Hoe kan het onderwijs volgens jou beter? Dat vroegen we afgelopen winter aan Nederlandse jongeren. De 20 beste ideeën gaven we afgelopen week aan staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs). Die reageerde soms best enthousiast.
Door Kim Einder en Renske Derkx.

Als Dekker door de plannen bladert, valt hem één ding op: dat het zo vaak over een gebrek aan motivatie gaat. Leerlingen klagen over ondoorgrondelijk zware literatuur, dodelijk saaie lessen en urenlange uit-het-raam-staar-sessies. Maak school interessanter, is de boodschap. "Scholieren voelen zich blijkbaar niet genoeg uitgedaagd", concludeert de staatssecretaris, die dat herkent. "Ik was zelf vroeger een bètaleerling, ik had ook geen zin om door moeilijke literatuur te akkeren. Maar toen we bij Engels een keer geen boek hoefden te lezen maar een album mochten analyseren, ging ik helemaal los op de teksten van Pink Floyd. Het is de truc voor leraren om niet alleen een goede les te verzinnen, maar eentje die ook bij de belevingswereld van jongeren past. Als je ongemotiveerd bent, ligt dat niet alleen aan jou. Het is uiteindelijk een samenspel van leerling en leraar."

Toch is het niet makkelijk om iets te veranderen op scholen, erkent Dekker. Zelfs niet als je staatssecretaris bent. "Iedereen heeft een mening over het onderwijs. En iedereen heeft altijd andere belangen. Bovendien is het politiek: één politicus doet een voorstel en moet vervolgens kijken of hij alle handen op elkaar krijgt." 

Hoewel Dekker het niet met elk scholierenvoorstel eens is, is hij blij met de feedback, benadrukt hij. "Ik ben het met jullie eens dat we veel vaker de mening van leerlingen zouden moeten vragen. Dat kan klein of groot. Met leerlingenraden bijvoorbeeld, waar ik groot voorstander van ben, maar ook door leerlingen commentaar te laten geven op hun docenten. Dat is soms best eng, maar wel supergaaf. Dit soort dingen bewijzen maar weer dat scholieren de beste adviseurs van het onderwijs zijn."

Sophia (15): ‘Laat ons niet verplicht literatuur lezen, maar alle soorten boeken zodat we plezier in lezen houden.’
Dekker: "Bij Nederlands moet je echt de waarde van literatuur leren kennen, maar ik snap dat je niet altijd zin hebt in iets zwaars. Er is toch wel een middenweg te verzinnen tussen de oude klassiekers en lichtvoetige romannetjes? Joe Speedboot bijvoorbeeld. En ik denk dat het goed is als in de klas gediscussieerd is over wat nou eigenlijk literatuur is."

Rick en Susanna (beiden 16): ‘Laat school een jaar langer duren, want we krijgen bijna een burn-out omdat we het zo druk hebben.’
Dekker: "Als je op de middelbare school al bijna een burn-out krijgt, zal je het nog zwaar krijgen in de rest van je leven. Dan moeten scholen hun leerlingen beter leren omgaan met druk, lijkt me."

Romy (17): ‘Leer ons echt een taal spreken, in plaats van ons te dresseren tot Cito-dolfijnen die met trucjes heel goed luistertoetsen kunnen maken.’
"Dat hoor ik wel vaker. Ik denk niet dat je met gebrekkige taalkennis toch je examen kunt halen door slimme trucjes toe te passen. Maar er moet op school inderdaad echt ruimte zijn om een taal te leren, niet alleen voor dat wat je multiple-choice kan toetsen. Ik vind dat beeld nu per school wisselend. Daarom is het belangrijk om te gaan kijken wat er goed in een centraal examen kan."

Coen (17): ‘Maak voor bètaleerlingen de tweede vreemde taal op het vwo niet langer verplicht. Of verzin een soort light-versie van de taalvakken, net zoals mensen zonder wiskundeknobbel wiskunde C kunnen kiezen.’
"De commissie Schnabel, die nadenkt over het onderwijs van 2032, zegt hierover: je moet een taal niet half leren. Een beetje Frans is leuk, daar haal je je examen misschien mee, maar als het eenmaal is weggezakt heb je daar nooit meer iets aan. Dus leer het goed, of leer het helemaal niet. Misschien moeten we daar inderdaad scherpere keuzes in maken."

Brecht (17): ‘Verspreid de eindexamens over twee of drie jaar.’
"Ik ben de afgelopen jaren veel bezig geweest met maatwerk. Je kunt straks bijvoorbeeld een vak op een hoger niveau afsluiten, maar ook in het voorlaatste jaar al examen doen. Of het vwo in vijf jaar. Dat mocht nooit, maar vanaf volgend jaar zijn daar meer mogelijkheden voor. Het aantal leerlingen dat hier al mee is begonnen, is heel erg klein. Daarom zou ik scholen willen oproepen: maak hier meer werk van."

Oscar (19): ‘Laat ons bij de taalvakken geen saaie nepbrieven meer schrijven, maar echt corresponderen met misdadigers in de gevangenis.’
"Dit is misschien een beetje een bizar idee, maar wel een voorstel dat triggert: hee, da’s interessant. Ik was laatst op een school in Arnhem waar leerlingen zich voor geschiedenis, Engels én aardrijkskunde zich verdiepten in de Slag bij Arnhem en brieven schreven naar Britse oud-soldaten. Dat was een geweldig voorbeeld van hoe leren moet gaan: op een manier dat het haast vanzelf gaat omdat leerlingen er geen genoeg van krijgen."

Lars (17): ‘Doe nietjes in de eindexamens, het is veel te rommelig zo.’
"Kijk, ik ben liberaal. Ik vind het heel goed dat er een overheid is voor de echt belangrijke dingen: de wetten, de regels, het handhaven. Maar tegelijkertijd moet er vooral heel veel ruimte zijn voor Nederlanders, jong en oud, om dingen zelf goed te regelen, zonder bemoeienis van de overheid. Ik heb begrepen dat je ook zelf een nietmachine mag meenemen naar je examen om er een nietje doorheen te slaan."

Wie heeft de schoolplan-wedstrijd gewonnen? Dat maken we volgende week bekend. Hou onze site dus in de gaten!