Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2007
• 191 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Nieuwe bezoekers van mijn skybox vroegen me nogal eens wat het schild boven de ingang voorstelde. 'Ons familiewapen.' Ze namen altijd alles letterlijk, die vips, maar geloofden nooit hun ogen.

Samenvatting

Het is de dag dat Rotterdam de eredivisie kan winnen in een thuiswedstrijd tegen Amsterdam. Mo of Movo is de mysterieuze leider van de Pit, de belangrijkste supportersgroep van Rotterdam hij heeft deze positie twee jaar geleden overgenomen na de dood van de vorige leider Mombarg tijdens een gevecht tussen aanhangers van Rotterdam tegen aanhangers van Amsterdam. Dit gevecht is gefilmd door een camera (QX-Q-8) van Staatswaterbeheer.

Movo heeft niet alleen de positie als honderdman, zoals de leider van de Pit genoemd wordt, overgenomen, maar ook de vrouw van Mombarg. Zora en Movo hebben kort geleden een drieling gekregen die ze MIM noemen naar de romeinse cijfers van het jaar waarin de drieling is geboren, 1999.

Via het tv programma: "Mevrouw, heeft u mijn broertje soms gezien, mevrouw," komt Zora haar zoon op het spoor die ze heeft weggeven omdat ze hem kreeg op haar zestiende en ze niet voor hem zou kunnen zorgen. In de krant had ze gelezen dat het jongetje was overleden, maar een later krantenbericht meldde dat dit een verkeerd bericht was.

Tegelijkertijd zijn de ouders van Mo opzoek naar hun zoon die twee jaar geleden is verdwenen. Mo heeft namelijk al twee jaar geen contact meer met zijn ouders en juist op deze dag, de dag van de bekerwedstrijd, hoort hij dat zijn vader is overleden.

Rotterdam wint de schaal en als Mo terugkomt naar het café van zijn vrouw, Zora’s Place, treft hij haar nogal verward aan. Hij wil met haar vrijen om het kampioenshap te vieren, maar zij laat dat niet toe. In plaats daarvan laat ze hem een ouderwetse pornofilm zien, zoals ze wel vaker deden sinds de zwangerschap. Deze film is anders, Zora speelt als vijftien jarig meisje in deze film net als Mombarg en een goede vriendin van haar. Terwijl Mo zich aftrekt, vertelt Zora hem dat dit het moment van zijn verwekking is geweest. Mo gelooft haar niet en denkt dat Zora aan een postnatale depressie lijdt waardoor het verlies van haar ex-man en van haar zoontje weer boven komt.

Mo neemt Zora mee naar het stadhuis voor de huldiging. Zora is niet op haar gemak en na de korte toespraak gaan ze alweer terug naar huis. Daar wil Zora Mo iets laten zien op de televisie, maar voor het televisie programma "Mevrouw, heeft u mijn broetje soms gezien, mevrouw" begint, is er eerst nog een politiebericht. Hierin wordt nieuwe informatie over het gevecht bij het Hellegat gedeeld omdat er blijkbaar aanwijzingen zijn gevonden dat Mombarg met een mes om het leven is gebracht. In het programma worden eerst Mo’s ouders, de heer en mevrouw Satink, voorgesteld die hun zoon al twee jaar kwijt zijn. Mo blijkt sinds 1991 bij zijn grootvader te hebben gewoond na een bezoek aan een psychiater. En hoewel hij toen nog contact had met zijn ouders verdween hij zes jaar later. Het programma heeft Mo gevonden en vertelt zijn ouders dat hij nu boven een Rotterdams café woont en dat hij niet aan het programma mee wilde werken maar wel bloed af wilde staan. Dan wordt ook Zora in het programma voorgesteld en legt ze uit dat ze haar zoontje zoekt dat ze heeft afgestaan in 1973 en waarvan ze lange tijd heeft gedacht dat het dood gegaan was. Zij heeft het kindje afgestaan en het naar het ziekenhuis laten brengen, maar in plaats daarvan is het in het Kralingse Bos neergelegd waar het nog maar net op tijd is gevonden door een wandelaar.

En dan wordt Mo naar beneden geroepen door zijn zwager Hero, die hem met hulp van een computernerd laat zien hoe de beelden die tijdens het gevecht van het Hellegat zijn gemaakt vergroot en verhelderd kunnen worden waardoor in een jaszak het mes te zien is waarmee Mombarg om het leven is gebracht. Het is duidelijk dat Mo degene was die het mes bij zich had. Mo gaat weg, naar buiten om zich in de uitbrekende rellen te mengen. In de chaos van de rellen laat Mo bezinken wat hij allemaal heeft gehoord en overweegt hij wat er waar van kan zijn. Hij dwaalt door de stad terwijl hij door zijn gedachten en herinneringen dwaalt. Hoewel hij er nog niet helemaal uit is of het waar is dat hij met zijn moeder is getrouwd en zijn vader heeft vermoord, besluit hij snel terug te gaan naar het café omdat Zora wel denkt dat het waar is. In de keuken van het café hangt een dikke rook walm van frituurvet en verkoolde bitterballen Mo kan haast niets zien. De radio staat aan en tettert over voetschimmels ter gelegenheid van de Week van de Voet. Terwijl hij op de tast de gaspitten uitdraait zodat de damp iets afneemt. Dan ziet hij Zora, hangend in een strop, helemaal naakt en haar kleren netjes opgevouwen over een stoel. Boven begint Mim te huilen en haar borsten reageren nog op het gehuil. Mo probeert haar uit de strop te tillen, maar schrikt van de aanraking van haar koude slappe vlees. Als langzaam eindelijk de keukendeur in het slot valt, begint het lichaam van Zora door de luchtverplaatsing te draaien, tot zij met haar rug naar hem toe hangt. Op haar rug heeft ze een heleboel kleine pigment vlekjes waarvan Mo altijd heeft geprobeerd het patroon te achterhalen. Hij denkt aan zijn liefde voor Zora en voor hun Mim en plotseling geloofd hij volledig in wat hem allemaal verteld is en hij walgt van zichzelf. Hij duwt zijn hoofd in het hete frituurvet en schreeuwt het uit van de pijn waardoor de mensen uit het café polshoogte komen nemen. Ze zien Zora hangen en Mo door de keuken lopen met een gezicht dat onherkenbaar is. Zora halen ze uit de strop, maar ze is niet meer te redden. Als Mo meegenomen wordt door de ambulance is hij zich ten volle bewust van al zijn misstappen en hij wordt gearresteerd voor de moord op Tonnis Mombarg.

Personages

Zora Witlox

Zora is bijna 42, ze is getrouwd met Mo en heeft kortgeleden een drieling gekregen waardoor ze zich nu onprettig voelt in haar lijf. Haar normaal kleine borsten zijn opgezwollen van het zogen en haar buik is uitgelubberd. Op haar rug heeft ze allemaal kleine pigment vlekjes waarbij codes zijn getatoeëerd hoewel ze niet weet wat die codes betekenen. Ze heeft woest rood haar dat volgens Mo altijd dierlijk ruikt. Ze draait heerlijke bitterballen, maar als ze er achter komt dat ze met haar zoon getrouwd is stort alles in elkaar. En pleegt ze zelfmoord door zich op te hangen in de keuken.

Tonnis Mombarg

Tonnis is de voormalige honderdman van de Pit, de supportersvereniging van Feyenoord, hij is twee jaar geleden gedood bij een vechtpartij bij knooppunt Hellegatsplein.

Mo

Mo, Movo, Tibbolt Satink, Reinier van Kralingen, het blijkt allemaal dezelfde persoon te zijn. Deze verschillende namen kenmerken de verschillende karakter eigenschappen van hem. Hij is een lieve vader, een gepassioneerde minnaar, maar ook een moordenaar. Mo heeft snel last van de gewrichten in zijn voeten en is in 1991 bij zijn grootvader gaan wonen na een voorspelling van zijn psychiater dat hij zijn vader iets zou aan doen. In 1997 keert hij zijn familie de rug toe en neemt hij de plaats als Honderdman in bij de supportersvereniging van Feyenoord als ultieme wraak op zijn vader die bestuurslid is bij de supportersvereniging van Ajax. Deze positie kan hij innemen door Mombarg te doden. Hij trouwt uit liefde met Zora en krijgt met behulp van IVF kinderen met haar. Hij walgt van zichzelf als hij erachter komt dat hij met zijn moeder getrouwd is en straft zichzelf door zijn hoofd in de frituurpan te duwen waar het hete vet zijn gezicht weg vreet. In het verhaal is Mo 26 jaar oud.

Gerbert en Ulrike Satink

Het echtpaar Satink woont in Amsterdam, ze hebben hun zoon Tibbolt geadopteerd, maar dit nooit aan hem vertelt. Gerbert is een vooraanstaand lid van de supporters vereniging van Amsterdam en hij overlijdt op de dag van de wedstrijd. Ulrike heeft rond de tijd van Tibbolts geboorte een auto ongeluk gehad waardoor ze grote littekens heeft op haar borst.

Quotes

"'Bizarre dag toch, die zesde september van het jaar ’97,’ zei Zora zacht. ‘Dat prinses Diana begraven werd, vooruit, dat is de wereldgeschiedenis, die gaat altijd door. Maar het was ook de dag dat ik weduwe werd… en dat mijn zoon niet van het slagveld terugkeerde. Het enige gelukkige aan die dag leek, toen althans, dat jij opeens voor m’n neus stond. Achteraf bezien was dat nog het zwartste aan die zesde september.'" Bladzijde 127

"Ergens aan het firmament van hun blinde duisternis was, losgewoeld uit hun mama’s tepelhof, een mat zilveren maan verschenen, en daarnaar hieven ze huilend hun snuitjes op, als hongerige wolvenwelpen. Hij moest ze op een of andere manier zien te voeden, want hij wilde dat ze op z’n minst honderd en twee werden: zo hadden ze in drie eeuwen geleefd. Het volgende moment schuimde de walging alweer in hem op. Kinderen met zulk besmet bloed konden nooit zo oud worden." Bladzijde 164

"‘Jij weet nog helemaal niks, jij.’ Het klonk opeens hard en koud. ‘Wacht maar af. Eer de avond voorbij is, heb jij zoveel kennis opgedaan dat… och, jongen, dan vergaat je alle lust om het op papiertje zetten.’" Bladzijde 85

Thematiek

Oidipusmotief

Het bekende Oidipusmotief staat ervoor dat een hoofdpersonage zijn vader dood en met zijn moeder trouwt. Net als in het oude verhaal van Oidipus is er hier opnieuw sprake van een poging om het noodlot te ontwijken. Mo probeert bij zijn ouders weg te gaan, maar omdat hij zonder het te weten geadopteerd is vindt hij dan juist zijn echte ouders. Net als in het klassieke verhaal van Oidipus ontneemt Mo zichzelf zijn zichtvermogen, nu niet door zijn ogen uit te steken, maar door zijn hoofd in heet frituurvet et steken.

Motieven

Noodlot

Door de toevoeging van het ik personage geeft Van der Heijden zijn verhaal een hoop van het noodlot mee. Bovendien is het juist wanneer Mo aan zijn noodlot probeert te ontsnappen dat het noodlot hem treft.

Sport

In dit verhaal vormt het voetbal een belangrijke verbinding die aanzet tussen verwijdering, maar ook verbroedering tussen mensen. Bovendien geeft de voetbalwereld een soort politiek circuit waar Mo zijn weg in moet vinden.

Familiebanden

In dit verhaal zijn de familiebanden zeer belangrijk en ook vrij ingewikkeld. Omdat er allerlei geheimen zijn hebben de personages zelf niet door hoe de banden zijn en daardoor maken ze verschrikkelijke fouten.

Motto

MIM is opgedeeld in drie delen die alle drie een eigen motto hebben.

Deel 1 De doorstoken globe

Vier ministers, zestig generaals, de direkteur van de posterijen en talloze kapitalisten hadden het land verlaten, hadden een breinaald door hun globe gestoken en waren naar het verste punt op de kloot gevolgen.

Harry Mulisch, 'Quauhquauhtinchan in den vreemde', uit: De versierde mens

In dit verhaal uit de bundel de versierde mens is ook een jongen in een ander gezin opgegroeid en pleegt hij uiteindelijk vadermoord. Dit komt overeen met het verhaal in MIM, daarnaast verwijst het fragment naar het vluchten van Mo naar de andere kant van de wereld, of in dit geval Rotterdam omdat zijn Amsterdamse ouders hem daar nooit zullen zoeken.

Deel II Edelweiss

Wie alles kent, behalve zichzelf, weet niets.

Het evangelie van Thomas, Logos 67

Dit motto verwijst naar het deel van het verhaal in MIM dat hierop volgt. In dit deel komt Mo erachter dat Zora zijn moeder is en Mombarg zijn vader en daardoor stort zijn hele leven dat eerst zo mooi leek in elkaar.

Deel III Braille voor het oog

Sera tamen tacitis poena venit pedibus.

Tibullus

Dit betekent ongeveer: Laat, komt de straf geruisloos aangelopen.

Met deze bekende quote van Tibullus wordt verwezen naar de straf die Mo krijgt en Zora die ook gestraft wordt. Uiteindelijk haalt de straf hen in hoewel ze er lang vooruit konden blijven lopen.

Opdracht

Voor Harry Mulisch, uit Homo duplex

Trivia

MIM maakt onderdeel uit van een hommage aan Harry Mulisch ter ere van zijn tachtigste verjaardag. Deze noemt de boeken dan ook liefkozend \'zijn kleindkinderen\'.

Titelverklaring

De titel van het boek is MIM of de doorstoken globe.

MIM verwijst naar de drieling van Zora en Mo en het jaar waarin het verhaal zich afspeelt, 1999, dat is namelijk in Romeinse cijfers MIM.

De doorstoken globe verwijst naar het wapenschild dat de ik figuur die alle geheimen van het boek al lijkt te weten boven de ingang van zijn VIP lounge in de kuip heeft opgehangen.

Structuur & perspectief

Het boek is opgebouwd in drie delen met elk een eigen titel en motto, binnen deze delen zijn er hoofdstukken gemaakt, deze dragen geen titel. De verschillende hoofdstukken worden gebruikt om van perspectief te wisselen of van plaats. In het verhaal wordt vooral een alwetende verteller gebruikt, hoewel er ook een ik-persoon in voorkomt. Hierdoor lijkt de ik-persoon een invloed te hebben op de gang van zaken in de wereld. De ik-persoon lijkt een soort god of in ieder geval een hoger wezen omdat die alles al weet en er zelfs een hand in lijkt te hebben gehad dat het verhaal zo is gelopen.

Wanneer er verteld wordt vanuit een alwetende verteller wisselt de schrijver bij welk personage hij de focus legt tussen Mo en Zora.

Decor

Het verhaal speelt zich af in één dag. Een dag die begint met de wedstrijd tussen Amsterdam en Rotterdam, waarna Mo terug naar Zora's place gaat. Het café wat Zora runt en wat een oude slagerij is geweest. Boven Zora's Place wonen Zora en Mo. In de stad breken rellen uit. Het verhaal speelt zich af in Rotterdam op de voorgenoemde plaatsen. Zora's Place: het café en de keuken en de bovenwoning is verreweg de belangrijkste plaats.

Stijl

Van der Heijden gebruikt weinig 'moeilijke woorden'. Zijn zinnen zijn misschien iets langer dan gemiddeld, maar door zijn woordkeuze zijn ze toch goed te volgen.De verwarring zit hem in het wisselende perspectief waardoor je soms ineens met een ander personage meekijkt, bovendien is die verwarring natuurlijk ook een resultaat van de korte vertelde tijd waardoor er veel teruggeblikt wordt.

Slotzin

Movo voelde hoe de brancard de ambulance in werd geschoven. Eindelijk gearriveerd, zijn pede poena claudo. De straf met de horrelvoet. De vergelding die achter de misstap aan kwam hinken.

Beoordeling

Hoewel ik MIM in eerste instantie verwarrend vond omdat ik niets van voetbal weet en door het perspectief in de war raakte, zou ik het zeker aanraden. Vooral als de lezer bereid is om het begin opnieuw te lezen, wat zeker de moeite waard is wanneer je het hele verhaal al kent. Van der Heijden heeft het verhaal heel strak in elkaar gevlochten en het is erg leuk dat hij het klassieke Oedipusmotief een modern tintje geeft door het te combineren met voetbalrellen en de strijd tussen Ajax en Feijenoord in plaats van tussen twee Griekse staatjes.

Recensies

"Van der Heijden heeft met Mim een roman vol tederheid, rake inzichten, erotiek, humor en schoonheid geschreven. Een subtiel gecomponeerd verhaal over wraak, mysteries en bloedverwantschap dat verleidt tot het willen van meer." http://recensieweb.nl/rec...-oedipous/

"Mim is dus goed, heel goed. Maar heeft het boek ook nog iets met Harry Mulisch te maken? In algemene zin zijn er genoeg overeenkomsten tussen de schrijvers Mulsich en Van der Heijden, met hun voorliefde voor de grote greep en het verlangen om wat zij beschrijven een mythologische ondertoon te geven." http://nrcboeken.vorige.n...-de-wereld