Heden ben ik nuchter door Herman Brusselmans

Titel Heden ben ik nuchter Gepubliceerd Amsterdam, Bakker, 1986 Tijd Het verhaal speelt zich af in 1985 (van midzomer tot een niet nader omschreven periode). Er is een chronologische vertelvolgorde. Plaats Het dorpje Iddergem waar de hoofdpersoon woont en Brussel waar hij werkt. Het hoofdstuk over het concert van de Simple Minds speelt zich af in de Vlaamse plaats Deinze. Titelverklaring De titel verwijst naar het drankprobleem van de hoofdpersoon, veroorzaakt door zijn angsten. De zin wordt uitgesproken door Herman Brusselmans. (zie vertelperspectief).
Vertelperspectief Er is een auctoriale verteller. Deze verteller (ik-figuur op blz. 130) treedt regelmatig zelf in het verhaal op (Herman Brusselmans). Hoofdpersoon ú Eduard Kronenburg woont in Iddergem en werkt in Brussel op het (fictieve) Ministerie van A & T (Arbeid en Tewerkstelling). Hij is iemand met zelfkennis. Hij is op zoek naar liefde, maar weet dat zijn angst voor een diepere relatie met een vrouw hem verlamt. Daardoor voelt hij zich eenzaam. (Op blz. 136 zegt hij: "ik ben verslaafd aan angst. Zonder angst ben ik futloos, leeg, een plant.") Bijfiguren ú Valium, het meisje waarmee Eduard een relatie heeft. Hij is verliefd op haar, maar zij zoekt slechts af en toe zijn gezelschap. Ze is in feite een symbool voor Eduards onmacht om met vrouwen om te gaan. Haar naam is een verwijzing naar het feit dat Eduard bij haar rust zoekt en de zekerheid van een vaste relatie. (Niet voor niets heeft de schrijver haar de naam van een kalmerend middel gegeven). ú Gloria is een ander symbool voor dit zoeken. Ze is de ideale, maar niet bestaande of weggelopen vrouw voor Eduard. Door haar briefjes te schrijven, probeert hij zijn daden te verantwoorden om zich zo iets zekerder te voelen. Gloria is zijn troost; de enige vrouw met wie hij geen problemen heeft. Aandachtspunten Het verhaal draait om de angst van Eduard Kronenburg. Omdat hij angst heeft voor het contact met vrouwen leeft hij in een schijnwereld. Zijn fantasie‰n verwijzen hiernaar (Gloria en de Majoor die hem van kwade elementen verlossen). Maar ook door de leugens die hij vertelt en door zijn drankverslaving probeert hij de werkelijkheid te ontvluchten. De schrijver komt zelf als personage in het verhaal voor. Hij geeft Eduard goede raad en is dus letterlijk de alleswetende verteller. Typische Brusselmans humor: Ze ontmoeten elkaar steeds in caf‚s, waar Brusselmans zelf steeds dronken is. De schrijver geeft op deze manier kritiek op zichzelf en op de schrijverswereld. Brusselmans staat bekend om zijn kritische houding ten opzichte van de literaire wereld. Thema Het thema van dit boek is eenzaamheid en angst. Door zijn angst is Eduard gedurende het hele verhaal steeds eenzaam, ondanks dat hij vrienden heeft. De enige waarbij hij zich niet eenzaam voelt is Gloria maar dat is slechts een fantasie van hem.
Inhoud Eduard Kronenburg woont in het dorpje Iddergem, maar is er niet gelukkig. Hij verveelt zich en ergert zich aan de mensen op het dorpsfeest. In een caf‚ wil hij zijn zorgen wegdrinken. Hij ontmoet er de schrijver Herman Brusselmans die ook al dronken is. Ook ontmoet hij Valium met wie hij een relatie heeft. Hij praat met haar over hun relatie. Eduard is verliefd op haar, maar hij weet dat zij niet verliefd is op hem. Ze ziet hem als een afstandelijke vriend, die ze af en toe kan gebruiken. Eduard neemt er genoegen mee. Bovendien is hij stomdronken. De volgende dag bladert Eduard op zijn werk in dossiers en kletst met collega's en vrienden over sport, drank en vrouwen. Hij vraagt zich echter af of zijn vrienden zijn eenzaamheid verlichten of alleen maar erger maken. Ook een ontmoeting met Valium is teleurstellend. Hij spoelt daarom zijn frustraties weg in een caf‚. 's Middags ontmoet hij Pico, een meisje dat voor het eerst op het Ministerie werkt. Eduard is meteen verliefd op haar. Eduard is ook nog steeds verliefd op Valium en hij wil graag meer aandacht van haar. Door zijn angst en onzekerheid is een vaste relatie echter onmogelijk. Om toch Valium's aandacht te krijgen vertelt hij haar dat hij kanker heeft en dat zijn vrouw hem daarom verlaten heeft. Valium neemt hem mee uit naar een concert van de Simple Minds. Gedeeltelijk uit medelijden, maar ook omdat niemand anders met haar mee wil en ze niet alleen wil gaan. De avond mislukt omdat Valium zich ergert aan Eduard maar ze blijft bij hem. Eduard vermaakt zich ondertussen op zijn manier: hij verbeeldt zich dat hij de aandacht getrokken heeft van een 16-jarig meisje. Hij ziet in haar de ideale vrouw (oftewel Gloria). Na het concert bezoeken Eduard en Valium een caf‚, waar Eduard (alweer dronken) vervalt in zijn sterkste eigenschappen: onnozelheid en liegen. Toch weet hij nog indruk te maken op de twee vrienden die Valium ontmoet heeft en op Herman Brusselmans die ook in het caf‚ is. Alleen Valium ergert zich aan Eduards gedrag omdat ze weet dat zijn angsten de werkelijke oorzaak zijn voor het feit dat hij altijd liegt. Eduard denkt nog steeds dat Valium iets voor hem voelt. Hij verbeeldt zich dat zij jaloers is op zijn relatie met Pico. Maar deze relatie is eigenlijk ook al niets bijzonders. Pico beschouwt Eduard als een goede vriend en zet hem moeiteloos aan de kant voor een afspraak met haar chef. Eduard is ontmoedigd. Zijn vrienden op het werk kunnen zijn eenzaamheid en angst niet verdrijven. Telefoongesprekken met Valium en een oude vriendin verergeren zijn gevoelens nog meer. Dus vlucht hij weer in overmatig drankgebruik. In een caf‚ ontmoet hij Herman Brusselmans weer. Ze kunnen goed met elkaar praten, vanwege hun gezamenlijke voorliefde voor drank en vrouwen en hun moeilijkheden in de omgang met vrouwen. Ondanks het feit dat ze beiden dronken zijn, voeren zij een diepzinnig gesprek over Eduards angst. Tenslotte slaagt Brusselmans erin een deel van die angst weg te nemen. Vergelijking recensies met eigen mening Voor de vergelijking met mijn eigen mening heb ik 2 recensies gebruikt: Recensie 1: Carel Peters, Vrij Nederland, 13-12-1986
Recensie 2: Joris Note, Knack, 29-10-1986 Ik vond dit zelf een leuk boek. De schrijfstijl van Herman Brusselmans staat mij wel aan. Zijn stijl is levendiger dan de meeste andere schrijvers en toch krijg je niet het idee dat je een boek leest van een schrijver die boven alles komisch probeert te zijn. De humor die Brusselmans gebruikt is ook veel subtieler dan schrijvers als bijvoorbeeld Remco Campert. Brusselmans gebruikt kleine grapjes en woordspelingen om het verhaal te relativeren zodat het niet ‚‚n depressief geheel wordt. Campert probeert meestal gewoon leuk te zijn en bij hem maakt de humor niet echt deel van het verhaal uit, het wordt gebruikt als een middel om het verhaal meer toegankelijk te maken voor de mensen. Daarom houd ik meer van Brusselmans' humor, maar Carel Peeters verheft Campert juist boven Brusselmans. Dit is duidelijk te merken want zijn hele recensie draait eigenlijk om de vergelijking van Brusselmans en Campert. Als je het eigenlijke verhaal van Heden ben ik nuchter gaat samenvatten kom je tot de conclusie dat het plot eigenlijk heel simpel is en redelijk voorspelbaar. Ook tijdens het lezen vraag je je af waar het verhaal nu eigenlijk over gaat. Ik ben het daarom met Joris Note eens dat het boek meer om de emoties en de taal gaat dan om het verhaal. Ook geeft Joris Note als mogelijke verklaring voor dit gebrek dat het boek op deze manier beter de belevingswereld van Brusselmans zelf weer kan geven: onafgerond en eigenlijk niet interessant. Ik heb hier mijn twijfels over. Ik denk dat Brusselmans deze stijl juist gebruikt om de lezer te laten denken dat het boek autobiografisch is. Ook zijn boek "Ex-schrijver" is op deze manier geschreven, ook daarin gaat het om dezelfde emoties. Als Brusselmans' belevingswereld werkelijk zo oninteressant is, waarom zou hij er dan meerdere boeken over schrijven? Ik vind dat Brusselmans een schrijver is die erg goed emoties kan beschrijven in zijn verhalen. Je voelt echt mee met de hoofdpersoon, je hebt het gevoel dat je de gevoelens die hij beschrijft kent. Dit maakt het een goed boek want veel andere boeken met hetzelfde doel (zoals bijvoorbeeld De Avonden) slagen daar niet in. Maar zoals blijkt gebruikt Brusselmans deze eigenschap dus om het eigenlijke verhaal te verbergen, en dat vind ik wel een minpunt. Als hij het verhaal iets meer uitgewerkt zou hebben ten koste van de beschrijving van de emoties zou het boek ook nog heel goed leesbaar blijven, misschien zelfs wel iets beter. Als je beide recensies vergelijkt dan kom je tot de conclusie dat beide recensenten globaal dezelfde mening hebben. Carel Peeters analyseert het boek eigenlijk alleen maar terwijl Joris Note meer over de diepgang van het boek schrijft. Carel Peeters vindt dat het een goed boek is, maar Joris Note schrijft dat het er op lijkt alsof het boek wat haastig geschreven en uitgebracht is. Dit is eigenlijk het enige grote meningsverschil tussen beide recensenten. Mijn eigen mening hangt daar een beetje tussen in, het is niet zo dat ik mij kan aansluiten bij een bepaalde recensie.