1. Zakelijke gegevens: Schrijver: Franz Kafka
Titel: De gedaanteverandering
Plaats: Amsterdam
Jaar: 1992
2. Samenvatting: In De gedaanteverandering (1912) is de hoofdpersoon Gregor Samsa, een reizende vertegenwoordiger die in dienst is van het bedrijf waar zijn ouders (nadat het bedrijf van zijn vader over de kop ging) een schuld hebben. Gregor heeft een grote hekel aan het werk en doet het slechts uit liefde voor zijn ouders. Hij koopt zelfs een groot huis voor hen en zijn zus ze, waar hij slechts een kamer in heeft. Op een dag wordt Gregor wakker en blijkt tot zijn verbazing veranderd te zijn in een reusachtige kever. Hij probeert uit bed te komen, maar omdat hij een groot schild mee draagt lukt dat hem niet en bovendien had hij al om vijf uur met de trein moeten zijn vertrokken en is het al kwart voor zeven. Met grootse moeite probeert hij zich zelf uit bed te krijgen, maar als hij er bijna uit is staat de procuratiehouder al voor de deur. Dit tot grote ergernis van Gregor, omdat hij vond dat ze net zo goed een loopjongen hadden kunnen sturen. Zijn ouders hebben hem voor de deur al gewaarschuwd om op te staan, en begeleiden de procuratiehouder naar zijn kamer. Omdat Gregor nauwelijks antwoord kan geven met zijn (nieuwe) stem, wordt de man boos en beschuldigt hem van plichtsverzuim en aanstellerij. De ouders denken echter dat hij onwel is geworden en sturen de dochter Grete en de dienstmeid voor een dokter en een slotenmaker. Met enkele excuses snelt Gregor zich naar de deur en doet het slot open met zijn bek, die hij daarmee verwond. Zijn ouders en de procuratiehouder schrikken zich levenloos als ze hem zien en deinzen allemaal weg. De procuratiehouder vlucht zelfs het huis uit ondanks dat Gregor een (nauwelijks te verstaan) betoog tegen hem houdt. Terwijl zijn moeder totaal in paniek is, jaagt de Vader van Gregor, Gregor met een stok zijn kamer weer binnen. Maar doordat het deurgat te smal is loopt Gregor verwondingen aan de zijkanten van zijn lichaam op. Uiteindelijk wordt hij zijn kamer binnen getrapt. Als Gregor die avond uit zijn bewustzijn ontwaakt ontdekt hij dat zijn zus zijn lievelingskostje (melk met stukjes brood erin) heeft klaar gemaakt. Ondanks zijn honger kan Gregor het niet naar binnen krijgen. Hij ontdekt dat hij het prettig vindt om onder zijn bank te liggen en blijft daar de meeste tijd ook onder. Na dat zijn zus hem de volgende morgen ontdekt heeft en van de schrik bekomen is zet ze een heel assortiment van eten in de kamer. Het valt op dat Gregor (die zijn menselijk bewustzijn nog steeds niet heeft verloren) alleen de bedorven dingen lekker vindt om te eten, zijn verwondingen zijn dan inmiddels ook verdwenen. Vanaf die dag verzorgt Grete (zijn ouders durven de kamer niet binnen en Gregor schaamt zich voor de situatie waarin hij ze gebracht heeft) Gregor die alleen maar in zijn kamer zit. In die tijd begint hij zich meer als een insect te ontwikkelen (hij kruipt over de muren en kan alleen iets van dicht bij zien) en blijkt zijn vader in de tijd dat Gregor voor hen werkte een klein kapitaal te hebben opgebouwd (Gregor is echter alleen maar blij voor ze). Om zijn zus niet elke keer aan het schrikken te brengen doet hij zijn bedlakens om zich heen. Op een dag wil ook zijn moeder haar zoon zien en ze gaat haar dochter helpen bij het verhuizen van Gregors meubels die hem alleen maar in de weg staan. Gregor houdt zich in die tussentijd schuil. Als zijn moeder echter onverwacht binnen komt valt Gregors kleed af en valt de vrouw flauw. De zus spoedt zich om medicijnen te zoeken en als hij haar daarmee probeert te helpen komt de vader binnen (van zijn nieuwe werk als bankbediende) en wordt razend. Hij begint zijn zoon te achtervolgen en bekogelt hem met appels. Eén van die appels boort zich een weg in zijn schild en blijft er de rest van zijn leven zitten. Gregor vlucht weer terug naar zijn kamer. Na die tijd bekommert niemand zich nauwelijks meer om hem, behalve de werkster (een nieuwe, omdat de oude bang was geworden) die af en toe wat oud eten en vuilnis in de kamer gooit. Gregor wordt steeds zwakker door zijn verwondingen en het vuil stapelt zich op in zijn kamer. In die tijd huren drie mannen een kamer en nemen alle andere drie de gezinsleden een baantje. Gregor is dan enkele maanden een kever en doet niks meer behalve een beetje willekeurig in zijn kamer liggen. Op een dag speelt Grete wat op haar viool voor de drie mannen tijdens het eten. Overrompeld door weemoedigheid loopt Gregor de kamer binnen om zijn zus naar zijn kamer te lokken. Maar als hij gezien wordt door de drie mannen komt het tussen een ruzie tussen hen en de vader. Uit eindelijk zeggen ze de huur op en weigeren iets te betalen van de tijd dat ze er woonden. Gregor verdwijnt dan stilletjes naar zijn kamer, die wordt gebarricadeerd door Grete. Samen proberen ze die avond een manier te zoeken om Gregor kwijt te raken. Die nacht sterft Gregor echter al aan de verwondingen die naar boven zijn gekomen tijdens zijn handelingen die avond. De werkster ontdekt het als eerst als ze hem met een bezem probeert te kietelen. Ondanks hun woede van gisteravond zijn de gezinsleden toch zeer bedroefd en besluiten die dag thuis te blijven. Tijdens het schrijven van excuusbriefjes voor hun werk meldt de werkster dat ze Gregor en de ander rommel heeft opgeruimd. Na haar vertrek besluiten ze een wandeling te maken. In de bus die tot buiten de stad gaat besluit de vader dat ze hun verdriet uit hun hoofd moeten proberen te zetten en bedenkt met zijn vrouw dat het tijd is geworden om een leuke echtegenoot te zoeken voor hun dochter die al aardig rijp is geworden. 3. Structurele analyse: Tijd: Waar speelt het verhaal zich af? - Het verhaal speelt zich af in een huis, het meest speelt het zich af op de kamer van Gregor. Wanneer speelt het verhaal zich af? - Alhoewel dat niet in het boek naar voren komt, kun je ervan uitgaan dat het aan het begin van de 20ste eeuw afspeelt(controle bij plichtsverzuim). Hoelang duurt het verhaal? - Enkele maanden. Wat is de vertelwijze? - Het boek is in de hijvorm geschreven. In wat voor een tijd wordt er verteld? - Het verhaal wordt in de verledentijd verteld
Is het boek chronologisch? - Ja, het boek is chronologisch, in drie hoofdstukken verdeeld. Wie zijn de hoofdpersonen? Gregor Samsa: - Hij is de belangrijkste hoofdpersoon. Hij is vertegenwoordiger en hij verandert tijdens een nacht in een ongedierte. Hij werkt om de schulden van zijn ouders af te lossen. Hij heeft een hekel aan het werk maar doet het uit liefde voor zijn ouders. Hij is een reizende

vertegenwoordiger en hij heeft zelfs een huis gekocht voor zijn ouders waar hij maar 1 kamer heeft. Zijn de hoofdpersonen realistisch? - Het karakter van de hoofdpersoon is wel realistisch, zijn uiterlijk absoluut niet. Hoe zijn de verhoudingen tussen de hoofdpersonen? - De relatie tussen Gregor(hoofdpersoon) en zijn vader(bijpersoon) is niet echt optimaal. Zijn vader geeft Gregor weinig aandacht en vindt het normaal dat Gregor het gezin moet onderhouden. De relatie met zijn moeder is normaal hier is verder niks opvallends aan. De relatie met zijn zusje is hecht, hij houdt veel van haar en probeert haar goede toekomst perspectieven te bieden. Verklaar de titel? - De gedaanteverwisseling van mens in kever. Wat is het thema van het boek? - eenzaamheid + liefde + onmacht
Eigen mening: Ik vind het op zich wel een heel origineel boek. De sfeer die in het huis hangt kun je heel goed voelen, dus dit is goed in het boek verwerkt. Verder is het een moeilijk boek om te lezen, omdat Kafka, met een heel andere blik de personages in het boek bekijkt. Toch is het wel een boek om een keer te lezen al is het alleen maar dat je een werk van Kafka hebt gelezen. In hoeverre zin de verteltechniek en vehaaltoon anders dan je gewend bent. Geef een aantal voorbeelden? Het is een heel objectieve verhaaltechniek, vele boeken hebben toch subjectieve meningen over personages en / of andere dingen, terwijl dit boek is geschreven met echte objectiviteit. Bv. Als Gregor voor het eerst wordt gezien door de andere, Kafka vertelt dan wat objectief wat de andere doen. De meeste zouden zo hebben gehandeld, als hij Gregor was, de productiehouder of vader/moeder. In hoeverre is de thematiek anders dan je gewend bent? Het is niet anders, vele boeken hebben het thema, onmacht, liefde en/of eenzaamheid. In hoeverre gaat het in het boek om andere normen en waarden? Omdat dit boek is geschreven zo rond 1912, heeft de schrijver natuurlijk andere normen en waarden dan wij nu hebben, en ik vind dat eigenlijk allen maar goed, zo leer je ook wat de mensen toen beschouwden als normen en waarden. Welk beeld geeft het verhaal of het gedicht van de cultuur? Hoe tekent de auteur de mensen en de samenleving? Is dat beeld representatief? De schrijver geeft een heel donker en somber beeld van de cultuur, ik kan trouwens alleen maar de cultuur beschrijven aan de hand van de personages in de tekst. Elke handeling kost de mensen moeite lijkt het wel, van het krijgen van werk tot het verzorgen van Gregor. En ik denk dat het beeld gedeeltelijk representatief is, aan de ene kant kan het zo zijn geweest, het was een moeilijke tijd, maar ik denk ook dat mensen toentertijd wel leuke dingen konden doen, met het kleine beetje wat ze hadden. Als je wel een in dat land of in een dergelijke omgeving bent geweest wat herken je? Niets
Als je in een niet-westers verhaal of gedicht westerlingen voorkomen, hoe beschrijf de auteur deze personages? Nvt. Op dit verhaal. Maar normaal gesproken als heel rijk en gevaarlijk (voor 1990). (Na 1990) als heel normaal en meestal als een rijke vriend. Welke nieuwswaarde heeft de tekst voor jou? Geen
Welke visie heeft de auteur op het leven? Volgens het boek een heel somber beeld. Hij beschijft alles als heel donker en somber, zowel de personages als het huis en de omgeving. Maar volgens mij heeft hij toch wel een positieve beeld op het leven, hij probeert volgens mij het tegenover gestelde te brengen van wat hij echt vindt. Welke typisch culturele verschillen komen tot uiting? Geen
Denk je dat het om een letterlijke vertaling gaat of kun je – zonder de oorspronkelijke tekst te kennen – aantonen dat de vertaler zich een aantal vrijheden heeft veroorloofd. Geen vertaling
Wat vind je nu van de tekst? Wat heb je geleerd over een andere cultuur? Zou je meer van dergelijke verhalen willen lezen en waarom? Hoef ik niet zo nodig, want ik vind dat niet echt interessant.