In 2016 was discriminatie een veelbesproken onderwerp. De rapper Typhoon zette etnisch profileren op de politieke agenda, nadat hij werd aangehouden omdat hij in een ‘te dure auto zou rijden’. Sunny Bergman maakte de veelbesproken documentaire Wit is ook een kleur, waarmee ze wilde aantonen dat iedereen wel vooroordelen heeft over huidskleur. Er vonden aanslagen plaats en minderheden raakten steeds meer in opspraak.

Om te onderzoeken hoe Nederlandse jongeren discriminatie in de praktijk ervaren, vond ik dat het tijd was om het gesprek aan te gaan. Ditmaal interview ik  Simon (18) uit Amsterdam. Hij is van Joodse komaf en is betrokken bij de Joodse gemeenschap.

Dit blog is onderdeel van een korte reeks die we maakten met het NIOD. Zij organiseren de internationale herdenkingsdag Holocaust Memorial Day. Op die dag staan we stil bij alle conflicten die in het verleden hebben plaatsgevonden, maar besteden we ook aandacht aan verdeeldheid en discriminatie in het heden.

“Ik kom uit een warm en gezellig gezin, waarin leren, lezen en discussiëren altijd belangrijk werd gevonden. Zo heb ik geleerd om altijd een brede blik te hebben. De Joodse identiteit heeft ook altijd een belangrijke rol gespeeld in ons gezin, iedereen is actief binnen de Joodse gemeenschap.”

Krijgen jij of mensen uit je omgeving weleens te maken met (vormen van) antisemitisme (Jodenhaat)? Hoe ervaar je dat?

“Als kind kreeg ik vaak met discriminatie wegens mijn geloof te maken. Vooral op de basisschool werd ik vaak gepest. Regelmatig werd ik uitgescholden voor “k*tjood”, werd ik uitgelachen of buitengesloten, en soms vond zelfs fysiek geweld plaats. Daar voelde ik me dus absoluut niet thuis. Na de basisschool kwam ik op een middelbare school terecht waar een fijne mentaliteit heerste. Mensen discrimineerden mij minder wegens mijn geloof.

Door deze ervaringen met antisemitisme ben ik altijd riskante situaties uit de weg gegaan. Ik merk dat ik vaak omga met een kleine, gesloten vriendengroep, waarin iedereen tolerant is (ze zijn niet allemaal Joods, maar wel ruimdenkend). Het is gewoon naar om regelmatig in aanraking te komen met vooroordelen of scheldpartijen, daarom probeer ik mezelf op die manier wat te beschermen tegen mensen die me willen veroordelen.

Soms krijg ik er alsnog mee te maken. Als ik op zaterdag op straat loop met een keppel op, steken mensen vaak middelvingers op of schelden ze me uit. Iedereen uit de gemeenschap lijdt eronder. Misschien nog wel erger: iedereen is eraan gewend. Synagogen worden bewaakt en kinderen moeten naar de Joodse school begeleid worden door militairen. Dat is diep- en dieptriest.”

Heb je het idee dat het antisemitisme de afgelopen is toegenomen door politieke verdeeldheid en andere maatschappelijke spanningen?

“Antisemitisme sluimert altijd wel op de achtergrond, maar het is de afgelopen jaren zeker toegenomen. Als je in de jaren ’70 met een Israëlische vlag zwaaide, staken mensen duimen op. Nu moet je dat niet proberen, zulke acties eindigen vaak met geweld, bedreigingen of politie-ingrepen.

Anti-Joods geweld en discriminatie komt heel vaak voor, maar het wordt niet meer als bijzonder genoeg geacht om aan te kaarten. Nederlanders hebben het er zelden over, in de media wordt het amper besproken. Ik denk dat veel te maken heeft met het verdwijnen van historisch bewustzijn. Toen de Holocaust nog een verse herinnering was, wilden mensen Joden niet negatief behandelen. Nu groeien er weer nieuwe generaties op die het massale antisemitisme van de Tweede Wereldoorlog nooit gekend hebben. Dat gevoeligheid voor de geschiedenis verdwijnt, zie je in directe discriminatie, maar ook in ‘kleinere’ tekens. Zoals dat jongeren strooien met zwarte humor (bijvoorbeeld door grappen te maken over dictators of de Holocaust) zonder zich daar bezwaard bij te voelen. Vroeger werd zo’n grap maken gezien als fout.”

Denk je dat er een manier bestaat om antisemitisme te verminderen en mensen bewuster te maken van discriminatie?

“Ik kan iets zeggen over scholing en opvoeding, maar ergens weet ik ook dat antisemitisme niet zo snel te bestrijden is, omdat het zo diepgeworteld is. Wel vind ik dat de Joodse gemeenschap meer naar buiten zou moeten treden met goede woordvoerders, want die zijn er niet echt. De gemeenschap is ook erg verdeeld qua opvattingen, misschien is het goed als ze wat vaker gezamenlijk naar buiten kunnen treden om aan te geven dat discrimineren niet oké is.”