Deel.1. Verhaalanalyse. Complete titelbeschrijving. De volledige titel van het boek is de Procedure, geschreven door Harry Mulisch. Het boek is uitgegeven door Uitgeverij de Bezige Bij, Amsterdam in 1998. Copyright 1998 Harry Mulisch Amsterdam. De eerste druk was in oktober 1998, 1e tot en met 50e duizendtal. Druk door Hooiberg Epe. De foto op de kaft is gemaakt door Chris van Houts. Auteursinformatie. Harry Mulisch is geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Zijn volledige naam is Harry Kurt Victor Mulisch. Hij is van Tsjechisch- Hongaars- Oostenrijkse afkomst. Hij debuteerde met de roman Archibald Stroham in 1952, waar hij de Reina Prinsen Geerlingsprijs voor kreeg. Harry Mulisch blinkt uit als schrijver, omdat hij nooit over realistische zaken schrijft, maar altijd over de mythische zaken die achter het menselijk handelen schuilgaan. Daarbij speelt magie een belangrijke rol. Zijn hele oeuvre is doordragen van vragen en antwoorden naar aanleiding van ‘het raadsel der tijd’ Zijn schrijversschap heeft Mulisch aan de Tweede Wereldoorlog te danken; zijn vader was een SS- officier en zijn moeder een jodin. Hij is altijd bezig met de wereld magisch te verklaren. In totaal heeft Harry Mulisch meer dan vijftig publicaties op zijn naam staan, onder andere de Aanslag, Archibald Stroham en de Compositie van de wereld. Titelverklaring. De titel staat niet rechtstreeks met het boek in verbinding, maar symboliseert de rechtsgang die leidt tot de terechtstelling van Victor Werker; zijn dood ( Is de ziel van het gebod dat gij niet zult moorden misschien dat gij geen leven zult scheppen?). Samenvatting. Het boek begint met het begin der wereld: de schepping van de mens (door middel van letters). Vervolgens wordt er een karakter geschapen: Victor Werker, maar voordat we veel te weten komen over hem, wordt dat visioen afgebroken door een flash- back naar de 15e eeuw, waar we middenin de getto in Praag terechtkomen op 16 februari 1592 en we voorgesteld worden aan Rabbi Jehuda Löw ben Bezalel. Löw wordt uitgenodigd door Keizer Rudolf de Tweede om naar de Burcht te komen. Daar aangekomen vraagt de keizer hem een golem te maken; een perfecte slaaf. Jehuda stemt toe, als de keizer belooft zijn volk, de joden, met rust te laten. Na 1,5 jaar studeren van de Sefer Jetsirah voeren Löw en zijn assistent het experiment uit. Helaas gaat het fout en de golem wordt moordlustig en Jehuda is gedwongen om de golem te doden. Vervolgens gaan we weer terug naar Victor Werker. Wij zien hoe zijn moeder Victor’s geboorte plant. Vervolgens wordt op een hele komische manier de bevalling verteld. Victor groeit op en is als klein jochie al heel erg geïnteresseerd in de wetenschap. Zodoende wordt hij later ook wetenschapper en hij presteert het om uit iets anorganisch leven te wekken, eobiont genaamd, wat dageraadleven betekent. Hij had een vriendin, Clara Veith genaamd, en zij was zwanger. Helaas gebeurde aan het einde van haar zwangerschap iets naars en hun baby overlijdt. Clara moet toch nog met hun dode dochtertje Aurora drie dage lang in haar buik lopen, want de baby moet via de normale weg geboren worden. Victor kan het aanblik van de geboorte van zijn dode kind niet aan en vlucht de kamer uit. Dit was zijn fatale fout, want daardoor verloor hij ook Clara. Hij gaat daar aan onderdoor, maar Clara is onvermurwbaar. Hij schrijft via Aurora brieven aan Clara, die zij niet beantwoord. Uiteindelijk belt hij haar op, maar zij hangt op. Hij belde haar op advies van zijn ‘melkbroeders’ op(Deze drieling kregen melk van zijn moeder bij zijn geboorte). Nadat hij haar weer wil opbellen, hoort hij toevallig een telefoongesprek, waarin een moord wordt beraamd. Hij stapt hiermee naar de politie, maar deze doen daar niets mee. Thuisgekomen wil hij Aurora’s kamer binnengaan, als de bel gaat. Hij doet open en twee mannen dringen binnen en steken hem neer. Dit is het einde van het boek, en Victor sterft(‘Ik ben onsterfelijk, denkt hij, terwijl zijn ogen breken’). Motto. Er staan drie motto’s in het boek., bij elke akte een. Akte A: Dat het slechts kunst was, was verborgen door kunst. (P. Ovidius Naso, Metamorphosen, X, 252) Akte B: De tranen van de dood
De tranen van kristal (Lucebert, Het vlees is woord geworden) Akte C: Iemand moest (…) hem overleven (Franz Kafka, Het Proces) Het motto bij akte A slaat terug op de schepping van de mens door God, door het gebruik van letters en woorden. Het motto bij akte B slaat terug op het verdriet om het verlies van Aurora, uitgedrukt in de brieven die Victor via Aurora aan Clara schrijft. Het motto bij akte C slaat terug op de gewelddadige dood van Victor. Genre. Het boek is een psychologische roman, met een wetenschappelijk en een liefdesaspect. Thema. Het thema van het boek is Victor Werkers; werk en zijn verdriet om het verlies van Clara en Aurora. Motieven. De motieven in het boek zijn dood en liefde. Idee. Het idee van de schrijver is dat men niet mag knoeien met leven en dood, omdat men anders God uitwist. Leven brengt de dood met zich mee en de dood het leven. Opbouw/ structuur. Het boek telt 301 pagina’s en uitgaande van een verteltijd van 40 bladzijdes per uur, is het boek te lezen in zeven en een half uur. Het boek is een en al flash- back. Het boek telt drie aktes, met onder elk een aantal hoofdstukken: Akte A Het spreken

1e stuk De mens
2e stuk Het personage
3e stuk De golem
4e stuk Victor Werker
Akte B De zegsman
5e stuk Eerste schrijven
6e stuk Tweede schrijven
7e stuk Derde schrijven
Akte C Het gesprek
8e stuk Avond
9e stuk Nacht
10e stuk Ochtend
11e stuk Middag
12e stuk De afspraak
Personages. Het hoofdpersoon in dit boek is Victor Werker. Hij is wetenschapper in scheikunde en presteert het om uit een anorganisch iets een levend wezen te maken. Hij is erg zeker van zijn zaak en van zijn werk. Hij is een geslaagd chemicus, alleen zijn privé-leven is een zooitje. De bijfiguren in het boek zijn Clara Veith, Rabbi Löw en Aurora. Clara Veith was Victor’s vriendin. Rabbi Löw komt in het begin voor en probeert een golem te maken voor de keizer. Aurora is Victor en Clara’s doodgeboren dochtertje. Tijd. Het verhaal speelt zich af in het heden, in 1592 en in de jaren ’50 van deze eeuw. De verteltijd is korter dan de vertelde tijd. Tijdsvolgorde. De tijdsvolgorde is niet chronologisch verteld, want het verhaal over Victor Werker begint ten eerste aan het begin van zijn leven, dan gaan we terug naar de 15e eeuw en dan gaat het verhaal weer verder bij de geboorte van Victor Werker. In principe is het hele boek een flash- back. Het is een fictioneel verzonnen verhaal, met een autobiografische laag. Ruimte. Het verhaal speelt zich af in San Fransisco, Venetië, Egypte en in Praag. Bronvermelding. Het boek De Procedure. Het boek Op Niveau Literair. Het uittrekselpocket Nederlands, door J.C. Linthorst en H.A. Poolland. Leesdossier De Tweeling. Recensies uit Trouw en uit Humo. Literair Lexicon nr. 5. Deel 2. Persoonlijke tekstbeleving. Ik vind De Procedure een extreem goed boek, omdat het onderwerp van het boek mij heel erg interesseert. Het lijkt me geweldig om met DNA- structuren te werken, om grenzen te verleggen en mensen verteld te doen staan. Wat dat betreft zou ik ook graag zo’n beroep later uit willen oefenen. Alleen lijkt het me dat je op den duur toch wel gestoord wordt van al die lettertjes en getallen, en daarom is het ook een perfect beroep voor mij, omdat ik om die reden nooit gestoord kan worden, omdat ik dat al ben. Maar het lijkt me ook moeilijk om niet naast je schoenen te gaan lopen, als je zo’n grote ontdekking doet, waar je de hele mensheid van op z’n kop zet. Want met zo’n ontdekking leg je in een keer alle geloven op hun reet. Alleen moest Werker dit wel met zijn dood bekopen. Ik kan me heel goed voorstellen dat er veel mensen zouden zijn die deze ontwikkeling tegen willen gaan, want alles waarin men gelooft wordt in een keer ontworteld. Ik denk ook niet dat dit ooit bewezen zal worden, gewoon om het simpele feit dat mensen daar niet in wíllen geloven. Want alle opvattingen en alles waar mensen in geloven verdwijnt dan, en ik denk, eerlijk gezegd, dat mensen iets nodig hébben om in te geloven en het onverklaarbare te verklaren. En daarom snap ik ook wel Mulisch’s opvatting dat Werker aan het einde van het boek moest sterven. Want zelf leven scheppen is niet mogelijk, dat behoort aan God toe, en daarom moest Werker sterven. Leven uit dood en dood uit leven. Best wel een interessant onderwerp, want er zit wel een punt in. En op die manier worden de tragische gebeurtenissen in het boek gecompenseerd door het logische. En op die manier wordt Victor’s dood aan het einde van het boek ook acceptabel, ook al is het een open einde. Veel vragen worden niet opgelost en dat is toch wel een beetje onbevredigend. Want Clara blijft alleen achter met nog steeds gevoelens voor Werker, en het onverwerkte en ondoorsproken trauma van het verlies van hun dochtertje Aurora.. En verder wordt ook niet opgelost wie nou de Nobelprijs krijgt. En wie Werker vermoord hebben en waarom. Daar krijgt de lezer geen antwoord op, maar ik heb daar in principe geen last van, want het is veel leuker om er zelf een einde aan te verzinnen, dan dat het je voorgekauwd wordt. Ik vind dat dit boek van hoog kwaliteit literair niveau is en dat meer mensen dit boek zouden moeten lezen en zich erin zouden moeten verdiepen. Ook in de achtergrondinformatie, want dat werpt toch weer een andere kijk op het boek en je komt achter dingen die je er zelf niet zo één- twee- drie uitgehaald zou hebben. Kortom: een echte aanrader, voor de lezer die van een dikke pil en een goed verhaal houdt!