Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2015
• 592 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

Vier porties, minstens.Dat is de gedachte, terwijl ze de pan rijst leegkiepert boven de vuilnisbak. Aan elkaar geklonterde korrels, te klef gekookt. Nu ze er met gestilde honger naar kijkt: de aanblik van een madenfamilie. Toch vonkt een luciferstreekje geluk door haar borstkas. Luxe schuilt niet in het noodzakelijke, maar in het overtollige. Doffe gong van houten lepel die laatste restjes uit pan dirigeert. Nee, het is iets anders. Plezier in de kommerloosheid waarmee ze dit klusje uitvoert. Lekker, eten weggooien. Denk aan De Kindertjes In...

Samenvatting

Gezien de structuur van de complexe roman valt het niet mee om een voor ieder duidelijk gestructureerde samenvatting te geven. Onderstaande samenvatting is een poging om het verhaal van het boek zo helder mogelijk te maken voor de lezer, maar het is niet de volgorde van de hoofdstukken zoals de schrijver die presenteert. Het verhaalheden is 2013.

2013
De personale verteller Aurélie Lindeboom is 33 jaar en redactrice bij een actualiteiten tv-programma waar ze een ex-geliefde  uit het verleden, Alexander Laszlo,  zou moeten uitnodigen in een uitzending over een voor pedofilie veroordeelde man. Zelf heeft hij ook een pedofilieverleden. Andere gasten willen echter niet dat hij aanschuift  en de uitzending gaat om die reden niet door. Ze moet hem afbellen. 

Alexander Laszlo (60) wil haar echter toch spreken tijdens een lunchpauze van haar werk. Ze heeft dit relatieverleden voor haar huidige man Philip  verzwegen. Deze nieuwe man met wie ze een kind van drie  heeft, is heel wat saaier dan de levendige Alexander. Ze maakt niettemin een afspraak. 
Aurelie ontmoet Laszlo op het Amsterdamse station. Negen jaar ervoor was hij gearresteerd wegens pedofilie. Dat was een grote klap voor haar en het betekende het einde aan hun relatie.  Laszlo wil een boek over het nut van pedofilie  uitbrengen  en hij vraagt of Aurelie dat voor hem wil doen. Die moet goed nadenken of ze het wil. Haar vriendin Alice (met wie ze wekelijks eet)  moedigt haar aan. Oké, ze gaat het doen. Daarvoor moet ze bij Alexander interviews afnemen in zijn huis in Wassenaar. Haar man Philip heeft nogal wat bedenkingen, terwijl hij nog niet eens weet dat ze een relatie met Alexander heeft gehad. 

Flashback 1984
Alexander Laszlo wordt op een terras in Amsterdam door een vriend Henri  die arts is. ingelicht over de slechte toestand die Ethiopië heerst. Er sterven dagelijks veel kinderen vanwege de honger. Laszlo die uit de bankierswereld komt en net een scheiding achter de rug heeft, besluit zich aan te melden om te helpen, ook al heeft hij geen ervaring op dat gebied. Hij heeft veel geld en wil wat nieuws in zijn leven. Hij vertrekt naar de hoofdstad Addis Abeba waar de communisten het voor het zeggen hebben. Daarna rijdt hij met met een vrachtwagen mee  naar het arme noorden. De honger is daar inderdaad verschrikkelijk: elke dag sterven er  veel kinderen. Hulp is dweilen met de kraan open. De mensen leven in een kamp maar voedsel is er niet.  Af en toe komt er een voedseltransport dat maar voor enkele dagen uitkomst biedt. Laszlo neemt de logistiek daarvan voor zijn rekening. Hij moet daarvoor weer naar Addis. Hij laat zich een keer beetnemen door rastaboys : ze kauwen quat, drinken alcohol en bieden hoeren aan en  ten slotte hij moet de veel te hoge rekening betalen. Hij ontvlucht ternauwernood de situatie in een taxi. Er komt verbetering als westerse journalisten opnamen maken die op tv worden uitgezonden. Er komen inzamelingsacties o.a. in Nederland, maar ook van wereldsterren als Bob Geldov. Dat resulteert in geld en voedsel en materiaal. Ze krijgen eerst ook steun van de communistische regering (propaganda) maar later verplaatst diezelfde regering mensen gedwongen over naar het groene zuiden. Laszlo is inmiddels gewend aan de dood, maar wordt toch wel radeloos bij deze nieuwe ontwikkeling. Hij wil het communisme anders bestrijden nl. met educatie van de kinderen in Nederland. 

1956
Laszlo vertelt over zijn jeugd en leven tot 1984. Hij is in 1953 in Boedapest geboren. Zijn ouders zijn rijk en na de Hongaarse opstand vluchten ze naar Nederland. Alexander  is een heel slim jongetje dat snel kan lezen en later gymnasium doet. Door zijn ouders heeft hij een hekel aan het communisme gekregen. Op de universiteit maakt hij in Nederland kennis met de democratisering van de arbeiders. Hij is een bereisd en  belezen jonge man, trouwt in 1981 en scheidt al 2 jaar later. Hij neemt ontslag bij de bank en ontmoet dan zijn vriend Henk op het terras (zie onder 1984) die hem vertelt over de misstanden in Ethiopië.

2013
Aurélie heeft besloten het boek over Alexander te gaan schrijven: de redactie van haar werkgever  en haar uitgever heeft ze als een drietrapsraket benaderd. Allen zijn enthousiast over het idee. Voor Philip heeft ze nog steeds verzwegen dat ze een relatie heeft gehad met A. Dat was een wilde (seksueel gezien) periode. Philip was eigenlijk een slap aftreksel:  geen echte liefde maar een troostmiddel,  een fopspeen.  Ze gaat A. interviewen in zijn kapitale villa in Wassenaar. Ze wil zijn leven herschrijven, persoonlijker maken. Er komen in het boek passages over zijn jeugd (zie onder 1956) passages over Ethiopië (zie onder 1984) passages over zijn relatie met haar. (zie onder 2003) Intussen heeft ze wel opgemerkt dat de zestigjarige Alexander fysiek erg achteruit is gegaan. Hij is niet meer de opzienbarende man van 2003.
Aurélie wordt op een personeelsfeestje door Philip te kakken gezet. Ze krijgen een enorme ruzie. Toch gaat ze ermee door om Laszlo in Wassenaar te ontmoeten. Ze praten over zijn jeugd en de opzet van zijn adoptieproject. Ook over zijn gevangenisperiode, waarin hij een dagboek heeft bijgehouden. Philip heeft later  de situatie aanvaard en regelt nog een Griekse vakantie voor het gezin. Ze genieten erg daarvan. Tussen Philip en haar lijkt de lucht geklaard.

2003
Aurelie gaat ter wille van een afstudeerproject voor haar studie psychologie met enkele repats (onder wie ene Yohannes) en Alexander Laszlo (een bekende Nederlander vanwege zijn ontwikkelingswerk)  naar Ethiopië. Ondanks alle hulp van de afgelopen jaren heerst er in het noorden nog steeds honger, maar de aandacht van de wereld is helemaal niet meer gericht op hongerend Afrika. De strijd tussen Irak-VS is mondiaal gezien  belangrijker geworden. Aurelie wil in haar project  onderzoeken wat het   posttraumatische stresssyndroom in een andere cultuur voor effecten heeft.
Laszlo is een vijftiger, maar maakt op haar een levendige indruk. Hij is een sprankelende persoonlijkheid. Aurélie gaat met Yohannes naar het noorden om slachtoffers van de honger en de oorlog  interviewen. Maar de resultaten vallen vooralsnog tegen: er komen weinig verrassende gezichtspunten uit. Bovendien ergeren ze zich aan het vele gebedel van de mensen bijv. van de schoenpoetsjongetjes en de gidsen die zich altijd maar aanbieden. Yohannes en Aurélie komen nader tot elkaar, drinken veel en lijken op seks af te stevenen. Hij vertelt dat hij erachter is gekomen dat zijn vader nog leeft en gaat hem opzoeken, maar ook dat wordt een teleurstelling. Zijn vader pocht over zijn oorlogsverleden als spion, drankgebruik en bezoek aan hoeren. Ook laat hij zijn zoon rauw vlees eten waardoor die doodziek wordt, Ineens is ook Alexander Laszlo ter plekke om hen op te zoeken. Ze gaan samen eten, want Yohannes is ziek. Ze praten over liefde en drinken. Aurélie hangt tegen haar oudere partner  aan en ineens gaan ze zoenen. Het wordt het begin van een onstuimige relatie tussen die twee, zeker op seksgebied. Alexander (50 jaar) kan er wat van en Aurélie (22 jaar) geniet ervan. Hij is heel attent voor haar.

Ze stelt Alexander voor aan haar ouders, broers en haar vriendin en die zijn erg ingenomen met hem. Het gaat erg goed, totdat Alexander in een nacht wordt weggeroepen, omdat een van zijn adoptiekinderen (Koters), Demissie, weer voor problemen heeft gezorgd. Hij vertelt er Aurélie niets over en dat wekt haar ergernis, ook als ze samen in Amerika zijn. Daar vertelt hij haar iets over de jongen. Ze was bang dat het om een andere vrouw ging.

Intermezzo : Liber Vista 1.0
In dit hoofdstuk geeft Laszlo voor zijn boek zijn visie op de westerse normen voor seks (brengt onnodig schaamtegevoelens met zich mee) en of pedofilie schadelijk voor kinderen is. Hij stelt dat de aanklachten vaak mannen betreft, maar dat ook vrouwen pedofiele gevoelens koesteren, maar ze kunnen die eenvoudiger sublimeren in de verzorging van kleine kinderen. Ook stelt hij dat in andere culturen seks tussen ouderen en jongeren heel normaal is en deel uitmaakt van de opvoeding. Uiteindelijk eindigt dit intermezzo op een door Laszlo gewenst paradijselijk eiland: Liber Vista. Daar is vrijheid van seksuele opvattingen, ook tussen ouderen en kinderen. Hij pleit overigens niet voor seksuele verkrachting van kinderen, maar voor een liefdevolle en normale seksuele omgang tussen jong en oud. Sinds de vrijere  zeventiger jaren is Nederland vertruttigd.

2013
Het boek vordert snel: ze schrijft het in de zomervakantie en het is ongeveer 400 pagina's dik. Ze gaat met de eerste versie naar Alexander en heeft na advies met Philip besloten dat haar naam niet meer op de kaft komt te staan, maar dat ze als ghostwriter het boek zal schrijven. Er komt ook snel een proefdruk. Het boek zal Van weldoener tot duivel gaan heten. Ze regelt na de presentatie in februari een televisie-optreden bij "Bord op schoot." Dat valt niet eens erg slecht maar er is veel deining om de verschijning van het boek. Na een tweede televisieoptreden bij een kritische ondervrager gaat het mis. Alexander wordt op straat neergeslagen. Hij komt in coma en overleeft het niet. Yohannes moet alles regelen namens de adoptiekinderen aan wie Alexander alles heeft nagelaten. Bij de begrafenis op Zorgvlied houdt Aurelie een toespraak. Ze leest een omstreden passage uit het boek over het verleden van Alexander voor: datgene wat er in het verleden werkelijk is gebeurd tussen hem en Demissie. Het was slechts een masturbatiescène. Alexander heeft Demissie nooit seksueel misbruikt. De reacties na afloop zijn wisselend. Aurélie moet de draad weer oppakken in haar werk. Er volgt nog een scène over een psychopathische buurman Toon die de gaskraan heeft open gezet.

10 april 2004
Het allerlaatste hoofdstuk is een beschrijving van de dag  die zowel Aurélie als Alexander op 10 april 2004 hebben beleefd. Het was de 400e dag dat ze samen waren (voordat hij werd opgepakt). Dat was de meeste gelukkige dag van hun leven tot dan toe. DGDO. Niets leek het geluk meer in de weg te staan.

Personages

Aurélie Lindeboom

In het verleden (2003) heeft Aurélie een relatie gekregen met de veel oudere ontwikkelingswerker Alexander Laszlo (50). Ze was in Ethiopië op studiereis toen ze iets met hem ging drinken. Ze was wat dronken geworden en de eerste zoen was een feit. Daarna hadden ze seks met elkaar en ze zetten hun relatie in Nederland voort. Aurélie genoot van de wilde seks die ze met hem had. Hoewel ze veel van elkaar verschilden waren ze dol op elkaar. Haar ouders waren ook content met hem. Het ging allemaal goed totdat er problemen kwamen met één van zijn adoptiekinderen. Dat leidde tot zijn arrestatie en de gevangenisstraf waarna de relatie werd verbroken. Aurélie ziet haar ex-lover tien jaar daarna terug als ze een programma over pedofilie moet voorbereiden. Intussen is ze rustig getrouwd met een "fopspeen". Ze wil Alexander helpen met zijn boek over de pedofilie en zijn leven. Tijdens haar vakantie in het redactiewerk krijgt ze het voor elkaar. Eerst verzwijgt ze de ex-relatie voor haar man, maar uiteindelijk vertelt ze het hem wel. Ook besluit ze als ghostwriter meer op de achtergrond te blijven. Ze schrijft het boek wel en krijgt ook de opbrengsten. Na een tv-programma wordt Alexander mishandeld en hij sterft. Op de begrafenis toont Aurélie haar dapperheid door een controversiële tekst als rede uit te spreken. In het laatste hoofdstuk wordt benadrukt dat er sprake was van een zeer gelukkige liefde. Zowel in 2003 als in 2013 komt ze evenwichtig over.

Alexander Laszlo

Alexander is van Hongaarse afkomst, maar is al op 3-jarige leeftijd naar Nederland gekomen. Hij was slim en deed gymnasium. Door zijn ouders had hij een hekel gekregen aan het communisme. Als hij gescheiden is, wil hij zijn vriend helpen om kinderen te voeden in Afrika. Dat doet hij in een opwelling en hij is erg onder de indruk van wat hij meemaakt. Met zijn geld zet hij een adoptieproject op waarbij Ethiopische kinderen in Nederland mogen studeren om daarna terug te keren naar hun land. Er wonen veel kinderen in zijn pand in Amsterdam. Met een van hen heeft hij problemen. Dat wordt later zijn ondergang. Alexander laat in het hoofdstuk Liber Vista zijn opvatting over seks tussen jong en oud weten. Hij heeft destijds het seksueel misbruik maar bekend, omdat hij geen media-aandacht voor zijn adoptiekinderen wilde. In zijn relatie met de veel jongere Aurélie komt hij positief naar voren. Hij is zeker niet saai zoals de tweede relatie van Aurélie, Philip. Het is al met al een man met goede en met zwakke kanten, maar de schrijver slaagt er toch in om hem een sympathieke uitstraling te geven: intelligent, belezen, bereisd en weldoenerig.

Quotes

"Beesten, dieren... en toch: die middag dat er een voedseltransport in aantocht leek... toen ik die mensenmassa zag rennen, opgezweept door de vergeefse verwachting van redding... dat beeld straalde onmiskenbaar menselijkheid uit. Ja, de hongerigen maakten de beweging waar Ethiopië óók om bekendstond: het atletische rennen. Sierlijk ondanks hun gammele toestand.Geen dier kon ooit een atleet zijn" Bladzijde 41

"(Djqkx dov rmix, gdq xsglsnjyx omjmCzlm Futjkx wjijs. ipoi qjwmnurwp glh Clm DrCExnAmn, piio Dmgl vg FyvDBouuox hottkt hhq mxuzkx mknkkr ydq knCntnwrB. gp Djqkx dov rmix, gdq xsgl. rrn hmftx ku hhq zFzAllt, ilkhjoA Bg)" Bladzijde geheimschrift

"In het begin van een relatie kun je elkaar nog alles vertellen over je verleden. Na een jaar is dat al een stuk moeilijker, en als je acht jaar samen bent, is het nagenoeg onmogelijk. Wat je in eerste instantie verzwegen hebt, kan dan maar beter verzwegen blijven. In eerste instantie was het onderwerp Alexander Laszlo te pijnlijk. Later wist ze zichzelf ervan te overtuigen dat hij onbelangrijk was geworden; ze had Philip toch ook geen opsomming van al haar middelbareschoolliefdes gegeven?" Bladzijde 20

"Ik doop dit prachtige eiland: Liber Vista 1.0.1.0, omdat geen samenleving perfect is. Omdat we openstaan voor verbetering en ons niet verschuilen achter angst en hysterie. Omdat ons eiland nooit af is. Kijk, het heet al Liber Vista 1.1, nog vóór u met uw ogen hebt kunnen knipperen.Vraag me niet of dit ideaal haalbaar is. Op mijn beurt zal ik u niet vragen hetzelfde ideaal na te streven als ik.Het enige wat ik van u vraag is het taboe op seksualiteit op te heffen. Zodat we erover kunnen praten. Zodat we in overleg kunnen werken aan een Liber Vista dat voor alle mensen, jong en oud, de best leefbare samenleving is." Bladzijde 130

"Ja, ik beken: toen ik daar zo bezig was met Demissie, kreeg ook ik een erectie. En ook ik beroerde mezelf en ook ik ejaculeerde op het eind. Net als hij. We zaten tegenover elkaar, in zijn slaapkamertje, de deur gesloten.Maar het was een educatieve erectie. Een educatieve ejaculatie. Ik zat er niet omdat ik op die jongen geilde, ik heb hem zelfs met geen vinger aangeraakt. Ik zat er omdat ik als vader begaan was met zijn seksuele ontwikkeling. Het was een van de ontroerendste momenten uit mijn leven." Bladzijde 400

"Het is gebeurd, dacht ze, terwijl ze kamer rondkeek, waarin het licht van de nieuwe dag door de gordijnen heen brandde en zo een kleurspoeling van rode aarde verkreeg, want alles, de muren, het beddengoed, de huid van de man naast haar, alles was henna, ja, het kon niet anders dan dat het gebeurd was, want waarom lag hij anders hier naast haar, met, aan zijn lijf, de geur van herinnering, de herinnering aan een nacht, waarvan ze zich vooral de hartslagmuziek, de vochtige warmte van zijn lichaam herinnerde, weinig meer, en nu was er een gepeperde kater, kruimels kleefden in haar ogen, haar neus zat verstopt en ze herinnerde zich enkel korte flarden, gescheiden door komma’s van vergetelheid, en ze baalde nu dat ze zoveel gedronken had dat haar herinneringen nu uiterst spaarzaam waren....., " Bladzijde 300

Thematiek

Seksualiteit

Het boek draait om de aanvaarding van pedofilie als normaal verschijnsel in een maatschappij als de onze. Alexander Laszlo was heel goed voor zijn adoptiekinderen uit Ethiopië. Met één van hen had hij problemen, omdat die aan de drugs was geraakt. Hij had de jongen op een avond geleerd hoe je moest masturberen. De jongen gebruikt dat later als aanklacht tegen Alexander. Die bekent schuld omdat hij geen publiciteit wil en komt in de gevangenis. De relatie tussen hem en de veel jongere studente Aurélie loopt dan stuk. Tien jaar later is Aurélie redactrice bij een tv-programma en komt ze weer in aanraking met Alexander, omdat ze een programma moet maken over pedofilie. Alexander wil dat ze een boek schrijft over zijn leven: van weldoener tot duivel. Ze gaat daaraan beginnen, maar komt later tot de ontdekking dat ze beter als ghostwriter kan schrijven en dat haar naam niet op de kaft komt. In het boek zet Alexander zijn ideeën over seks en pedofilie uiteen: dat gebeurt vooral in het hoofdstuk Liber Vista 1.0 (Vrije blik) een eiland waar andere seksuele normen heersen en waar kinderen geen schuld-of schaamtegevoelens hoeven te hebben over seks. Na publicatie van het boek treedt Alexander ook op in televisieprogramma's. Na het tweede wordt hij in elkaar geslagen en raakt in coma. De maatschappij wil dit pleidooi niet en Alexander sterft. Tijdens de begrafenis leest Aurélie voor wat Alexander in het boek heeft geschreven over zijn affaire met Demissie, de jongen die hem had aangeklaagd. De tendens van het boek is wel dat er begrip wordt gekweekt voor sommige opvattingen over pedofilie: het zijn lang niet allemaal vieze, ouwe mannen die jongetjes verkrachten. Dat is een knappe prestatie van de schrijver: het bespreken van een controversieel onderwerp.

Motieven

Liefde

Hoewel er een heel groot leeftijdsverschil is, kun je uit het verhaal wel opmaken dat Alexander en Aurélie een mooie liefdesrelatie hebben. Op 10 april 2004 (hun 400e dag samen) vieren ze de dag die het meest gelukkig in hun leven is. DGDO Maar het geluk wordt later verstoord door de arrestatie van Alexander.

Dood

Alexander Laszlo wordt na zijn optreden op televisie na het verschijnen van zijn boek door onverlaten op straat neergeslagen, de dood tot gevolg hebbende. De politie doet niet zo veel moeite om de daders te vinden. Bij de begrafenis leest Aurélie een omstreden stuk voor uit het boek van Alexander Laszlo.

Ouder-kindrelatie

Op diverse niveaus speelt de ouder-kindrelatie een rol. Aurélie heeft een kindje en is daar erg beschermend in haar relatie mee. Voor Alexander geldt de relatie tot zijn adoptiekinderen. Die moetemn opgroeien tot zelfstandige wereldburgers. Hij haalt ze naar Nederland om hen een kans te geven. Daarna moeten ze terug naar Ethiopië om het land op te bouwen. (de repats) Ook de relatie tussen Aurélie en haar ouders wordt genoemd. Evenals de relatie tussen Alexander en zijn eigen ouders.

Maatschappijkritiek

De hulpverlening met betrekking tot de honger lijdende mensen is een punt van kritiek. Laszlo heeft een eigen idee ontwikkeld: een adoptieprogramma , maar dat wordt weer door andere organisaties aangevochten. Ook de adoptiekinderen zelf denken heel verschillend over het resultaat van het project. Het wekt geen verbazing dat het bespreekbaar maken van "pedofilie"ook leidt tot maatschappelijke kritiek. Het leidt uiteindelijk tot de dood van Laszlo. Een derde punt van maatschappijkritiek is de opvatting van A. Laszlo over het communisme (zie hieronder)

Oorlog: algemeen

Er heerst in Ethiopië in de tachtiger jaren een burgeroorlog. Na de oorlog gaan Aurélie en een studiegenoot ter plekke kijken wat de gevolgen voor de bevolking van de noodlijdende gebieden is geweest. Bestaat het PTSS-syndroom ook in landen als Ethiopië? De studenten worden weinig wijzer van de door hen gehouden interviews. Laszlo was in 1956 zelf uit Hongarije gevlucht toen de Russen daar het land binnenvielen.

Honger

Niet alleen de titel maar ook de inhoud wijst naar het grote hongerprobleem van de kinderen in Ethiopië.

Communisme

Door zijn jeugd en zijn opvoeding (Hongarije) is Alexander een felle tegenstander van het communisme. Zijn ouders zijn na de Russische inval in 1956 naar het westen gevlucht. Hij moet niets van het communisme hebben. In Ethiopië is het na de val van Keizer Haile Selassi de oorzaak van de wantoestanden in het land en de hongersnood die daarvan het gevolg is.

Motto

Not to erase the contradiction, not to deny the contradiction, but to see where, within the contradiction, lies the tormented human being. To allow for the chaos, to let it in.|
Philip Roth, I Married a Communist

Opdracht

In memoriam:
D. Carleton Gajdusek (1923-2008)

Titelverklaring

De titel "Een honger" komt niet letterlijk in de tekst voor, maar er zijn verschillende soorten hongers  waarvan in het boek sprake is.

De belangrijkste honger is die van de kinderen in Ethiopië in de jaren tachtig. Laszlo, net gescheiden, wordt door een vriend attent gemaakt op de misstanden daar en gaat in ontwikkelingshulp. Het is de aanzet voor zijn ontwikkelingsprogramma met geadopteerde jongens en meisjes die naar Nederland komen, opgeleid worden en later weer teruggaan naar het land.

Er is echter ook een honger van Alexander Laszlo en Aurélie Lindeboom naar elkaar. Ze ontmoeten elkaar in het land van de honger en dat leidt tot een eenjarige relatie. Ze bereiken het stadium van het opperste geluk.

En er is nog een honger... naar seks. In het boek dat hij schrijft, verdedigt Alexander Laszlo zijn opvattingen over pedofilie, wat echt iets anders is dan verkrachting van jongeren. Ouders zouden hun kinderen veel beter moeten opvoeden waar het de omgang in seks betreft. Er zijn culturen waarin omgang tussen ouderen en jongeren op seksgebied als normaal worden beschouwd. Laszlo schrijft zijn opvatting in het  hoofdstuk Liber Vista 1.0. Het is een taboe-onderwerp maar de schrijver Jamal Q. slaagt er wel in sympathie voor zijn bizarre personage te kweken.

Structuur & perspectief

Wat de structuur betreft zou je op het eerste gezicht kunnen stellen dat er een complete chaos in het boek heerst. Maar dat is natuurlijk niet het geval.
Er zijn passages uit het verhaalheden van 2013/2014 waarin Aurélie haar ex-lover Alexander Laszlo weer terugziet, nadat hij tien jaar daarvoor is opgepakt vanwege vermeende pedofilie. Ze is inmiddels zelf getrouwd met een wat saaie man en werkt voor een tv-rubriek als redactrice achter de schermen. Ze ontmoet haar  ex-lover weer en hij wil dat ze een boek over hem gaat schrijven. Daartoe gaat ze hem in dat jaar interviewen, en hoofdstukken van dat te schrijven boek staan  vermeld in de roman die de lezer aan het lezen is:
- bijv. over de jeugd van Alexander Laszlo in Hongarije en de vlucht van zijn ouders naar Nederland (1956)
- zijn mislukte eerste huwelijk en zijn verhaal om in Ethiopië de uitgehongerde kinderen te helpen (1984)
- de opzet van zijn adoptieprogramma voor Afrikaanse kinderen
- de reis van de psychologiestudente Aurelie naar Ethiopië, waar ze een relatie begint met de veel oudere Laszlo (2003)
- het volgen van de een jaar durende relatie en de arrestatie van Laszlo.
Omdat ze zelf betrokken is in het verhaal waarin hij één en ander wil rechtzetten over zijn pedofilie en zijn eigen opvattingen daarover, wil ze haar naam niet meer op de kaft hebben en besluit ze ghostwriter te worden .
- het verhaal na de presentatie van het boek en de dood en de begrafenis van Laszlo. (2014)
Bovendien hanteert de schrijver allerlei genres door elkaar . Maar uiteindelijk hoort alles bij alles en heeft alles met alles te maken. Een knap ingewikkelde structuur derhalve die eigenlijk niet goed op papier is weer te geven. Zekerheid is in ieder geval dat de roman niet-chronologisch is verteld.

Ook de vertellers/vertelsituaties  wijzigen steeds:
- er zijn stukken tekst met een ik-verteller Alexander Laszlo
  bijv. ook  zijn verhandeling/verdediging over pedofilie (Liber Vista 1.0)
- er zijn stukken personale verteltekst van Aurélie Lindeboom , maar er zijn ook stukken die ze vertelt in de ik-vorm
- er zijn stukken tekst met een alwetende verteller die rechtstreeks de lezer aanspreekt
- er is een verslag van een interview met een tegenstander van Laszlo
- er is een gedeelte van het  filmscript Taxi Driver

 

Decor

Er zijn in deze complexe roman heel wat tijdlagen en decorsituaties:
- Hongarije (de jeugd van Alexander van 1953 tot 1956, gevolgd door de vlucht naar Nederland)
- Amsterdam (van 1956 tot het verhaalheden 2014: steeds met tussenpozen en discontenue verteld)
- Ethiopië (twee perioden  Alexanders ervaringen met de hongersnood in 1984, de studiereis van Aurélie in 2003)
- Florida  (de reis van A.L. en A,L in juli  2003)
- New York  (hun reis in december 2003/2004)

De vertelde tijd loop dus met tussenpozen van 1953 tot 2013/2014. Maar er wordt niet-chronologisch verteld.

Stijl

De stijl van het boek is een van de belangrijkste kwaliteiten van deze bijzondere roman. Er is een veelheid aan verschillende soorten  stijlen te bewonderen die ook te maken hebben met het verschillende aantal genres dat de schrijver in deze complexe roman gebruikt.
Jamal Q. laat zien dat hij over die kwaliteiten beschikt. Het valt bijna niet uiteen te zetten welke stijlverschijnselen een rol spelen:
- er is een hoofdstuk met airquotes; ( het praten tussen aanhalingstekens)
- er is een passage met een vreemd geheimschrift waarvan de sleutel enkele bladzijden  verder wordt uitgelegd,
- er is een hoofdstuk waarin Aurelie de stijl kopieert  die Remko Kampurt in Tsjeempie! gebruikt.
- er zijn pagina's met compleet verzonnen woorden als ze afspreken dat hun 400e dag samen op 10 april 2004 zal worden gevierd
-  sommige zinnen zijn bladzijdenlang,
-  andere stukken bestaan uit éénzinswoorden.
-  er zijn dagboekpassages van Aurelie Lindeboom,
- er zijn gedichten van Aurelie, (o.a ter  gelegenheid van zijn 50e verjaardag) maar ook van Alexander Laszlo zelf
-  er wordt gebruikt gemaakt van verschillende vertellers (ik-personaal  en afgewisseld met een alwetende verteller).
- de vertelster verzint zelf nieuwe woorden: neologismen 
(Philip laat een ‘mompelbrom’ horen. De fietsrit naar haar werk is een ‘vloektocht’. Verder ook mageremensenmassa, flauwekulreligie, begrafenisaap, kledingtreuzel, schoftocratie, zonnebrilzwart, weldoenerskitsch.)
- tegenover heel gemakkelijke stukken tekst staan ineens moeilijke woorden als:  ricocheerde, vaudevilleachtig, apocriefe, invaliderend, fermenteren, eloquent, catatonisch, syllologisme, palimpsest.
Die woorden gebruikt Aurélie in haar studiefase in Ethiopië..
- dan weer wordt een rekening van een diner met Alice  gepresenteerd die met commentaar is uitgewerkt.
- een verslag van een interview met een erkend tegenstander van Laszlo na diens arrestatie
- een stuk van een filmscript The Taxi Driver waarin Aurélie en Alexander in New York zijn. ( "Are you talking tot me?")

- Er zijn heel uitgewerkte metaforen o.a. (Over Alexander) : Hij, de woordvulkaan, de lijder aan verbale diarree, met z’n zwarte band in retorische vechttechnieken, veldmaarschalk van de taal, hij die altijd wel uit een of andere verborgen binnenzak van zijn geest een anekdote weet te goochelen, een associatie, een encyclopedisch weetje, desnoods een berichtje dat hij die dag in de krant heeft gelezen, hij die om het even welke tegenstander kan vellen met zijn tong als een samoeraizwaard.

Het werd uiteindelijk een verzoeningsetentje. Tot dan toe had ze Ethiopië – en alle associaties die eraan kleefden – ervaren als een herpesvirus dat in haar bloedbaan zwom en op ongelegen momenten, vaak als haar weerstand zwak was, naar de oppervlakte kwam in de vorm van een brandende zweer.

Kortom, er is een zo'n grote diversiteit aan stijlkenmerken, waardoor je in ieder geval kunt beweren dat Jamal Q. een verdomd goede schrijver is. Maar aan de andere kant leidt zo'n grote diversiteit de lezer  wel een beetje af van de inhoud van het verhaal. En dat is ook een beetje een puntje van mijn kritiek: het boek is wel erg uitvoerig en het resultaat kan best twee honderd pagina's minder gekund. "In der beschränkung zeigt sich der Meister, nicht"

Slotzin

Toen hij helemaal uit beeld verdwenen was, liet ze zich achterovervallen. Gras kietelde haar oren, het gloeiende rood van zonlicht dat door gesloten oogleden dringt, de warmte op haar wangen. Zo bleef ze een tijdje liggen terwijl ze tegen zichzelf bleef herhalen: ik ben gelukkig.

Beoordeling

Gecompliceerd boek met een ingewikkelde structuur en een veelheid aan van elkaar verschillende genres. Ook de zeer gevarieerde stijl is de moeite van het lezen waard.
Maar het is geen "weggevertje" om te lezen en ook geen pageturner. het verhaal telt bijna 600 bladzijden en je krijgt het als lezer niet voor elkaar die achter elkaar uit te lezen. Er zijn wel een paar leespauzes noodzakelijk, zo ervoer ik het als lezer tenminste. Maar dat kan wel weer gemakkelijk door de structuur, die mogelijkheden voor rustpauzes creëert.
Het enige bezwaar dat ik kan aanvoeren, is dat het allemaal wel wat veel is geworden. Het lijkt of Jamal Q. zichzelf graag hoort "schrijven". Ook voor zou  m.i. kunnen gelden : "Mag het een onsje minder zijn?'

Het boek is niettemin  Literatuur met een grote hoofdletter L.  Mogelijk geschikt voor de vwo-lijst en dan misschien alleen nog maar voor de ervaren lezer.  Daarnaast is het thema  controversieel.  Niettemin krijg je als lezer geen hekel aan het personage Alexander Laszlo en dat is op zich al een heel mooie prestatie van de schrijver.
Het boek zal volgend jaar hoge ogen gooien bij de toekenning van een literaire prijs. 

Recensies

"[Recensie in Het Parool] Het boek wisselt voortdurend van karakter, zonder dat het rusteloos wordt. Die immer voortstuwende plot zorgt ervoor dat je bij de les blijft. Een persoonlijk polemisch essay van Laszlo, waarin hij zich ontpopt als een moderne Humbert Humbert uit Nabokovs roman Lolita (uit de jaren vijftig), wordt gevolgd door een ontroerend liefdeshoofdstuk, waarin de liefde tussen Aurélie en Laszlo wordt opgeroepen: ‘Idylle, idylle. Dit is hoe het was.’ Dat hoofdstuk staat aangenaam haaks op het eraan voorafgaande pedopleidooi. Maar zo blijven kan het niet, want op een nacht, eind juni, gaat de telefoon over: ‘Een zeurderig bliepmelodietje.’" http://www.jamalouariachi...age_id=420

"Deze orgie van literaire stijlen zorgt ervoor dat wat in andere handen een suf pamflet zou hebben opgeleverd, nu aangenaam verfrissend in je gezicht bubbelt en briest, terwijl dat het laatste is waar je aan denkt bij een biografie over een pedofiel. Zeker als die pedofiel bij de kennismaking beschreven wordt als "bedekt door een zompige laag ouderdom" terwijl hij voorzien is van "een riante onderkin, grauwe schmink op zijn gezicht - het lijkt allemaal onecht, maar het is wel degelijk echt. Het zilvergrijze haar is er nog wel, al heeft het zich teruggetrokken over zijn schedel, één langgegroeide lok heeft hij met brillantine over de kale plek gekamd."" http://www.hebban.nl/rece...een-honger

"[ Recensie in Trouw] Toch is het ook weer geen standpuntenroman, daarvoor is de schrijver te veel psycholoog. Net als in zijn eerdere romans, met name ‘Vertedering’, duikt Ouariachi in de geest van een man met controversiële gedachten en praktijken en probeert ze te verklaren in plaats van ze blindelings te veroordelen. Door alle literaire versiersels heeft zijn boek iets onevenwichtigs (dat geldt welbeschouwd trouwens ook voor ‘Max Havelaar’!) maar het is al met al toch een prestatie van formaat met, anders dan in het gros van de vaderlandse letteren, interessante en relevante gedachtengangen over een bijzonder heikel onderwerp." http://www.jamalouariachi...age_id=404

"Een Honger is een lijvig boek, dat redelijk vlot wegleest. Let wel, er zit een zekere Mulish-achtige inslag in het boek, waarbij feitjes en hoogdravend taalgebruik niet uit de weg wordt gegaan. Daar moet je wel van houden! De verschillende verhaallijnen zullen echter veel mensen aanspreken, waardoor het kans heeft ook door een grote groep verschillende mensen gelezen – en besproken – te zullen worden." http://www.leukesuggestie...ouariachi/

"Die uitvoerigheid is geen uitzondering in het oeuvre van Ouariachi, hij is een auteur die liever kilometers lijkt te maken dan te pielen op de vierkante centimeter. Vertedering was uitgesponnen, maar door zijn focus toch een zeer beklijvende leeservaring, en uit het bombastische debuut De vernietiging van Prosper Morèl – waar Een honger met zijn vertelling-in-een-vertelling nog het meest bij aansluit – hadden ook wel wat pagina’s geschrapt kunnen worden. Vertelambitie moet gekoesterd worden, maar je vermoedt toch dat Ouariachi’s durf en ideeënrijkdom in een boek van gemiddelde lengte beter tot uiting komt. Nu maar hopen dat zijn redacteur hem, als is het maar voor één keer, aan de leiband durft te leggen." http://www.tzum.info/2015...en-honger/

"Om die reden is Een honger knap en uitdagend, maar werkelijk meesterlijk is een essayistisch deel halverwege. Ongemakkelijk meesterlijk. Want dan lezen we Laszlo’s even rationeel als retorisch overtuigende manifest vóór pedofilie. Ja, pedofilie is de kwestie waardoor hij in ongenade viel, en waarmee alles in de roman verbonden is. U vraagt zich af: wil ik die verdediging van pedofilie lezen? Maar als die grote literatuur oplevert zou een recensent die daar een moreel oordeel over velt sterk gewantrouwd moeten worden." https://nrcwebwinkel.nl/a...w/id/1097/

"Op papier lijkt het leuk. Je zou willen dat de samenscholende meute voor het huis van een pedoseksueel er notie van zou nemen, al was het alleen maar om de gedachte te onderzoeken. In praktijk echter is het een volslagen naïef idee. Uitvoering? Controle? Handhaving? Een dergelijk besef is zelfs binnen deze roman niet vatbaar: Laszlo legt het loodje. Wat houden we over? Naast een nodeloos pissige verhaalstijl en een overdaad aan pedanterieën, toch die greep naar een groter thema. Tijd goed aangevoeld, mooie synthese tot stand gebracht, maar nu verder. Lolita's tegenhanger is nog niet gevonden." http://www.volkskrant.nl/...~a4023986/

"[Recensie in De Standaard-België] Wat Ouariachi eigenlijk doet, is het beschrijven van de temperatuurdaling in onze maatschappij, tussen de jaren 80 en heden. Onder lichte druk van de politiek-correctheid toonden we onze betrokkenheid met de wereld door geld te schenken aan mensen in nood, duizenden kilometers van ons verwijderd, en we zongen ‘Do they know it’s Christmas time’. Vandaag is de deur gesloten: de buitenwereld is veranderd in één grote bedreiging en onze betrokkenheid verminderd. [....] Dat ik me die finale verandering echt aantrok, is het bewijs dat Ouariachi tot meer in staat is dan debatteren en persifleren: Een honger is het werk van een rasverteller en alweer een flinke stap vooruit ten opzichte van Ouariachi’s vorige werk. Niet te missen." http://www.jamalouariachi...age_id=425

"Zonde, want dat verhaal is juist zo sterk. Groots en intiem, Ouariachi sleept je mee over drie continenten, maar ook in de gedachtewereld van Aurélie en Laszlo. Je geeft Laszlo — een veroordeeld pedofiel — verrassend vaak gelijk: over ontwikkelingswerk, over warhoofdige Franse filosofen, maar ook over de hysterische hedendaagse omgang met seksualiteit. Je kan niet anders dan met hem meevoelen. (uit: Interview in HP/De TIJD)" http://www.jamalouariachi...age_id=450

Bronnen

Interview met de schrijver deel 2

http://www.jamalouariachi...en-p29.pdf

Interview met de schrijver deel 1

http://www.jamalouariachi...en-p27.pdf

Interview met de schrijver in Humo (België)

http://www.jamalouariachi...-Lezen.pdf