Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2011
• 255 pagina's
• Uitgeverij: De Arbeiderspers

Flaptekst

Eerste zin

De flat kon ik gemakkelijk vinden.

Samenvatting

Samenvatting van de inhoud 
In de proloog staat Mustafa, een Turkse man voor de deur van het huisje van de vertelster en hij wil dat ze voor hem opendoet. De vrouw wil/durft dat niet. Ze heeft zichzelf in de nesten gewerkt. De proloog zorgt derhalve voor het oproepen van spanning.

In het begin van de roman gaat vertelster Willemijn, een 23-jarige sociologiestudente kennismaken met een even oude Turkse jonge vrouw aan wie ze Nederlands zal gaan leren. Ze doet dat als vrijwilligerswerk. Het is voorjaar 2006 en de handeling speelt zich af in Amsterdam. De eerste les gaat heel goed want Nuray is erg leergierig. Ze is niet dom. Ze heeft een klein dochtertje (Ayse) dat ongeveer een jaar oud is. Ze vertelt aan Willemijn dat ze zich weer zwanger voelt van een Turkse man. Ze voelt zich een beetje verdrietig over haar relatie met deze Mustafa. Ze zijn voor de islamitische wet getrouwd, maar niet volgens het burgerlijk recht in Nederland. Ze heeft het gevoel dat Mustafa haar aan het lijntje houdt. Hij heeft in het afgelopen jaar veel beloofd, maar hij is ouder dan zij, vies en dik. Ze onthult dat ze in Turkije is uitgehuwelijkt. Maar ze heeft geen verblijfsvergunning en ze kan dus Nederland niet verlaten. Mustafa gaat daarom maar alleen op vakantie in zijn vaderland.

Maarten is het vriendje van Willemijn en ze vertelt wetenswaardigheden over hem aan Nuray. Hij schrijft en regisseert toneelstukken. Het lijkt eerst een goede relatie te zijn, maar later komt er toch de klad in. Dat gebeurt vooral wanneer Maarten meer belangstelling krijgt voor Irsa, een actrice van één van zijn stukken. Willemijn woont samen met vriendin Emma, die ook een relatie heeft. Af en toe bezoekt ze haar gepensioneerde ouders in Abcoude, die haar echter wel waarschuwen voor de gevolgen van haar houding wanneer ze zich teveel gaat bemoeien met de Turkse normen en waarden. Maar het lijkt tegen dovemansoren gezegd. 

Wanneer Mustafa weer terug is in Nederland, meldt Nuray dat ze inderdaad weer zwanger is. Ze hoopt op een jongetje vanwege Mustafa’s houding ten opzichte van kinderen. Willemijn heeft de man nog nooit ontmoet, maar bij een etentje kort daarna ziet ze hem voor het eerst. Het is een domme, dikke Turk die net ontslagen is bij een bedrijf. Nuray eet niet, omdat het ramadan is en ze een fanatieke gelovige is. Tijdens de zwangerschap mag je echter wel eten. Mustafa is niet zo fanatiek. Bij een “twintig weken echo” blijkt dat ze een meisje zal krijgen. Dat is een teleurstelling en Mustafa begint meteen al over een derde kind. Willemijn is woest.

Ze moet Nuray nu bijstaan in een procedure voor een verblijfsvergunning. Ze staat zogenaamd ingeschreven bij de broer van Mustafa, een rijkere Turk. Ze moeten daarom een goed verhaal verzinnen, maar Willemijn hoort ook vlak voor de rechtszaak begint dat Mustafa nog getrouwd is. Hij heeft in Turkije bovendien twee oudere kinderen bij een andere vrouw van wie hij gescheiden is. Met de advocaat verzinnen ze een mooi verhaal, maar de feiten kloppen niet helemaal. Het is daarna afwachten geblazen, maar uiteindelijk komt er toch een afwijzing voor een verblijfsvergunning.

Mustafa heeft intussen wel een grote plasmatelevisie gekocht van één van zijn eerste maandsalarissen. Ze kijken veel naar de Turkse zenders. Mustafa werkt nu als vrachtwagenchauffeur, maar het is duidelijk dat hij informatie over zijn baan opleukt. Willemijn krijgt steeds meer twijfels over de oprechtheid van Mustafa.

Na het verbreken van de relatie met Maarten bezoekt Willemijn opnieuw haar ouders: ze zit in een dipje. Opnieuw waarschuwen de ouders haar zich niet teveel te bemoeien met de Turken. Wel schenkt haar vader haar een huisje dat overigens te klein is om er samen met Emma in te trekken. Maar dat geeft niet, want Emma gaat bij haar vriendje David wonen.

Intussen is Nuray hoogzwanger. Willemijn belooft bij de bevalling te zijn, maar als puntje bij paaltje komt, is ze domweg te laat. De tante van Nuray is er wel bij geweest. Mustafa niet: die is gewoon gaan werken. Het wordt inderdaad een meisje: Sibel. Het gaat allemaal erg vreemd: Nuray moet de eerste nacht op de bank slapen en Mustafa gaat zelf in het grote bed. Ook met de kraamhulp gaat het een en ander mis: het is namelijk vakantietijd.
Er is nog meer slecht nieuws: het hoger beroep van Nuray is ook afgewezen. Als Mustafa zijn zaakjes nu niet goed regelt, moet Nuray terug naar Turkije. Eigenlijk is ze nu illegaal in Nederland. Mustafa hangt een smoes op: door privé-omstandigheden kan hij geen dingen aanvragen. Nuray zal naar Turkije moeten reizen om daar een inburgeringsexamen af te leggen. De vragen zijn vreemd: zelfs Nederlanders kunnen er soms geen antwoord op geven. 

Mustafa heeft nog een Nederlandse vrouw met wie hij in 2005 getrouwd is: hij moet eerst van haar gescheiden zijn, voordat hij iets kan beginnen. Willemijn heeft het helemaal met hem gehad. Maar dom genoeg tekent ze toch een verklaring waarin staat dat hij bij haar inwoont, zodat hij een adres heeft. Door de stress wordt ze enkele weken ziek en dan gaat ze met haar ouders op vakantie naar Drenthe. Ze vergeet even Nuray, maar daarna gaat ze toch weer naar het jonge vrouwtje terug. Ze heeft medelijden met haar, omdat Mustafa zo’n zak is. Hij heeft nu gezegd dat hij met Nuray zal trouwen.

Omdat de relatie van Emma ook weer misgaat, heeft Willemijn het erg druk. Daardoor mist ze de bruiloft van Nuray met Mustafa. Ze koopt een gouden armband voor haar (van 50€, dat zal wat zijn) en geeft die aan Nuray. Die lijkt er niet eens blij mee.
Mustafa werkt zich steeds meer in de nesten. Hij functioneert slecht en hij krijgt een waarschuwing van zijn leidinggevende. De brieven komen nu bij Willemijn thuis en hij hangt steeds aan de telefoon met allerhande verzoeken. Ze kan er slecht tegen, maar is niet hard genoeg in haar afwijzingen. Nuray krijgt de huur opgezegd en ze moet nu binnen twee weken het huis uit met twee kleine kinderen.

Willemijn is klaar met haar studie en krijgt een baan aangeboden om te kunnen promoveren. Haar ouders zien eindelijk wat vooruitgang bij haar. Fenne, haar broer, komt haar helpen met het opknappen van de tuin. Op een gegeven moment staat Mustafa weer bij haar voor de deur, maar Fenne wimpelt hem eenvoudig en nadrukkelijk af. De Turk heeft Nuray weer voorgelogen: hij zou een jaarcontract bij het vervoersbedrijf hebben, waardoor Nuray een verblijfsvergunning kan aanvragen via een inburgeringsexamen in Turkije. Maar Willemijn gelooft er niets meer van. Ze wordt gestalkt door Mustafa: die blijkt intussen na een derde waarschuwing van zijn leidinggevende gewoon ontslagen te zijn. Wel heeft hij vliegtickets gekocht voor Nuray en de kinderen die nu in Turkije bij zijn ouders zal moeten wonen. Daar had ze juist zo’n hekel aan: ze moet haar zelfstandige kijk op de wereld inleveren. Ze zal daar slaaf in de huishouding moeten spelen. Waarschijnlijk zal ze nooit meer terugkeren. 
Wanneer de vrouw met de kinderen vertrokken is, staat Mustafa weer voor de deur bij Willemijn (vgl. de situatie in de proloog). Hij zou graag bij haar willen wonen: hij staat immers bij haar ingeschreven. Maar ze stuurt hem toch weg: hij gaat maar bij zijn rijke oom slapen.

Quotes

"Nurays ogen, nee, haar hele gezicht begon te stralen. Ze keek me verwachtingsvol aan, bereid om het hele verhaal aan te horen, alles wat er te vertellen viel, om te vragen naar details die alleen vriendinnen met elkaar uitwisselen." Bladzijde 48

"We werden naar een donkere, kleine kamer geleid. Aan een bureau zat een jonge vrouw met een witte jas, die opstond om ons de hand te schudden." Bladzijde 89

"De ballon op haar buik drukte haar diep in de kussens van de bank en het zag eruit alsof ze met geen mogelijkheid op eigen kracht zou kunnen opstaan. Meer dan ooit was de baby een parasiet die haar lichaam verteerde." Bladzijde 140

Thematiek

Cultuurverschillen

Het verhaal van Antje Visser (haar debuut) gaat vooral over de effecten van een multiculturele samenleving. Daarbij komen de grote verschillen in cultuur tussen Nederlanders en de Turkse allochtonen aan de orde. Dat gebeurt echter niet op de bekende politiek correcte manier. De lezer krijgt door de visie van Willemijn een negatief beeld van de domme Turk Mustafa en medelijden met de jonge vrouw Nuray die over veel meer capaciteiten dan haar vriend beschikt, maar beknot wordt in haar mogelijkheden door haar voorgeschiedenis. Hoewel Willemijn vanaf het begin een zwak voor haar voelt en een vreemd vooringenomen gevoel heeft met betrekking tot de leugenachtige Mustafa, laat ze zich wel inpalmen door de Turkse man. Bovendien doet ze dingen die onrechtmatig zijn, als het tekenen van een verklaring dat Mustafa bij haar op het adres woont. Haar ouders waarschuwen haar in voldoende mate voor dat soort dingen, maar Willemijn is enigszins naïef in haar houding ten opzichte van Nuray en Mustafa. Toch zijn er vreemde dingen in het verhaal, want Willemijn is erg begaan met de geschiedenis van Nuray, maar ze vergeet zowel de geboorte van Sibel, de verjaardag van Nuray en zelfs op de bruiloft van Nuray en Mustafa schittert ze door afwezigheid. Dat is niet erg logisch, als je zo betrokken bent bij de vrouw aan wie je taallessen geeft. Het verhaal zakt aan het einde ook wat weg wat de spanning betreft en dat is jammer, want de stijl van Antje Visser is voor een debutante niet slecht. Ze heeft een heel aardige roman geschreven over de situatie in een multiculturele samenleving. Een grappig aspect is wel dat Willemijn het Nederlands-Turkse taalgebruik van Nuray naarmate de roman vordert, beter laat worden.

Motieven

Vriendschap

Willemijn en Nuray worden vrienden door de taallessen die Willemijn haar geeft.

Leugens en bedrog

Mustafa liegt de boel aan elkaar vast en beweert steeds dingen die achteraf niet blijken te kloppen, zoals dat hij een jaarcontract zou kunnen krijgen waardoor Nuray aanspraak kan doen op een verblijfsvergunning.

Machtsverhoudingen

Willemijn vindt dat Nura\'s man te veel macht over haar heeft.

Zwangerschap

Willemijn helpt Nuray als de laatste ongewenst zwanger wordt.

Desillusie

De mislukte poging van Willemijn Nuray zelfstandig te maken is een desillusie voor haar.

Titelverklaring

Willemijn is de Nederlandse studente sociologie die als vrijwilliger helpt om allochtone vrouwen Nederlands te leren.

Structuur & perspectief

Structuur
Er zijn 35 relatief hoofdstukken waarin het verhaal wordt verteld. Deze hoofdstukken hebben geen titel. De volgorde van de hoofdstukken is chronologisch. Het eerste hoofdstuk beschrijft de kennismaking tussen Willemijn en Nuray. In het laatste hoofdstuk is Nuray naar Turkije vertrokken.

Aan de 35 hoofdstukken gaat een proloog vooraf. Daarin wordt Willemijn bezocht door Mustafa. Ze begrijpt dat ze door haar eigen handelwijze in de problemen is geraakt. Verderop in de roman wordt uitgelegd hoe dat gekomen is. De proloog doorbreekt vindt dus later plaats dan de inhoud van de 35 hoofdstukken.

Perspectief 
Willemijn is de ik-vertelster van deze roman. Ze vertelt over de situatie die ze meemaakt als ze vrijwilligerswerk doet voor allochtone vrouwen. Ze vertelt in de o.v.t. en we kijken dus door haar ogen naar de twee belangrijkste verhaalpersonages Nuray en Mustafa.

Decor

De tijdlagen van het verhaal 
Het verhaal begint in het voorjaar van 2006. Dat wordt duidelijk uit een aantal tekstgegevens die vooral worden vermeld naar aanleiding van de aanvraag van Nuray voor een verblijfsvergunning. Ze is dan al een jaar in Nederland. Ze is in 2005 in Nederland aangekomen.
In het verhaal wordt beschreven hoe ze later ook nog in verwachting raakt van een tweede kind en dat dit kind inmiddels ook weer is opgegroeid voordat het met haar moeder naar Turkije terug moet. Intussen is de kredietcrisis in Europa uitgebroken en het laatste hoofdstuk speelt zich in het najaar van 2008 af.
De vertelde tijd is dus ruim twee en een half jaar. 

Het decor van de handeling 
Het gehele verhaal speelt zich af in Amsterdam: in de wijk Geuzeveld. 
Nuray woont daar met haar kinderen en af en toe duikt ook Mustafa daar op.
Ook Willemijn woont voor haar studie in Amsterdam.
Haar ouders wonen na de pensionering van haar vader in Abcoude. 
In twee hoofdstukken bezoekt Willemijn haar ouders.

Slotzin

Ik sloot de deur.

Beoordeling

Vlot lezende debuutroman van een nog jonge schrijfster.
Niet moeilijk qua structuur en symboliek.
Verhaal mist aan het einde wat spanning.
Amusementswaarde: ruim voldoende voor havo en vwo-eindexamenkandidaten.
Literaire waarde voor de lijst: 2 punten (standaard voor vwo)

Recensies

"Er mist een knal, een apotheose, een vrije val. " http://recensieweb.nl/rec...-gebruikt/

"Visser is niet bang voor een stereotypering meer of minder. Dat incorrecte maakt De vrijwilligster tot een tragikomische illustratie bij de multiculturele feiten van alledag." http://www.volkskrant.nl/...gster.html

Bronnen

Website van de uitgever

http://www.arbeiderspers....sser-1.htm