Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 380 pagina's
• Uitgeverij: Ambo I Anthos

Flaptekst

Eerste zin

Er heeft een diertje door de sneeuw gelopen.

Samenvatting

Johnny Idaho, Hatsu Hamada en Willem Gerson verblijven alle drie op de Archipel. Gerson heeft het door zijn macht en rijkdom het beste voor elkaar. Hamada werkt voor hem en geniet dus ook van enkele voordelen van dit nieuwe land. Idaho heeft en kan niets in de ogen van deze wereld en heeft er dus niets te zoeken. Hij wil echter wraak en zoekt naar Gerson. Het verhaal wordt verteld vanuit hun verschillende perspectieven: ik beschrijf het verhaal per persoon in chronologische volgorde.

Johnny Idaho

Idaho is veertien en woont met zijn moeder in Moab, Denver, Amerika. Hij heeft weinig vrienden en verliest zich in boeken. Op een nacht kan Idaho niet slapen en hij komt in de kelder van het gebouw terecht. Hij maakt een praatje met iemand die de was komt doen. Dan stort het gebouw in en hij komt onder het puin te liggen. Er ligt een groot blok beton op zijn been waardoor hij zich niet kan bewegen. De andere man is meteen dood en Idaho ziet hem in de komende dagen voor zijn ogen wegrotten. Idaho probeert eerst los te komen, dan zelfmoord te plegen maar niets lukt. Uiteindelijk krijgt hij zichzelf toch los en wringt zichzelf naar buiten. Hij wordt gevonden en naar een ziekenhuis gebracht. De mensen in het ziekenhuis weten niet wie hij is en vertellen hem dat het instorten van het gebouw het gevolg geweest is van een terroristische aanslag en dat niemand het overleefd heeft: ook Idaho en zijn moeder niet. Idaho wil niets zeggen en als zijn been gezet is, ontsnapt hij.

Liftend komt hij in de woestijn terecht waar hij de Woestijnrat ontmoet: een alleen wonende onderhoudsmonteur die sympathie heeft voor Idaho en hem in het hutje naast hem laat wonen. Hij woont jaren bij de Woestijnrat en werkt ondertussen aan zijn lichaam: eerst vanwege het herstel, later omdat hij er kracht uit put. Op een dag ontmoet hij een backpackend meisje en zij verblijft een week in Idaho’s hut. Daarna krijgt hij de drang om terug te keren naar Moab en uit te zoeken wat daar precies gebeurd is. Hij ontdekt dat het instorten van het gebouw niet het gevolg was van een terroristische actie – hij had al nooit een ontploffing gehoord – maar van een fout in de bouwconstructie. Hij keek altijd al boos maar dan ontstaat er een onvervulde woede in hem: hij wil de hoogste pief van het bouwbedrijf, Willem Gerson, doden. Hij leent geld van de Woestijnrat en scheept zich in naar de Archipel: een land in het bezit van bedrijven.

Als hij aankomt op Downside, een eiland in de Archipel, ontmoet hij zijn contactpersoon Gonzo. Idaho is interessant voor Gonzo, omdat door zijn vermeende dood zijn vingerafdruk niet in het systeem staat. De deal die ze hebben, is dat Gonzo Idaho’s vingerafdruk krijgt en Idaho krijgt van Gerson een vingerafdruk waarmee hij Upside op kan, een ander eiland. Een vriendin van Gerson doet iets aan Idaho’s litteken omdat hij anders te veel opvalt. Twee dagen na zijn aankomst snijdt een dokter zijn vingertopje eraf en na het kopen van een mooi pak – hij heeft de vingerafdruk van ene Beeckman, een rijke kunstconservator - is hij klaar voor vertrek.

Op Upside gaat hij eerst naar Beeckmans appartement. Daarna gaat hij naar Gersons kantoor en hij zegt tegen de bewaker dat hij een afspraak met hem heeft. Gerson werkt daar echter niet meer en Idaho schiet ervandoor. Hij gaat terug naar het appartement en zoekt informatie over Gerson, wat gevaarlijk is. De volgende dag onderschept hij Keiji, een werknemer in Gersons laboratorium, en hij komt te weten dat Gerson op Executive, weer een ander eiland, woont. Terug in het appartement wordt hij overvallen door Pleasers, een dienst die iedereen in de gaten houdt, hij moet vluchten en verliest zijn e-reader. Hij gaat terug naar Downside waar hij Gersons Chinese tuinman opzoekt, dronken voert en meeneemt om zijn vingertopje af te snijden. Daarmee komt hij op Executive en uiteindelijk staat hij oog in oog met Gerson.

Hatsu Hamada

Hamada is opgegroeid in Japan en heeft gestudeerd in Tokio. Haar vader overlijdt en ze verliest bijna zichzelf maar uiteindelijk promoveert ze en ze wordt bekend. Ze ontdekt het nachtleven en seks als geneesmiddel voor haar eenzaamheid. Dan wordt ze ontdekt door Gerson en ze gaat in op zijn aanbod om onderzoek op de Archipel te komen doen: een onderzoek naar de genen van een neteldier dat niet ouder maar jonger wordt. Ze is dan 28 jaar.

Op een dag wordt ze wakker en ze voelt zich raar. Ze heeft een vreemde droom over haar vader gehad. Later blijkt dat haar weblenzen – lenzen waarmee mensen voortdurend informatie en reclame voorbij zien komen maar waarmee bijvoorbeeld Pleasers de mensen ook in de gaten kunnen houden – waarschijnlijk geïnfiltreerd zijn maar door wie of wat en waarom blijft onduidelijk. Als ze eindelijk in het laboratorium aankomt, is haar collega Keiji geïrriteerd omdat hun baas Gerson is langsgekomen en zij er niet was. De volgende dag ontmoet ze in een bar op Downside ene Seitz, een intelligente man die ooit voor Gerson werkte maar nu een trotse ‘downie’ is. Hamada vertrouwt hem niet echt vanwege haar droom: hij spreekt een zin uit die haar vader in die droom ook uitsprak. Later bezoekt Gerson het laboratorium voor een tweede keer en hij is boos omdat er te weinig vooruitgang geboekt wordt. Hij laat doorschemeren dat hij ongeneeslijk ziek is. Thuis wordt Hamada bezocht door Pleasers die haar ondervragen over haar contact met Seitz. Ze doorzoeken haar huis en vertellen haar dat haar lenzen geïnfiltreerd zijn met informatie van illegale aanbieders.

Hamada droomt weer vreemd over haar vader en ze is op het laboratorium met haar gedachten bij die droom en Pleasers. Ze heeft het gevoel dat Keiji iets voor haar verbergt. De volgende dag gaat ze bij hem eten en Keiji vertelt dat er in zijn systeem ingebroken is en dat hij geschaduwd wordt. Op vrijdag moet ze bij Gerson op Executive komen: hij vertelt haar dat hij het rapport van Pleasers gelezen heeft en zich zorgen maakt over haar brein. In hoeverre proberen anderen te achterhalen wat zij ontdekt en in hoeverre is het onderzoek veilig? Hamada schrikt en rent het huis uit maar ze kan nergens heen. Hiermee maakt ze natuurlijk een slechte indruk op Gerson. Ze gaat terug naar het laboratorium en Keiji zegt dat hij iets op het spoor is.

Hamada wordt voorzichtig en zoekt in een illegaal internetcafé op Downside informatie op over Seitz. Als ze hem weer ontmoet, confronteert ze hem met haar twijfels: heeft hij haar weblenzen laten infiltreren? Seitz ontkent alles. Hamada gaat terug in huis en verschuilt zich daar. Ze voelt zich nergens veilig. Keiji laat weten dat hij een doorbraak heeft. De volgende dag vernielt ze het laboratorium: zowel de data als de neteldieren. Keiji komt binnen en is onthutst. Als hij slaapt, schrijft ze een briefje dat hij er niets mee te maken heeft en daarna gaat ze ervandoor.

Willem Gerson

Gerson is opgegroeid in het niet chique gedeelte van Bergen aan Zee en wilde van jongs af aan hogerop: hij heeft zich opgewerkt vanaf boekhouder en is als vijftiger een hoge pief bij een financiële instelling. Hij lijdt aan een onbekende ziekte, waardoor hij slecht slaapt en weinig eetlust heeft. Zijn vrouw Sara maakt zich hier zorgen over en maakt hier voortdurend opmerkingen over maar hij vertelt haar niet dat hij ziek is. De andere vrouw in zijn leven is Francesca Giotta: zij werkt voor hem en aast op zijn functie. Gerson slikt pijnstillers en drinkt veel alcohol. Hij bezoekt zijn Indiase arts voor sterkere pijnstillers maar die krijgt hij niet. Zijn arts zegt hem dat ze verplicht is de nieuwe informatie over zijn ziekte aan de eigenaren van zijn bedrijf door te geven. Als hij aankomt op zijn kantoor, zit zijn baas, Jefferson Clay III, al op hem te wachten. Hij doet alsof hij komt praten over Giotta maar Gerson weet beter. De volgende avond moet hij met Clay uiteten.

Tijdens het eten laat Clay Gerson weten dat hij wil dat Gerson in verband met zijn ziekte een stap terug doet. Hij hoeft echter geen ontslag te nemen. Clay weet van het onderzoek dat Gerson laat doen naar het eeuwige leven en wil een minderheidsaandeel in zijn bedrijf zodat hij ook recht heeft op een toekomstige behandeling. In ruil daarvoor zal hij Gersons vertrek aankondigen als ‘het zoeken van een andere uitdaging’ en mag hij zijn Executive-rechten houden. Giotta zal hem opvolgen. Hij wil thuis alles aan zijn vrouw vertellen maar zij heeft alles al op internet gezien. Hij vertelt nog steeds niets over zijn ziekte, zodat ze ruzie krijgen. Uiteindelijk besluit Sara een tijdje weg te gaan.

De volgende dag zoekt Gerson via de mail contact met Keiji. Hij deelt zijn zorgen over het onderzoek met hem en spreekt zijn twijfels uit over Hamada. Hij vraagt hem de leiding van het onderzoek over te nemen als het moment daar is. Keiji stemt toe. Na een gesprek met Hamada maakt hij zich nog meer zorgen over het onderzoek en ’s nachts kan hij niet slapen, ook van de pijn. De volgende dag stapt hij dronken in zijn auto om naar zijn arts te gaan en geraakt van de weg. Een bewaker vindt hem en laat hem naar het ziekenhuis brengen. Zijn dokter is boos op hem vanwege het drinken. Ze wil dat hij zijn zaken gaat regelen en biedt hem palliatieve zorg aan maar Gerson wil vechten. Uiteindelijk stemt hij in met een zuster thuis die hem morfine toedient. Thuis is zij er al en hij krijgt morfine waarvan hij gekke dingen kan gaan zien. Hij wordt bezocht door Pleasers. Ze laten hem een foto van meneer Beeckman zien maar die kent hij niet.

Daarna krijgt hij bericht van Keiji dat hij een doorbraak heeft. De morfine en dit bericht maken hem weer optimistisch. Hij gaat naar buiten en ziet een jongen lopen: Idaho. Idaho confronteert Gerson met het ingestorte flatgebouw, maar Gerson ontkent en liegt, wat Johnny boos maakt. Hij onthult zijn litteken maar Gerson blijft volhouden dat het een aanslag was en Johnny begint met een snoeimes op hem in te steken. Als Gerson dood is, laat Idaho het lijk in het water afdrijven.

Personages

Johnny Idaho

Johnny Idaho is in het heden achttien jaar. Zijn vader is uit zijn leven verdwenen, zijn moeder is omgekomen toen hun flatgebouw instortte en verder heeft hij alleen een oom Bob. Hij ziet zowel zijn moeder als oom Bob liever niet in zijn leven en heeft zijn moeder regelmatig dood gewenst. Vrienden heeft hij ook niet veel: als hij later een oude klasgenoot ontmoet, vertelt hij dat ze hem ‘boekenwurm’ en ‘Ierse Indiaan’ noemden. Boeken zijn zijn enige vrienden en zijn moeder zegt dat zijn vader Indiaans bloed had. Hij haat kleine ruimtes en krijgt daar paniekaanvallen van. Verder wordt hij achtervolgd door ‘het gezicht van klei’: de herinnering aan de rottende dode man in de kelder. Idaho is wantrouwig en praat daarom weinig, wel praat hij tegen een imaginair iemand in zijn hoofd, waarschijnlijk zijn vader. Hij is niet alleen door die imaginaire vriend en het gezicht van klein met de dood verbonden: in de kelder had hij al afscheid genomen van het leven en zelfs geprobeerd zelfmoord te plegen. Door het ongeluk heeft hij een fors litteken in zijn gezicht dat mensen bang maakt, en hij loopt mank maar verder is hij mooi gespierd. Als hij ontdekt dat het instorten van het gebouw het gevolg is van iemands drang naar geld, wil hij wraak.

Hatsu Hamada

Hatsu Hamada is in het heden 28 jaar en leider van een onderzoek naar het eeuwige leven. Ze lijkt zelf ook jonger dan ze is, is mooi, heeft iets van een pop, is een workaholic, houdt van het nachtleven en neemt vaak mannen mee naar huis voor seks. Seks is na de dood van haar vader haar redding geweest: zo vond ze haar lichaam weer terug. Hamada’s moeder heeft het gezin in de steek gelaten en ze is opgegroeid met haar vader – eigenaar van een jazzcafé - met wie ze een twee-eenheid vormde. Haar vader praatte niet met haar maar was altijd bereid iets voor haar te doen. Als ze in Tokio gaat studeren, ontdekt ze dat ze niet weet hoe ze met andere mensen om moet gaan. Ze is eenzaam maar zegt tegen haar vader dat ze het druk heeft en vrienden heeft en hij gelooft haar, vraagt niet door, wat haar boos maakt. Als hij overlijdt aan kanker, geraakt ze in een crisis: ze rijdt met de trein naar haar geboortegrond en probeert zichzelf op te hangen in een zelfmoordwoud maar de tak breekt. Ze herstelt, promoveert, wordt bekend en krijgt een aanbieding van Gerson. Ze gaat op zijn aanbod in vanwege het geld dat hij kan verzorgen en de gevoeligheid van haar werk. Gedurende het onderzoek krijgt ze er echter steeds meer twijfels over: een eventuele uitkomst zal in handen blijven van mensen als Gerson, haar vader zal de behandeling nooit gekregen hebben. Ze voelt steeds minder urgentie om het onderzoek af te ronden.

Willem Gerson

Willem Gerson is een vijftiger in het heden, een workaholic en een vechter. Hij verafschuwt mensen zonder ambitie en zijn motto is ‘leven is willen’. Ook geluk is volgens hem een kwestie van perceptie, ongelukkige mensen missen de mogelijkheden iets van hun leven te maken en geven anderen daarvan de schuld. Hij is nu een hoge pief bij een financiële instelling maar heeft zich opgewerkt vanaf boekhouder. Gerson kent nu de vrijheid van het geld maar niet van de ziel, die heeft hij alleen tijdens een roadtrip in Amerika gekend. In gesprek met Giotta lijkt hij minder hard en zakelijk dan zij: zij zegt hem dat het lijkt of hij zich altijd schuldig voelt en niet echt van dit vak houdt. Zijn moeder is dementerend en woont in Nederland en zijn vader is aan longkanker overleden. Zijn vader had lonkanker en zei dat hij zijn ziekte de baas kon. Toen hij stierf, vatte Gerson dat op als een bewijs van zijn zwakte die hij altijd al vermoed had. Zijn vader was niet warm, maakte elke dag to do-lijstjes maar Gerson had een goede band met zijn moeder. Gerson is nu zelf ziek maar verzwijgt dat voor zijn vrouw. Hij heeft haar ooit gekozen omdat hij haar kracht nodig had. Ze hebben eigenlijk geen seks meer. Zij houdt er niet van en hij is uitgeblust. Vroeger ging hij veel vreemd. Tegenstrijdig is dat hij zijn vrouw nooit heeft gezegd dat ze snurkt omdat ze zich dan zal laten opereren en hij haar juist onvolmaakt wil terwijl hij zelf streeft naar het volmaakte, eeuwige leven. Hij is bang voor de dood en weet dat je ervoor moet zorgen dat je bij de groep hoort die de toekomst maakt, anders beland je zonder pardon aan gene zijde van het hek. Daarom heeft hij zijn leven in handen gelegd van Hatsu, die voor hem dat eeuwige leven onderzoekt.

Quotes

"Je moet je rug rechten, anders lijkt het of je je onzichtbaar probeert te maken. De kunst is jezelf te verbergen terwijl je voortdurend in beeld bent. […] Het ergste is niet dat ze voortdurend bekeken worden, het ergste is dat ze doordesemd zijn van die gedachte. Bekeken worden is niet eens meer nodig." Bladzijde 196

"Het verlies van boeken is zoiets als lobotomie – een hap uit mezelf." Bladzijde 309

Thematiek

Toekomstproblematiek

Het thema is de toekomstige wereld die in dit boek geschetst wordt, volgens 'Vrij Nederland' dus zelfs de hoofdpersoon: een wereld zonder privacy, waarin de rijken en machtigen alles van iedereen weten en dat offeren aan het verdienen van geld, een wereld vol wantrouwen en paranoia en een wereld die staat voor vooruitgang en niet voor stilstaan en achterom kijken. Idaho en Hamada maken deel uit van deze wereld en gebruiken zelf ook internet om informatie over anderen op te zoeken, maar vooral Hamada lijdt hier ook onder. Zij zegt niet voor niets dat ‘paranoia de enige staat van zijn is’. Idaho bestaat niet in deze wereld en past hier dan ook niet: waar Pleasers alles willen weten en zwijgen misleiden vinden, is hij juist geen prater en iemand van stiltes, en waar mensen als Giotta (en zijn moeder) staan voor beweging en vooruitgang, is hij geworteld in een verleden dat om wraak vraagt. Deze wereld kijkt naar de toekomst, terwijl hij vast zit in het verleden. Dat geldt deels ook voor Hamada, hoewel zij haar verdriet beter verwerkt lijkt te hebben dan Idaho. Gerson lijkt iemand van de nieuwe wereld, maar ook hij lijdt onder het gebrek aan privacy en vertrouwen: het kost hem zijn baan en uiteindelijk zijn leven.

Motieven

Opnieuw beginnen

Een motief is het herrijzen uit de dood en het opnieuw beginnen. Dat zit natuurlijk het sterkst in Gersons verlangen de sleutel tot het eeuwige leven te vinden, maar het zit ook in de Takahé, de Nieuw-Zeelandse loopvogel die uitgestorven leek maar herontdekt werd, in Idaho’s moeder die steeds weer van baan verandert en verhuist om opnieuw te beginnen, in de naam van Gersons bedrijf, Sisyphus, een man uit de Griekse mythologie die meerdere keren aan de dood ontsnapte, in de voorvaderen van Idaho’s vader die geloofden in meerdere levens en in de hoofdstuktitel ‘De achtste dag’. Gerson vindt een dode Takahé en als hij onder de morfine zit, denkt hij dat hij deze vogel weer ziet lopen. Uiteindelijk drijft hij net als de Takahé dood in het water. Idaho’s moeder settelt zich, verliest zich in het werken en de tv en komt om. Sisyphus wordt door de goden voor zijn ontsnappingen gestraft en moet de rest van zijn leven een rotsblok tegen een berg opduwen. Het opwekken van de doden door de Indiaanse medicijnman mislukt, waardoor de geesten van de doden bleven dolen en een zich in Idaho’s hoofd nestelde. Hamada vernietigt haar onderzoek. Herrijzen uit de dood en opnieuw beginnen is dus niet mogelijk en dat zal ook gelden voor Idaho, die eigenlijk al stierf toen het gebouw instortte.

Industriele revolutie

Een ander motief is de vergelijking die er tussen deze tijd en de tijd van de industriële revolutie gemaakt wordt. Dan begint al bij de motto’s. In het boek kijken Idaho en Hamada ook een filmpje van de Panter: een man die een vacht en snorharen lijkt te hebben en oreert over de Luddieten in de 19e eeuw en opstand. De Luddieten vormden een beweging die in opstand kwam tegen de industriële revolutie door machines te saboteren en vernietigen. Lord Byron was een van de ondersteuners van de Luddieten. Op Downside is nog geen opstand maar mensen zoals Gonzo en Seitz verzetten zich wel.

Moby dick

Tot slot is de e-reader en vooral het boek 'Moby Dick' van Melville een (leid)motief. Johnny leest graag en herleest dit verhaal steeds weer. Hij las het ook toen zijn flatgebouw instortte. Als hij de e-reader kwijtraakt tijdens de huiszoeking van Pleasers, is hij zijn steun en toeverlaat (het enige wezenlijke contact dat hij kent) kwijt en je weet dat het alleen maar slechter kan gaan met hem. Johnny identificeert zich met de jonge en oude Ahab, de kapitein van de boot: het jonge harpoeniertje en de oude man die zijn been en zijn verstand verloor.

Motto

1.

‘I had a dream, which was not all a dream

The bright sun was extinguish’d, and the stars

Did wander darkling in the eternal space

Rayless, and pathless, and the icy earth

Swung blind and blackening in the moonless air;

Morn came and went – and came, and brought no day

And men forgot their passions in the dread

Of this their desolation; and all hearts

Were chill’d into a selfish prayer for light’

• Darkness, Lord Byron

Lord Byron was een Engelse romantische dichter die leefde van 1788 tot 1824, de tijd van de industriële revolutie, eerst in Engeland (1750), daarna in de rest van Europa. Byron was een rebel en schopte tegen veel heilige huisjes aan. Hij ondersteunde onder anderen de Luddieten, een beweging die in opstand kwam tegen deze industriële revolutie (zie ook de motieven). In dit gedicht beschrijft hij een wereld waar het geen dag meer wordt, mensen zijn vergeten waarom ze leven en bidden om licht. Deze wereld doet denken aan de toekomst van de ‘downies’ in de Archipel.

2.

Wanneer ik je zo bekijk, Oetnapisjtim,

zie je er niet anders uit dan ik.

Nee, je bent helemaal niet anders,

je bent net als ik.

Ik had wel graag met je gevochten,

maar nu ik je zie, kan ik mijn hand niet tegen je opheffen.

Vertel me hoe je voor de godenschaar stond en het eeuwige leven kreeg.

• Het Gilgamesj-epos

Het Gilgamesj-epos is een van de oudste literaire werken. Een epos is een heldendicht. Dit boek gaat niet over helden. Aan het einde van het boek heft Johnny zijn hand op tegen Gerson en doodt hem: ondanks zijn afkeer van hem is hij op hem gaan lijken omdat hij hetzelfde doet als hij.

3.

The religion of Moloch – as such creeds may be generically called – is in essence the cringing submission of the slave, who dare not, even in his heart, allow the thought that his master deserves no adulation. Since the independence of ideals is not yet acknowledged, Power may be freely worshipped, and receive an unlimited respect, despite its wanton infliction of pain.’

• A Free Man’s Worship, Bertrand Russell

Bertrand Russel was een Britse filosoof die leefde van 1872 tot 1970 en hij was een voorvechter van sociale vernieuwing. Moloch was een god aan wie mensen in de tijd voor Christus kinderoffers brachten. In dit boek brengen de rijken en machtigen mensenoffers aan het geld. Hoe ze echter ook proberen die mensen totaal in dienst van het geld te laten leven en alles van hen in de gaten te houden, ze kunnen niet voorkomen dat die mensen wel onafhankelijke ideeën hebben. Gerson is een rijk en machtig iemand, die bijvoorbeeld Johnny, zijn moeder en de andere bewoners van de flat, heeft geofferd aan het geld dat hij kon verdienen door dat gebouw slecht te laten bouwen. Hij denkt dat Hatsu onvoorwaardelijk bij hem in dienst is om te werken aan het eeuwige leven. Zowel Johnny als Hatsu hebben echter onafhankelijke ideeën en komen tegen hem in opstand.

Trivia

'Slaap zacht, Johnny Idaho' is uitgegeven door Ambo I Anthos, terwijl Hulsts vorige boek, 'Kinderen van het ruige land', werd uitgegeven door Meulenhoff. Meulenhoff vergat echter dit boek in te sturen voor de Libris Literatuurprijs en de Gouden Boekenuil, waarop Hulst Meulenhoff omruilde voor Ambo I Anthos.

Titelverklaring

Letterlijk slaat deze titel op het zinnetje dat Idaho’s moeder ooit ’s nachts tegen hem fluisterde: ‘Slaap zacht, Johnny Idaho.’ Het was of ze niet alleen tegen haar zoon sprak maar ook tegen een spookbeeld: zijn vader. Die naam verbond hen drieën. Waarschijnlijk is dit spookbeeld ook degene tegen wie Idaho in zijn hoofd spreekt.

Figuurlijk slaat de titel waarschijnlijk op de eufemistische betekenis van slapen: doodgaan. Idaho had om het leven moeten komen toen zijn flatgebouw instortte, heeft toen zelfs geprobeerd om zelfmoord te plegen, maar is nog in leven. Hij is echter omringd door de dood: je ziet de gevolgen van het ongeluk aan zijn lijf, hij praat tegen een imaginaire vriend, waarschijnlijk zijn dode vader, en hij ziet steeds ‘het gezicht van klei’ voor zich: de wegrottende dode man in de kelder van het gebouw. Uiteindelijk doodt hij zelf ook iemand.

Structuur & perspectief

Het boek is verdeeld in elf hoofdstukken: zeven hoofdstukken zijn genoemd naar de dagen van de week, een hoofdstuk heet ‘De achtste dag’ en dan zijn er nog drie hoofdstukken met flashbacks naar Idaho’s leven voordat hij naar de Archipel kwam: ‘Het gebouw’, ‘Woestijndagen’ en ‘Scenario’s’. Het verhaal wordt dus niet-chronologisch verteld. Op de achtste dag in de Bijbel staat Jezus op uit de dood en breekt een nieuwe leven aan. De achtste dag is ook de dag van de besnijdenis - er wordt afgerekend met het oude leven en er komt een compleet nieuw leven – en de dag waarop priesters onder het Oude Verbond mensen van al hun ongerechtigheden reinigen. In dit hoofdstuk doodt Idaho Gerson en reinigt hem zo van zijn ongerechtigheden en Hamada rekent af met het onderzoek naar het eeuwige leven. Voor hen beiden zou er nu een nieuw leven kunnen beginnen (zie ook: motieven). 

Het verhaal wordt verteld door Johnny Idaho, Hatsu Hamada en Willem Gerson, dus er sprake van een meervoudig perspectief. Dit perspectief en de flashbacks maken het verhaal spannend: er ontstaat een puzzel en elk hoofdstuk voegt informatie toe die de puzzel kan oplossen.

Decor

Het verhaal speelt zich af in de toekomst, waarschijnlijk in ongeveer 2038. Er is een Grote Klap geweest en het is winter. Gerson is een vijftiger en heeft als ongeveer twintiger onze economische en financiële crisis (2008) nog meegemaakt. Dat het verhaal in de toekomst speelt, merk je niet alleen aan de weblenzen en Pleasers maar ook aan bijvoorbeeld de transportkokers die elk huis heeft en waardoor eten en pakketjes aangeleverd worden, gebouwen die uit 3d-printers groeien, vingerscanners bij de metropoortjes, robots – Asimo’s – die het makkelijke werk doen en Ogen in de lucht die iedereen in de gaten houden.

De vertelde tijd is dus acht dagen (zie de hoofdstukindeling). Idaho is veertien als het flatgebouw instort en achttien als hij op de Archipel arriveert, dus met de flashbacks erbij verstrijkt er ongeveer vier jaar.

De plaats is in het heden bestaat uit verschillende eilanden in de nieuwe wereld die in handen zijn van bedrijven: de Archipel. Er staat een kaart voor- en achterin het boek. Gerson woont op Executive: hier wonen alleen de rijken en machtigen van de wereld. Personeel mag hier komen onder strikte veiligheidsvoorwaarden. Op Upside werken de rijken en machtigen van de wereld en de wat gewonere mensen. Als die mensen het goed doen, dan mogen ze ook op Upside wonen. Doen ze het niet goed, dan wonen ze op Downside. Mensen die hier wonen, worden ook wel misprijzend de ‘downies’ genoemd. Op Executive is het fijn wonen: het is er mooi groen en er is iets meer toegestaan, zelf autorijden bijvoorbeeld. Op Upside is meer bebouwing maar het is er ook schoon en opgeruimd. Op Downside is het vies, hier zijn de donkere bars en clubs en hier is ook nog sprake van criminaliteit. Volgens een recensie in Vrij Nederland is de Archipel de eigenlijk hoofdpersoon van het boek. Gerson woonde vroeger in Nederland. Johnny woonde vroeger in Amerika, Denver, maar daar is niets meer van over omdat alle bedrijven naar Upside zijn vertrokken. Hatsu woonde vroeger in Japan, Tokio, maar daarvan is door aardbevingen ook niets meer over.

Stijl

Omdat de aankleding van de Archipel zo veel ruimte krijgt, is de stijl enigszins afstandelijk. Er worden veel metaforen gebruikt die het niet altijd makkelijk maken om je in te leven in de hoofdpersonen, bijvoorbeeld: ‘Langs de oevers is een woud van glas, steen en kunststof geplant, de vermomming van een zenuwstelsel dat waarneemt en aanstuurt.’ Vaak ook maken de stijlfiguren en beeldspraak het verhaal grappig. De rijkeren zeggen bijvoorbeeld ‘Alles Gucci’ tegen elkaar in plaats van ‘Alles goed’ en Idaho vertelt hoe zijn ‘dikke dode moeder’ hem zijn naam heeft gegeven.

Slotzin

Ze gaat naar huis.

Beoordeling

De eerste pagina’s is het even worstelen om je een beeld te vormen van en je in te leven in de toekomstige wereld die ontvouwd wordt. Ook kun je je door het steeds wisselende perspectief en de flashbacks wat lastiger inleven in de personages. De boeken waarvoor je moeite moet doen, zijn echter de leukste! Bovendien greep Idaho’s rauwheid mij wel meteen: hij heeft een hoop stoere praat maar je merkt aan alles dat daar iets achter zit. Omdat je daar achter wil komen, wordt het verhaal spannend. Ook Hamada werd voor mij na verloop van tijd een interessant personage vanwege de ontwikkeling die ze doormaakt. Inmiddels ben je dan ook gewend aan de nieuwe wereld en aan de ene kant verwonderde ik me daarover maar aan de andere kant boezemde ze me ook een beetje angst in: dingen als weblenzen en vingerscanners staan net dicht genoeg bij onze huidige wereld – Google Glass en het afgeven van je vingerafdruk voor een nieuw paspoort – om je nog lang na het lezen van de laatste pagina hierover na te laten denken.

Recensies

"Alleen aandacht voor de menselijke maat in zo’n posthumane wereld rechtvaardigt de romanvorm. Hulst doet dat bij één personage uitstekend, de Japanse Hatsu. De anderen steken bleek (Gerson) of zelfs cerebraal (Johnny Idaho) bij haar af." http://www.vn.nl/de-futur...uke-hulst/

"Er is een “Oog” dat alles registreert en vastlegt. Dit, in combinatie met de ratrace waarin iedereen verstrikt zit, geeft een gevoel van beklemming en rusteloosheid dat door het hele boek te voelen is." http://www.literairnederl...uke-hulst/