Eerste druk: 1982
Oorsprong: Middeleeuwen, waarschijnlijk rond ongeveer 1170 na Ch. Persoonlijke reactie
Reactie vooraf: Omdat ik nog nooit eerder uit een Middeleeuws werk heb gelezen lijkt me het leuk dit een keer te doen, vooral het oude (middeleeuws Nederlandse) geschrift lijkt me erg interessant. Het is wel spannend want ik weet helemaal niet wat me te wachten staat. Reactie achteraf: Het lezen van het Middeleeuws Nederlands viel niet mee, gelukkig stond de vertaling erbij. Ik had niet verwacht dat het middeleeuws Nederlands zoveel van het hedendaagse Nederlands zou afwijken. Ik vond het een leuk verhaal, ridders en dat soort dingen heb ik altijd al wel leuk gevonden. Het is interessant om eens iets te lezen wat je helemaal niet gewend bent, de motieven zijn heel anders en duidelijker dan in moderne boeken. Het viel me op dat het middeleeuws Nederlands in dichtvorm is geschreven. Samenvatting
Karel de Grote slaapt in zijn kasteel in Ingelheim aan de Rijn, de dag daarna zou hij daar een hofdag houden. In die nacht komt een engel aan zijn bed die hem beveelt uit stelen te gaan. Tot twee keer toe weigert hij maar de derde keer doet hij wat de engel hem zegt en hij verlaat met zijn paard het kasteel. Dit ging gemakkelijk want iedereen in het kasteel sliep, daar had god voor gezorgd. Onderweg krijgt hij respect voor dieven die stelen van de rijken. Hij denkt aan Elegast, een leenman die hij vanwege diefstal heeft verbannen. Hij krijgt daar spijt van en hij hoopte dat Elegast die nacht zijn begeleider zou kunnen zijn. Op zijn tocht ontmoet Karel in het bos een ridder die heelmaal gekleed is in het zwart en een zwart paard heeft. De zwarte ridder wilde de kostbare wapenuitrusting van Karel graag hebben en besloot die te gaan stelen. Hij eist van Karel dat hij zegt wie hij is en wat hij hier kwam doen. De koning weigert dit te vertellen, hierna volgt een langdurig gevecht. De zwarte ridder verliest en Karel heeft de kans hem te vermoorden maar doet dit niet en vraagt de zwarte ridder wie hij is en wat hij doet. De zwarte ridder zegt dat hij Elegast heet en steelt van de rijken maar niet van de armen. De koning is blij dat hij Elegast heeft ontmoet zegt dat hij ook een dief is en Adelbrecht heet. Hij stelt voor dat ze samen de schat van Koning Karel gaan stelen. Elegast weigert dit te doen omdat hij ondanks zijn verbanning trouw blijft aan zijn leenheer. Later besluiten ze om in het kasteel van Eggeric van Eggermonde, de zwager van Karel, te gaan stelen. Elegast maakt met zijn breekijzer een gat in de muur van het kasteel. Voordat hij naar binnen gaat steekt hij een toverkruid, waarmee hij dieren kan verstaan in zijn mond, en hij hoort dat de dieren zeggen dat de koning in de buurt is. Karel vindt dat natuurlijk niet raar. Karel neemt ook het kruid in zijn mond maar dan is het opeens verdwenen, Elegast had het zonder dat Karel het merkte het uit zijn mond gehaald. Omdat Elegast niet zo veel vertrouwen heeft in de inbrekers kwaliteiten van “Adelbrecht” besluit hij alleen naar binnen te gaan. Als hij al best veel gestolen heeft wil hij ook nog het zadel van Eggeric stelen want deze was kostbaar en mooi. Hij komt de slaap kamer binnen van Eggeric en zijn vrouw, wanneer hij het zadel aanraakt maakt het door de bellen die er aan zitten zoveel geluid dat Eggeric en zijn vrouw wakker worden. Zijn vrouw vraagt wat er toch allemaal met hem aan de hand is, dan vertelt hij dat hij de volgende ochtend met enkele handlangers Koning Karel gaat vermoorden. Zij vindt dit erg en verzet zich hiertegen, Eggeric slaat haar dan recht in haar gezicht zodat haar neus en mond gingen bloeden. Elegast vangt het bloed op in zijn handschoen, tegenover Karel zou dit als bewijs dienen voor wat er zich in de kamer heeft afgespeeld. Karel gaat alleen terug naar Ingelheim en neemt daar de nodige maatregelen. Eggeric en de andere verraders worden de volgende ochtend gevangenen genomen. Eggeric ontkent alles maar dan laat de koning Elegast komen en Elegast laat de handschoen zien. Een gevecht tussen Elegast en Eggeric zou beslissen wie de waarheid sprak. Het gevecht dat daardoor komt duurt erg lang en er valt maar geen beslissing. Pas toen Karel bad tot God viel er een beslissing. Elegast sloeg met zijn zwaard een groot deel van het hoofd van Eggeric eraf.. Daarna werd Eggeric opgehangen samen met zijn handlangers. De verbanning van Elegast werd opgeheven en hij kreeg de weduwe van Eggeric als vrouw. Tijd en ruimte

Het verhaal komt zeker uit de middeleeuwen(500-1500). Het verhaal is door mondelinge traditie al jaren door verteld voordat het is opgeschreven, daarom zijn er zaken van het originele verhaal weggelaten en bij verzonnen. Ook zal het verhaal door epische concentratie sterk veranderd zijn. Misschien ging het originele verhaal wel helemaal niet over Karel de Grote maar is die er gewoon door iemand in bedacht. Het verhaal begint in de nacht en eindigt de avond daarna, dus de vertelde tijd bestrijkt ongeveer één nacht en één dag. Het verhaal speelt zich af in het kasteel van Karel, in het bos en in het kasteel van Eggeric. Er wordt een duidelijke tegenstelling gemaakt in ruimte namelijk: hof (kastelen) en bos. Het hof wordt gezien als vertrouwt en een rustige veilige plek. Het bos wordt gezien als een onveilige plek waar het recht van de sterkste geld. Het hele verhaal speelt zich af in de regio bij Ingelheim aan de Rijn. De wijze van vertellen
Het boek is geschreven op de manier van hij/zij- of personale verteller. De schrijver vertelt het verhaal zonder gebruik te maken van het ik-perspectief, dit is logisch omdat de schrijver zelf niet deelneemt aan het verhaal. Maar hij wisselt ook niet van ‘hij/zij’ naar ‘ik’ daarom is het ook niet mogelijk dat het uit het alwetende perspectief is geschreven. Spanning
In het verhaal zit zeker vorm van spanning want je weet nooit van tevoren wat er gaat gebeuren, wel zijn verschillende stukken erg voorspelbaar. Bijvoorbeeld het stuk waarin Elegast en Eggeric tegen elkaar vechten, het is erg voorspelbaar dat Elegast zou winnen. Het hele verhaal blijft wel boeiend en er zitten niet veel saaie momenten in daardoor blijft het hele verhaal spannend. Thema en motieven
Thema: Het thema van het verhaal is trouw. Elegast blijft Karel trouw ondanks dat hij hem ten onrechte heeft verbannen, Elegast wordt hiervoor goed beloond. Hierbij blijft de leenman trouw aan zijn leenheer. Eggeric van Egghermonde bleef de koning (zijn leenheer) niet trouw en wordt hiervoor gestraft. De trouw aan god komt ook vaak in het boek naar voren. Denk maar aan het begin waarin Karel uiteindelijk doet wat God hem opdraagt al vindt hij het een schande voor zichzelf. Motieven: 1 Geloof in god
Karel doet wat de engel hem opdraagt al vindt hij het wel erg vreemd. Als de koning in het bos rijdt wil hij Elegast als begeleider bij zijn opdracht van God, hij bid hierom en meteen komt hij Elegast in het bos tegen. Tijdens het gevecht in het bos tussen Karel en Elegast bid Karel voor zijn leven en dan breekt het zwaard van Elegast. Voor het gevecht tussen Elegast en Eggeric bid Karel tot god om die gene die de waarheid sprak te laten overwinnen. Voor het gevecht bid Elegast tot God, Eggeric bid niet tot God. Karel bid tijdens het lange gevecht tussen Elegast en Eggeric nogmaals tot God en meteen daarna valt de beslissing, Elegast wint en Eggeric verliest. 2 Ridderlijkheid
Als het zwaard van de zwarte ridder in stukken is gebroken dood Karel hem niet want dat zou laf zijn. Elegast steelt alleen van de rijken en niet van de armen. Als Eggeric van zijn paard af is geslagen mag hij weer op zijn paard stappen, want Elegast wil het gevecht eervol winnen. Als Eggeric al dood is wordt hij ook nog opgehangen omdat een erg eerloze straf is voor een ridder. 3 Bijgeloof
Karel denkt dat de zwarte ridder de duivel is, omdat hij en zijn paard zwart zijn. Elegast kan door een gebed deuren openen en mensen in slaap krijgen. Ook heeft Elegast een toverkruid waarmee hij dieren kan horen praten. Bij het gevecht tussen Elegast en Eggeric maakt God uit wie er schuldig is en wie onschuldig. De mensen geloofden dat als zij niet konden uitmaken wie er schuldig was dat God dat op deze manier kon. Personages
Koning Karel de Grote
Koning Karel is een grote vorst, hij is machtig, rijk en uitgerust met de beste wapens en mooie kleding. Hij kan goed vechten, hij is dapper, ridderlijk en streng gelovig. Hij heeft spijt van zijn straffen tegenover Elegast dus hij kan vergevingsgezind zijn. Karel blijkt geen goede inbreker te zijn. Elegast
Elegast is een voormalig leenman van Koning Karel maar is verbannen uit zijn rijk, vanwege diefstal. Elegast is trouw aan zijn leenheer, een uitstekende vechter, vingervlug, erg ridderlijk, zeer gelovig en dapper. Elegast steelt van de rijken maar laat de armen met rust. Eggeric van Eggermonde
Eggeric is niet trouw aan zijn leenheer en zwager Koning Karel. Hij heeft plannen om de koning te vermoorden. Hij is uit op macht, onbetrouwbaar en onrespectvol tegenover zijn vrouw. Relatie tussen tekst en auteur

Omdat de schrijver niet bekend is valt er niet te spreken over de relatie tussen de tekst en de auteur. De schrijver vond het waarschijnlijk helemaal niet belangrijk dat mensen wisten dat hij de auteur was. Het verhaal is ook niet door de schrijver verzonnen, maar het is door jarenlang van mond op mond doorvertellen tot stand gekomen. Relatie tussen tekst en context
De relatie tussen de tekst en de tijd waarin het verhaal tot stand is gekomen hangen nauw met elkaar samen. Het verhaal speelt zich af in een feodale maatschappij. In een feodale maatschappij berustte het overheidsgezag op een persoonlijke band van trouw tussen leenheer en leenman. De leenman leende een stuk grond van zijn leenheer, de leenman moest daarvoor bepaalde diensten verrichten voor de leenheer. De opperste leenheer was God, omdat al het land van hem was. Koning Karel was een leenman van God. Karel was zelf ook weer leenheer, Eggeric was een leenman van hem. Eggeric zou ook nog een leenheer kunnen zijn van weer andere leenmannen (enz…enz). Middeleeuwse literatuur heeft een aantal kenmerken die duidelijk in het boek naar voren komen. Het boek is door lange mondeling traditie van doorvertellen tot stand gekomen. Daardoor zal het oorspronkelijke verhaal er heel anders uit hebben gezien. Het boek is ook erg religieus, bij alles wat er gedaan wordt wordt tot God gebeden en het vertrouwen in god wordt nooit beschaamd. God heeft Karel bevoelen uit stelen te gaan omdat hij er dan achter zou komen wat Eggeric van plan was, wat God deed was dus ook allemaal goed voor de hoofdpersoon, de goede Karel en slecht voor de gemene Eggeric. God hielp de goede mensen. Een ander belangrijk kenmerk van middeleeuwse literatuur is dat er vaak in een wijze les in de verhalen zit, ook in Karel en Elegast zit heel duidelijk een wijze les, namelijk: blijf trouw aan je leenheer en blijf trouw aan God. Het boek komt uit de tijd van de Karelepiek, strijd en dapperheid, trouw aan de leenheer en de ondergeschikte positie van de vrouw zijn veel voorkomende onderwerpen. In dit werk komen deze onderwerpen sterk naar voren daarom is het een voorhoofse roman. In het oorspronkelijke verhaal komt Karel waarschijnlijk helemaal niet voor. Door de epische concentratie, dat wil zeggen dat heel veel verhalen zich concentreren om één persoon, is het personage van Karel de Grote waarschijnlijk erbij bedacht. De persoonlijke beoordeling
Ik vond het onderwerp van het verhaal erg interessant omdat je zo’n verhaal in deze tijd nooit meer tegen komt, het is heel anders dan moderne boeken. Het is best leuk om een keer een verhaal te lezen uit het verleden want dan kom je er achter hoe men in die tijd omging met bepaalde zaken zoals het geloof, de positie van de vrouw en het rechtsysteem. De gebeurtenissen in het boek waren allemaal nodig om de wijze les in het boek naar voren te laten komen. Daarom kan er eigenlijk geen enkele gebeurtenis weggelaten worden, er zijn geen overbodige stukken. Dat maakte het boek erg concreet. De gebeurtenissen waren allemaal wel heel erg toevallig en daarom is het boek erg onrealistisch. De personen in het boek speelde niet een erg grote rol in het doel van het boek, namelijk de wijze les overbrengen naar de lezers. De personen die in het verhaal voorkomen zijn leenheren en leenmannen, het maakt eigenlijk niet uit wie deze rollen innamen. Het gaat namelijk alleen om de moraal van het verhaal. Verder vond ik de Karel en Elegast wel veel van dezelfde karaktereigenschappen hebben. Eggeric was precies het tegenovergestelde van hen. Daarin merk je al dat de personen er echt alleen maar zijn om de moraal naar voren te laten komen. Dat vind ik jammer omdat het daardoor een stuk saaier wordt om te lezen. De opbouw van het verhaal is veel gemakkelijker dan in moderne boeken, het is van ongeveer hetzelfde niveau als een sprookje, dat is wel een klein minpunt. Het middeleeuwse taalgebruik is heel speciaal om een keer gelezen te hebben. Ik vond het leuk dat het oorspronkelijke verhaal in dichtvorm was geschreven. Als ik kijk vanuit het heden is het boek voor mij te saai maar voor de mensen uit het verleden was het een prachtig verhaal.