Feitelijke gegevens

• 1e druk, 1952
• 176 pagina's
• Uitgeverij: Ambo

Flaptekst

Eerste zin

Het leek wel lente toen ik in februari na de Slag om Stalingrad met een boemeltje van München naar de voorstad Solin ging.

Samenvatting

In dit boek beschrijft Inge Scholl het verhaal van haar broer Hans en zus Sophie die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog verzetten tegen het Duitse regime.

Als de ideologie van Hitler langzaam het land binnendruppelt, lijkt er eerst nog niets aan de hand te zijn. Ook Hans en Sophie gaan bij de Hitlerjugend. Met de Hitlerjugend gaan ze op kamp en doen ze allerlei leuke dingen. Vader laat hen gaan maar heeft zo zijn bedenkingen. Hoe langer ze bij de Hitlerjugend zitten, hoe meer Hans en Sophie merken dat er iets mis is. Hans, de altijd zo opgewekte jongen, merkt aan de mensen dat ze er rare ideeën op nahouden wat betreft de joden bijvoorbeeld. Ze komen op een punt waar ze de Hitlerjugend verlaten.

Hans studeert ondertussen. Hans heeft veel vrienden op zijn nieuwe opleiding en nadat de jongere Sophie ook is gaan studeren, wordt ze opgenomen in de vriendengroep van Hans. Inmiddels is het zo ver gekomen dat het land volop in oorlog is. Hans en zijn vrienden zien alles aan en kunnen dit niet aan hen voorbij laten gaan. Ze schrijven allerlei pamfletten. De pamfletten waren intellectueel en er werden citaten van klassieke schrijvers gebruikt om hun punt duidelijk te maken. In de pamfletten beschreven de jongeren het feit dat Duitsland aan de ondergang geholpen zou worden met wat er op dit moment gebeurde. Ook riepen de jongeren mensen op om in verzet te gaan, zoals te lezen is in dit stukje: Als iedereen wacht tot de ander begint, zullen de boden van de werkende Nemesis onstuitbaar oprukken en dan zal ook het laatste slachtoffer zinloos in de muil van de onverzadigbare demon geworpen worden. Daarom moet iedereen zijn verantwoordelijkheid binnen de cultuur van het christendom en het avondland kennen en zich in dit laatste uur verzetten waar hij maar kan, en in actie komen tegen de gesel van de mensheid, tegen het fascisme en elk aanverwant systeem van de absolute staat. Pleeg passief verzet waar je maar kunt, verhinder dat deze atheistische oorlogsmachine blijft draaien, voordat het te laat is, voordat ook de laatste steden, net als Keulen, zijn veranderd in een puinhoop en voordat ook de rest van de jeugd van het volk ergens voor de hybris van een Untermensch is doodgebloed. Vergeet niet dat elk volk de regering verdient die het kan uithouden! 

De jongeren weten dat wat zij doen, gevaarlijk is. Er hoeft maar één persoon te zijn die hen ziet, één persoon te zijn die hoort dat zij bij de verzetsgroep ‘De witte Roos’ horen. Er wordt dan ook erg zorgvuldig omgegaan met nieuwe mensen die bij hun groep willen horen. Er zijn verschillende mensen die dat willen, zo ook een professor. De jongens en Sophie komen vaak ’s avonds bij elkaar om te discussiëren over verschillende onderwerpen die met de oorlog te maken hebben.

Dan worden de jongens opgeroepen voor hun dienstplicht. Terwijl ze in Rusland vechten, wordt de vader van Hans gevangen genomen. Het broertje van Hans en Sophie is ook in Rusland. Hans zegt tegen hem dat ze het moeten zien als een eremedaille, dat hun vader in de gevangenis zit. Zij verzetten zich tenminste.

Even later komen de jongens weer terug uit Rusland en begint het volgende studiejaar. Ze gaan weer verder met hun verzet. Ze verspreiden heel veel pamfletten in de grote steden, ze bekladden muren met teksten als ‘Weg met Hitler’ en ‘Vrijheid’. Het is erg spannend om dat te doen; er zijn immers zo veel mensen die uitkijken naar ‘verraders’.

Sophie en Hans willen dat de pamfletten ook de universiteiten binnenkomen, zodat meer studenten zich bij het verzet zullen voegen. Net als ze een grote stapel van de pamfletten verspreiden in de universiteit, ziet de huisbaas hen. Niet lang daarna worden ze opgepakt en in de gevangenis gegooid.

Urenlang worden Sophie en Hans verhoord en Sophie en Hans doen hun best om alle ‘misdaden’ die ze hebben begaan, zichzelf toe te schrijven zodat hun vrienden daar niet voor berecht kunnen worden. Wonder boven wonder mogen hun ouders hen nog even zien voordat hun vonnis voltrokken wordt. Ze zijn trots op hun werk, hebben iedereen vergeven en vragen hun ouders de groeten te doen aan hun vrienden. De beulen die het vonnis hebben voltrokken gaven later aan nog nooit mensen zo te hebben zien sterven. Ze wisten dat zij vermoord werden, maar dat hun werk een barst had geslagen in het stevige bolwerk van Hitler. Het was niet voor niets.

Personages

Hans Scholl

Hans Scholl was een slimme student die gekenmerkt werd door zijn nooit uitdovende innerlijke kracht. Hij gebruikte deze om zich te verzetten tegen het Duitse regime. Hierbij werd hij wel eens ontmoedigd maar hij kwam er altijd weer bovenop. Zelfs toen zijn dood op hem stond te wachten kon hij zijn hoofd nog recht overeind houden, en hoewel hij ook verdriet had, nog anderen troosten.

Sophie Scholl

Sophie was een onschuldig meisje dat veranderde in een sterke vrouw die geen angst meer kende. Ze streed voor een goed doel en deed dit met alles wat ze in zich had. Toen zij bijna vermoord zou worden, kon ze niet treuren om haar dood. Ze wist dat wat ze gedaan hadden, resultaat zou hebben. Ze kon haar eigen dood tenietdoen en denken aan het grotere doel.

Christoph Probst

Naast Hans en Sophie speelde Christoph ook een grote rol bij de verzetsgroep. Omdat hij kinderen had werd hij erbuiten gehouden als ze hele gevaarlijke dingen gingen doen. Toch werd hij samen met Hans en Sophie als eerste opgepakt. Hij was een eerlijke man die wilde sterven voor het grotere doel maar wilde leven voor zijn vrouw en kinderen.

Quotes

"Ik kan niet begrijpen dat ‘vrome’ mensen op dit moment bang zijn dat God niet bestaat, omdat de mensen hem met het zwaard en met schandelijke daden op de hielen zitten. Alsof God niet de machtigste zou zijn (ik voel dat alles in zijn hand ligt), de machtigste. We moeten alleen bang zijn voor de mensen, omdat zij zich afwenden van hem die hun leven is." Bladzijde 57

"In de zomer van 1943, maar vooral in de late herfst en in december 1943, werd nog een verzetsgroep opgerold, die later de geschiedenis is ingegaan onder de naam Hamburgse tak van de witte roos. Die tak werd, vergelijkbaar met München, gevormd door een groep studenten en intellectuelen, waar volgens overlevenden ongeveer vijftig mensen deel van uitgemaakt moeten hebben." Bladzijde 77

Thematiek

Wo ii: verzet

Het thema van dit boek is verzet tijdens de tweede wereldoorlog. Het verhaal doet verslag van de acties van Hans en Sophie en de verzetsgroep Die weisse rose. Zonder veel persoonlijke emotie van de schrijfster wordt het verhaal van deze verzetsgroep beschreven. Daarom is het thema van dit boek het verzet. Hoewel Sophie en Hans eerst zelf deel uitmaakten van de Hitlerjugend merkten ze steeds meer en meer dat hen rare ideeën werd aangeleerd. Ze gingen zich hier tegen verzetten en wisten ook precies waartegen, omdat ze het zelf hadden meegemaakt, ze hadden de ideeën leren kennen en wilden ze tegenspreken in de vorm van pamfletten.

Motieven

Vertrouwen

Vertrouwen is ook een belangrijk motief. Het deel waar dit het beste naar voren komt in het boek is als Sophie, Hans en Christoph zijn opgepakt. Al hun vrienden vrezen voor het feit dat zij ook opgepakt kunnen worden maar weten dat zij niet verraden zullen worden. Sophie, Hans en Christoph nemen alle schuld op hen en proberen zoveel mogelijk misdaden aan zichzelf toe te kennen om hun vrienden vrij te pleiten. Binnen de verzetsgroep was een enorm vertrouwen. Je kon niet zomaar iemand erbij halen omdat je eerst zeker moest weten of die persoon te vertrouwen was zoals de anderen dat waren.

Relatie tussen broer en zus

De relatie tussen Hans en Sophie is ook een motief in dit boek. De relatie tussen hen wordt niet uitgebreid beschreven maar je merkt wel dat deze zorgt voor angst bij Sophie en tegelijk ook vertrouwen. Sophie is erg bang als haar broer bijvoorbeeld niet op tijd thuiskomt maar vertrouwt hem ook in alles dat het wel goed komt. Hans en Sophie komen uit hetzelfde gezin en daarom wordt er soms ook over de familie geschreven, zo leer je hen beter kennen.

Toekomstdroom

De toekomstdroom van Hans en zijn vrienden is een belangrijk motief in dit boek. Het thema is hun verzet tijdens de tweede wereldoorlog maar dat verzet kwam ergens vandaan. Met Die weisse rose wilden ze aan de mensen laten zien dat het niet normaal was wat er gebeurde en dat het ook anders kon. Zij droomden van een toekomst waar het weer beter was, waar weer vrijheid zou zijn.

Wo ii: algemeen

De Tweede Wereldoorlog is waar het allemaal mee begon. Hitler liet het er voor de jongeren allemaal mooi uitzien en ze deden vrolijk mee met de Hitlerjugend. Sommigen verlieten deze groep niet, maar anderen merkten dat het fout zat. De Tweede Wereldoorlog is een belangrijk motief voor dit boek omdat alles ontstaan is door deze oorlog. Het verzet is gekomen door de oorlog en Sophie en Hans zijn uiteindelijk vermoord tijdens de oorlog.

School- en studentenleven

Het studentenleven van Hans, Sophie en hun vrienden is een belangrijk motief. Hans en Sophie begaven zich in een intellectueel milieu, wat hun manier van verzet heel erg heeft beïnvloed. Zij en hun vrienden probeerden zich te verzetten door intellectuele pamfletten te verspreiden waarin ze klassieke schrijvers aanhaalden en mensen opriepen zich passief te verzetten. Juist omdat ze intellectueel waren, beseften ze dat wat hen aangeleerd werd niet waar was en dat het nodig was de echte waarheid te verspreiden.

Trivia

Inge Scholl heeft een school gesticht in nagedachtenis van Hans en Sophie Scholl.

Titelverklaring

'De witte roos' is de naam van de verzetsgroep die Hans en zijn vrienden hebben opgericht om zich te verzetten tegen Hitler. Dit verhaal beschrijft de acties die zij deden om tegen het regime in te gaan en beschrijft ook het leven van Hans en Sophie tijdens de oorlog. Zij waren de spil van De witte roos. Daarom heet dit boek De witte roos.

Structuur & perspectief

Het verhaal wordt verteld als één geheel. Het is wel verdeeld over hoofdstukken maar die hebben geen naam. Het verhaal loopt door, waarbij het leven van Sophie en Hans tijdens de oorlog de rode draad is. Er zijn verschillende delen in te onderscheiden; het eerste deel beschrijft de jeugd van Hans en Sophie ten tijde van hun lidmaatschap bij de Hitlerjugend. In die tijd was alles nog goed, en hadden ze niet het idee dat Hitler niet het beste voor had met het land. Daarna komt het deel waarin Hans merkt dat het niet zo gaat als hij had gedacht en waarin hij in opstand komt. Hij richt met vrienden 'Die weisse rose' op. Daarna begint het derde deel; het deel waarin de jongens gevochten hebben aan het front en teruggekomen zijn. Ze verdubbelen hun inzet en acties. Dit deel eindigt met het gevangen nemen van Hans en Sophie. In het laatste deel wordt de dood van Hans en Sophie beschreven en lees je de pamfletten die zijn uitgedeeld en verspreid in de grote steden. 

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de alwetende verteller. Inge Scholl beschrijft het verhaal met wat zij meegemaakt heeft en met informatie uit de brieven en verhalen van de vrienden van Hans en Sophie.

Decor

Het verhaal speelt zich voornamelijk af ten tijde van een deel van de tweede wereldoorlog in Duitsland, in 1942 en 1943. Het speelt zich voornamelijk af in Munchen, waar Hans en Sophie studeerden. 

Van het begin tot het eind van het boek verloopt er ongeveer een jaar. 

Er zijn verschillende flashbacks en flashforwards in het het verhaal. Zo begint het verhaal met de acties van Hans en Sophie en hun ter doodveroordeling. Door de flashbacks en flasforwards heb je het idee dat je naar het verhaal van iemand luistert, dat iemand het vertelt. Je komt alles te weten, maar niet helemaal in chronologische volgorde.

Stijl

De stijl van Inge Scholl is zo, dat het lijkt dat je naar een verhaal aan het luisteren bent; alsof iemand het vertelt. Als iemand een verhaal vertelt valt deze ook wel eens terug op een eerdere gebeurtenis, komt er een datum zomaar tussendoor of wordt er vast vooruitgeblikt. Zo is dat in dit boek ook. Door het verhaal op deze manier te vertellen gaat het echt leven, het is alsof er Inge Scholl naast je zit die het levensverhaal van haar broer en zus aan je vertelt. Ze is overigens niet huiverig om ook wat moeilijkere woorden en stukken tekst op te nemen in het verhaal. 

Het boek boek soms wat wetenschappelijk aan, als een uiteenzetting of een studie. Dit, vooral omdat er delen van of hele pamfletten in zijn opgenomen. De delen waarin Scholl haar eigen verhaal weer vertelt zijn juist meer verhalender. Hoewel dit boek deels gaat over de dood van haar eigen broer en zus, beschrijft Scholl dit heel kalm en rustig, zonder al te veel emotie van haar kant. 

Slotzin

Meer konden en wilden ze niet, en ze waren bereid te betalen met alles wat ze hadden en waren.

Beoordeling

Zoals op de achterkant van dit boek beschreven staat: dit is een ontroerend en indrukwekkend boek. Soms huiverde ik van de gruweldaden die mensen zijn aangedaan, andere keren had ik een gevoel van bewondering voor de inzet en het lef dat Hans en Sophie toonden tijdens deze moeilijke tijd. 

Hoewel de dood van Hans en Sophie erg rustig wordt omschreven, treft het je als je het aan het lezen bent. Ik krijg door dit boek steeds meer bewondering voor de mensen die zich verzetten tegen het Duitse regime en lees hoeveel kracht Hans en Sophie in zich gehad moeten hebben om te strijden voor iets waarvan ze, op een bepaald punt, wisten dat ze ervoor zouden moeten sterven.

Recensies

"Het is een aanbeveling voor geschiedenis liefhebbers en mensen die interesse hebben in de andere kant van de tweede wereldoorlog." http://www.bol.com/nl/p/d...008688384/

"Ik had meer persoonlijke informatie verwacht, maar het is een verslag van de gebeurtenissen wat afstandelijk blijft doordat het alleen feiten weergeeft." http://www.bol.com/nl/p/d...008688384/