voor hem gaan zorgen. Er werd geen nieuwe koning benoemd. En op een avond droomde Gervaas dat Stach de koning van Katoren was.
Gervaas haalde Stach over om aan de ministers te vragen wat je moest doen om koning van Katoren te worden. Het antwoord hierop was dat hij 7 opdrachten moest vervullen. Als dat hem niet lukte zou dat zijn dood betekenen. Stach ging hiermee akkoord. Hij kreeg zijn eerste opdracht: maak een eind aan het geschreeuw van de vogels van Decibel. Stach had nog nooit van die vogels gehoord. Hij ging met volle moed op weg.

Zodra hij aankwam in het stadje vroeg hij de weg, maar niemand hoorde hem. Ze hadden ook nog rare kleppen op. Haastig roept een vrouw hem binnen. Ze legt uit dat de vogels van Decibel zo'n ontzettend lawaai maken dat je doof kan worden van hun geschreeuw. Zij geeft Stach ook een paar oorkleppen.
De burgemeester van Decibel legt alles uit over de vogels van Decibel. Na een aantal dagen is Stach al een heleboel te weet gekomen. Hij heeft ook een idee. Hij koopt een toongenerator met extra grote luidsprekers. Zodra de vogels boven het stadje vliegen zet hij de toongenerator aan. De vogels probeerden boven het geluid van het apparaat uit te komen. Telkens zet Stach het apparaat op een hogere toon. Tot dat de stembanden van alle beestjes zijn geknapt. Ze konden geen geluid meer maken.
Het was feest in Decibel. Stachs eerste opdracht was geslaagd.
Opdracht twee was: hak in Wapenfelt de granaatappelboom om. In de trein naar Wapenfelt komt Stach de dochter van de burgemeester tegen: Kim. Zij vertelt alles over de granaatappelboom. Aan de boom groeien in plaats van appels granaten. Als die granaten van de boom op de grond vallen geeft dat een daverende explosie.
Stach wordt tijdens een bezoekje aan de granaatappelboom door een granaat geraakt. Hij moet in bed blijven om te genezen. In bed bedenkt Stach een plan. Hij zorgt ervoor dat de kruitfabriek (die bij de granaatappelboom in de buurt staat) stopt met het produceren van kruit. Omdat er dan geen gevaarlijke stoffen (kruit) uit de schoorsteen van de fabriek de lucht in verdwijnt groeien er weer gewone appels aan de boom. Zo kon de boom worden omgehakt.
Opdracht twee was ook geslaagd. En Stach had een nieuw vriendinnetje: Kim. Ze beloven contact te houden.
Stach zijn derde opdacht is de draak van Smook te doden. Deze draak heeft zeven koppen. Als je alle zeven koppen er afhakt groeien ze alle zeven weer aan.
Zodra Stach aankomt in Smook merkt hij al wat een vieze lucht er daar is. Je kunt door de viezigheid de zon niet eens zien! Iedereen rijdt daar in vreemde karretjes en iedereen heeft haast. Overal staan prachtige huizen. Dit komt omdat iedereen (zo hoort hij later van de burgemeester) hier zo hard werkt dat ze allemaal ontzettend rijk zijn. Na kennisgemaakt te hebben met de burgemeester en een aantal bewoners van Smook weet Stach alles over de draak van Smook. De viezigheid in de lucht is de adem van de draak. Ook krijgt hij nog een mooie liefdesbrief van Kim. Een paar dagen later gaat Stach op weg naar de draak met als enige wapen een geweer met 1 kogel. Zodra hij de draak ziet, en de draak hem, schiet hij. Een wonder: hij schiet raak. De draak spat uit elkaar. De lucht wordt weer schoon. En ook Stach's derde opdracht is geslaagd.
De ministerraad is erg boos dat Stach nu al drie opdrachten heeft voltooid. Zij bedenken een nog moeilijker opdracht. Hij moet een eind maken aan de schuifelende kerken van Uikumene.

In Uikumene zijn twaalf kerken. Deze kerken kunnen heel langzaam schuifelen. Ze kunnen alleen vooruit, dus niet achteruit. De bewoners van Uikumene hebben hier erg veel last van, want als een kerk bijv. een huis tegenkomt schuifelt hij daar zonder pardon overheen. Stach weet dat de kerken op een speciale manier gestuurd kunnen worden. Ook weet hij dat het sturen niet altijd goed gaat. Toch bedenkt hij een plan waarbij het sturen een grote rol speelt. Hij zorgt ervoor dat alle kerken op hetzelfde tijdstip, op dezelfde plek bij elkaar komen. Het plan wordt uitgevoerd. Zodra alle kerken bij elkaar komen duwen ze tegen elkaar, daardoor kunnen ze niet meer bewegen. Van de twaalf kerken wordt 1 kerk gemaakt. Nu heeft Uikumene de grootste kerk ooit. En Stach zijn vierde opdracht is ook geslaagd.
De ministerraad heeft nu iets verschrikkelijk bedacht: opdracht 4a. Stach moet van de bovenste omloop van de St.-Aloïsius afspringen. Iets wat Stach nooit zal doen.
Kim leest in de krant dat Stach een opdracht 4a krijgt. Ze gaat ook meteen naar Wiss (Stach woont in Wiss) toe om Stach te helpen.
Stach durft niet van de St.-Aloïsius af te springen, maar hij gaat wel naar alle mensen die daar zijn om hem toe te juichen, om uit te leggen waarom hij niet springt. Hij weet niet dat Kim een plannetje heeft bedacht. Zij heeft gezorgd dat iedereen die naar Stach komt kijken 1 of meer kussens mee neemt. Van die kussens wordt een hele grote stapel gemaakt. Zodra Stach bij de St.-Aloïsius aankomt ziet hij alle kussens en hij springt. Opdracht 4a is gelukt. En Stach kan nog een paar dagen genieten bij Gervaas en van zijn Kim. Stach krijgt een brief waar zijn (5de) opdracht instaat: Genees de knobbelneuzen in Afzette-Rije. Stach gaat de uitdaging tegemoet.
Afzette-Rije is een hele arme stad. Al snel komt Stach er achter hoe dat komt. De neuzen die hij moet genezen zijn geen normale neuzen. Zo heb je de rode koolneus, de bloemkoolneus, de paddestoelneus, de uierneus, de oorneus, de rabarberneus, te veel om op te noemen. De enige die de neuzen kunnen genezen zijn de h.h.Tara's. Zij komen op bezoek en geven je een zalfje. Ze zijn alleen ontzettend duur. Ze kosten een tientje per woord dat ze bij een bezoek uitspreken.En je moet ook nog eens voor het zalfje betalen.
Stach komt een meisje, Irma, tegen. Zij heeft een paddestoelneus. Zij vertelt hem dat de zalfjes nu niet meer werken. En als ze dat wel deden zou je een emmer zalf nodig hebben. En dat kost veel te veel.
Stach vraagt aan iedereen die zalf gebruikt of ze de overgebleven zalf aan hem willen geven. Na een paar dagen heeft Stach een hele pot vol en die geeft hij aan Irma. Hij vraagt of ze iedere avond haar neus hiermee in wil smeren. En ja de zalf werkt. De neus van Irma krimpt heel langzaam.
Irma zorgt er voor dat Stach een echte Tara wordt. Hij krijgt een kostuum van de toneel club, en hij wordt goed opgemaakt. Stach zorgt er voor dat hij te zien krijgt hoe een zalfje wordt gemaakt. Er zit gewoon mosterd, wijnazijn, bloem, slaolie en veengrond in. Stach gaat deze spullen kopen en laat aan alle bewoners van Afzette-Rije zien hoe je zo'n zalfje maakt. De Tara's moeten voor straf alles waar de inwoners voor betalen het drie dubbele betalen, tot zij in net zulke arme huizen wonen als de inwoners van Afzette-Rije nu. Stach's vijfde opdracht is ook geslaagd.
Stach zijn zesde opdracht is: vernietig de tovenaar van Ekilibrië.

De tovenaar van Ekilibrië heet Pantaar. Iedere avond bezoekt hij 1 huis. Je weet nooit van tevoren welk huis. Soms is hij er de vorige week ook al geweest. Bij sommige huizen is hij al 100 jaar niet geweest. Hij belt aan. Er wordt opengedaan. En hij vraagt om een aalmoes, maar je moet hem ook een offer brengen. Iets wat je echt zult missen. Pantaar voelt of je echt iets dierbaars weggeeft. Als je dat niet doet neemt hij bijv. je hond, al je geld, je fotoalbum, of nog erger. En als je je verzet verandert hij je in een gangklok.
Op een dag wordt er bij de burgemeester aangebeld zij bezit helemaal niets en ze geeft Pantaar haar portemonnee. Pantaar schudt zijn hoofd en gaat naar binnen. Daar ziet hij Stach zitten. Pantaar neemt Stach mee. In de bergen aangekomen gaan ze een grot binnen. Pantaar wil Stach in het vuur duwen, maar Stach haalt hem over om eerst nog even met hem te praten. Pantaar vertelt dat het vuur elke avond met iets dierbaars gevoed moet worden. Gebeurt dit niet dan zal Ekilibrië in de grond verzinken. Maar als iemand zich vrijwillig in het vuur stort dan zal het vuur honderd maal honderdduizend jaar zonder andere offers blijven branden. Stach belooft dat als de tovenaar hem nu laat gaan hij morgen zichzelf vrijwillig in het vuur zal storten. Pantaar twijfelt want hij moet dan weer een offer gaan halen en hij gelooft niet dat Stach terug zal komen, maar toch stemt hij in.
Maar de volgende dag zit Stach wel bij de grot. Pantaar is verbaasd en gaat met Stach de grot in. Stach vraagt hem waarom hij niet veel eerder is gestopt met het offeren. Pantaar zelf heeft dat zichzelf ook al vaak afgevraagd. Hij zegt dat hij en Stach allebei dom zijn, maar dat hij oud en Stach nog jong is. Hij zegt: "Aanvaard, o vuur dit geringe offer." Met een nijdige grauw stort hij zich in de vlammen en is verdwenen.
Anderhalve dag houdt Stach de wacht bij het vuur en dan gaat hij weer terug naar het gemeentehuis. Stach's 6de opdracht is ook geslaagd. Hij neemt de trein weer terug naar Wiss.
De ministers houden een vergadering in het park. Minister Seer komt met het idee om de laatste opdracht gemakkelijk te maken. Maar de ministers vinden dat de opdracht ook weer niet te gemakkelijk moet zijn. Stach krijgt de volgende opdracht: neem plaats op de Stenen Stoel van Stellingwoude.
Stellingwoude is een klein stadje. En er staat een hele grote stenen stoel in. Stach loopt er naar toe. Om de stoel staat een ijzeren hek. De poort is afgesloten met een ketting en hangslot. Aan de poort is een houten bord vastgemaakt waar opstaat:
Wie deze stoel beklimt vermake aan zijn erven
tevoren geld en goed, want hij zal zeker sterven.
Hij gaat een cafeetje binnen en vraagt daar wie de sleutel van de Stenen Stoel van Stellingwoude heeft. Het antwoordt is Geesje van Dorp. Stach gaat naar Geesje en vertelt dat hij op de Stenen Stoel wil gaan zitten en vraagt om de sleutel. Geesje vertelt hem dat je alleen op de stoel kunt plaats nemen als 6 belangrijkere personen je er op tillen. Anders zul je zeker sterven.
Stach gaat naar huis en komt met het idee dat de ministers hem op de Stenen Stoel van Stellingwoude tillen. Hij gaat met deze vraag naar de ministers en na precies 2 dagen krijgt hij een brief van de ministers waarin staat de ze geen aanleiding hebben gezien om aan zijn verzoek te voldoen.

Stach koopt een velletje postzegels en schrijft een brief aan alle zes de burgemeesters over zijn 7de opdracht. Ook bedankt hij ze voor alles wat ze voor hem gedaan hebben. Ook schrijft hij een brief aan Kim. Ook hierin zet hij dat hij over een week de Stenen Stoel van Stellingwoude zal beklimmen.
Zodra de week voorbij is zijn er al vijf burgemeesters gekomen. Ze zijn ook best bereid om Stach op de stoel te tillen, maar Kim is bang. Ze zegt tegen Stach dat het net zo gevaarlijk is om je door vijf hoge mensen op te stoel te tillen dan zonder. Maar Stach zegt dat ze zich geen zorgen moet maken.
Maar net voor dat Stach, Gervaas, Kim en de vijf burgemeesters willen vertrekken naar de stoel komt de burgemeester van Smook aanrijden. En zo heeft Stach zijn zes personen bij elkaar. Zodra ze bij de Stenen Stoel van Stellingwoude aankomen tillen de burgemeesters Stach in de stoel. Alle mensen die waren komen kijken (en dat waren er heel veel) beginnen te juichen. "LEVE DE KONING VAN KATOREN!"
Stach is nu koning en benoemt de zes burgemeesters tot zijn ministers. De vorige ministers krijgen een andere taak. Er zijn heel veel brieven binnen gekomen met allerlei opdrachten die Stach wel eens had kunnen moeten doen. De oud ministers krijgen allemaal 1 brief waar een opdracht in staat. Hun taak is nu om dit probleem op te lossen.
Nadat Kim haar school heeft afgemaakt trouwt Stach met haar. En zij leefden nog lang en gelukkig.

Invloed op/mening van de lezer

Mening:
- het is een volledig fantasie verhaal, want ik geloof niet dat er draken bestaan met 7 koppen…
- het is een origineel verhaal, want het is goed geschreven en voor zo ver ik weet zijn er geen andere boeken die daar over gaan…
- het is een makkelijk verhaal, want het is voor iedereen goed te begrijpen.
- het is een spannend verhaal, want je weet niet of Stach de opdrachten goed zal voltooien.
- het is een mooi verhaal, want het verhaal is goed geschreven.
Waarom dit boek: Ik heb het al gelezen en vond het wel geschikt voor een boekverslag.


Schrijver en boek

Doel: Maatschappelijke problemen aan de orde stellen.
Schrijver: Jan Terlouw, zoon van een dominee, werd op 15 november 1931 in Kapmerveen, een dorpje in de provincie Overijssel, geboren. Hij studeerde wis- en natuurkunde. Dertien jaar lang deed hij onderzoek in de fysica. In 1966 ging hij in de politiek. Hij zetelde tien jaar lang in de Tweede Kamer, was twee jaar minister en acht jaar fractievoorzitter van D66, een politieke partij. In 1982 zei hij de politiek vaarwel en ging in Parijs als secretaris-generaal van de Conferentie van Europese transportministers werken. Van 1991 tot 1997 was hij commissaris van de koningin in de provincie Gelderland. Jan Terlouw is getrouwd met Alexandra van Hulst, die ook verhalen schrijft. Ze hebben vier kinderen, aan zie hij altijd verhalen vertelde. Zijn boeken werden in meer dan twaalf talen vertaalt en hij kreeg diverse prijzen, o.a. de Oostenrijkse Staatsprijs voor Jeugdliteratuur. Een aantal van de verhalen voor zijn kinderen, over een knotsgekke oom die allerlei avonturen beleefde, bundelde hij in 1970 in zijn eerste boek, Oom Willibrord. Pjotr is het eerste van een serie boeken over actuele problemen. Het verhaal speelt zich af in Rusland, waar Terlouw voor zijn werk naar toe reisde, en beschrijft de zoektocht van een Russische jongen naar zijn vader, die als dwangarbeider naar Siberië werd gestuurd. Ook in Koning van Katoren staat een zoektocht centraal. Het is een modern sprookje over een jongen die zeven moeilijke opdrachten moet uitvoeren om koning te worden. Elke opdracht confronteert hem met een belangrijk maatschappelijk probleem. Het boek werd een enorm succes. In het verhaal komen de politieke ideeën van Terlouws partij D66 (onder andere over milieuverontreiniging) heel sterk naar voren. Oorlogswinter is Terlouws meest verkochte boek. Het is gebaseerd op eigen jeugdervaringen en gaat over volwassen worden in moeilijke omstandigheden. Het boek word voor de televisie verfilmd. Voor Oosterschelde : windkracht 10 heeft Terlouw in Zeeland mensen geïnterviewd die de stormramp in 1953 hadden meegemaakt. Het eerste deel beschrijft die waternoodsramp. Het tweede deel speelt twintig jaar later als men de Oosterschelde wil afsluiten en geeft een beeld van de discussie en acties daaromheen. In feite vertellen alle boeken van Terlouw over jongelui die in hun groei naar volwassenheid geconfronteerd worden met problemen uit onze maatschappij. De schrijver-politicus wil vooral veel vragen stellen en proberen te veranderen wat verkeerd gaat in de wereld. ‘ Ik heb altijd zin om de lezers iets voor te houden waar ze een oordeel over kunnen uitspreken…’ Terlouws boeken lezen heel makkelijk : ze zijn geschreven in een eenvoudige taal en bevatten dialogen, meestal discussies waarin de personages hun ideeën rond wat er gebeurt verwoorden. Terlouw houdt ervan m verschillende visies op een probleem tegenover elkaar te plaatsen. Vaak richt hij zich in zijn verhaal als verteller rechtstreeks tot de lezers. Hij stelt hen vragen en levert commentaar op wat zijn personages doen of laten. Sommige critici vinden dat hij te veel aan het preken gaat in zijn boeken. Maat wat de kritiek ook vertelt, Jan Terlouw is en blijft een van de meest gelezen jeugdauteurs in Nederland.
Prijzen en Bekroningen:
- 1972 Goude Griffel voor Koning van Katoren
- 1973 Goude Griffel voor Oorlogswinter
- 1973 Österreichischer Staatprijs für Kinder- und Jugendliteratur
- 1973 De Caorle Europa prijs
-1990 Prijs van de Nederlandse Kinderjury voor De kunstrijder
Andere boeken:
- Briefgeheim
- Bij ons in Caddum
- Eigen rechter
- Gevangenis met open deur
- De heks van IJsselstein
- Hoogspanning
- De kloof
- Koning van Katoren
- De kunstrijder
- Oom Willibrord
- Oorlogswinter
- Oosterschelde : windkracht 10

- Pjotr : vrijwillig verbannen naar Siberië
- De uitdaging en andere verhalen
- Voor alle kinderen : de rechten van het kind
Autobiografisch: Het boek is niet autobiografisch.