Martijn Vermeulen werd in 2015 verkozen tot 'Beste geschiedenisleraar van Nederland'. Zijn leerlingen en een speciale jury vonden dat hij zijn vak verschrikkelijk boeiend maakte. Maar hoe doet hij dat? Speciaal voor Scholieren.com schreef hij een gastblog.

Leerlingen, jullie dus, hebben meestal een duidelijke mening over het vak geschiedenis. De rol van de docent, die een soort 'ambassadeur' is van zijn vak, is daarin natuurlijk heel belangrijk. Hij bepaalt immers hoe jij het vak beleeft. De grootste uitdaging is wat mij betreft om het vak geschiedenis daadwerkelijk betekenis te geven.

Ik pleit ervoor dat docenten vaker het leslokaal verruilen voor uitdagende projecten buiten de school. Dat betekent de keuze maken om niet alles uit het boek te behandelen, maar ook tijd vrij te maken om met leerlingen op onderzoek uit te gaan in de omgeving.

Ooggetuigen

Een voorbeeld daarvan is het Juniorsymposium, waar ik zelf al jaren heenga met mijn leerlingen. Het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Nijmegen heeft speciaal voor scholieren uit de eerste klas een bijzonder programma over de Tweede Wereldoorlog georganiseerd. Een dag lang volgen de leerlingen diverse onderdelen, waarbij archiefstukken bestudeerd worden, deelgenomen wordt aan rondleidingen, oorlogsvoedsel geproefd wordt en nog veel meer. Met name de interviews met ooggetuigen maken dan veel indruk.

Het afgelopen jaar luisterden bijna 200 leerlingen ademloos naar het verhaal van een (in de oorlog) jong meisje dat het bombardement op Nijmegen overleefde. Op 22 februari 1944 stond omstreeks half twee haar leven stil, toen zij op school verrast werd door inslaande bommen. Haar broertje bevond zich slechts enkele meters van haar vandaan, maar zou de tragedie niet overleven.

Later die dag blikte Stefan terug op zijn indrukwekkende jeugdjaren in Polen. Als Joods jongetje was hij zijn leven niet zeker tijdens de oorlogsjaren. Het feit dat hij overleefde had Stefan te danken aan de huishoudster Sofie. Zij was zelf niet Joods en besloot samen met Stefan op de vlucht te gaan. 

NSB

Maar ook de ervaringen van mensen die de oorlog zelf niet meegemaakt hebben kunnen indrukwekkend zijn. Een man vertelde over zijn zoektocht naar het oorlogsverleden van zijn opa. Een jarenlang stilzwijgen binnen de familie over het lidmaatschap van de NSB werd doorbroken toen hij het Nationaal Archief in Den Haag bezocht en daar de processtukken te zien kreeg. Zijn grote angst was dat zijn opa betrokken zou zijn geweest bij de Jodenvervolging. Tot zijn enorme opluchting bleek dit niet het geval.

Bij de nabespreking van het Juniorsymposium met de leerlingen kwam het gesprek vrij snel op het maken van keuzes. De vrouw maakte als jong meisje in Nijmegen de keuze om haar broertje in de eetzaal alleen te laten omdat zij op de gang samen met een vriendinnetje een ketting wilde bekijken. Dit redde haar leven. Het leven van Stefan werd gered door de keuze die Sofie maakte om voor hem te zorgen. Stefan vertelde dat dankzij de hulp van Sofie zijn vertrouwen in mensen na de oorlog gebleven is.

Schuldgevoel

Leerlingen vroegen zich af of zij zelf zulke grote risico’s zouden hebben genomen om iemand anders te helpen. Ook discussieerden ze over het schuldgevoel van de kleinzoon over het NSB-verleden van zijn opa.

Een praktijkervaring als deze laat leerlingen op een bijzondere manier ervaren dat geschiedenis meer is dan het afsluiten van een hoofdstuk uit een geschiedenisboek. Door verder te kijken dan je boek, kun je beseffen dat het verleden tot op de dag van vandaag doorwerkt. Ik ben er van overtuigd dat projecten als een Juniorsymposium een waardevolle aanvulling zijn op de dagelijkse lespraktijk, en moedig iedereen, zowel docenten als leerlingen, dan ook aan op avontuur te gaan!

De verkiezing tot beste geschiedenisleraar van Nederland wordt dit jaar voor de derde keer georganiseerd door het Rijksmuseum en Omroep NTR. Mocht je een supertoffe geschiedenisdocent hebben, dan kan je 'm nog opgeven voor de verkiezing. Klik hierrr.