Over een tijdje is het weer zover: de eindexamens komen eraan. Menig kandidaat schiet al in de stress bij alleen al het horen van dat woord, laat staan het beginnen met de echte voorbereidingen. Daar komt de reddende engel Scholieren.com, met slimme examentips voor elk vak. 

In dit blog geven docenten wiskunde Rob Arts en Jenny de Jong een aantal handige tips zodat jij je examen iets chiller in kunt gaan. Rob geeft eindexamencursussen die worden georganiseerd door de Universiteit Leiden en de  Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL), Jenny geeft eindexamentraining bij ExamentrainingExact.

Tip 1 (Havo + Vwo): Schrijf alle stappen op die je maakt

Jenny: "Je kunt aan het aantal punten zien hoeveel stappen je moet nemen. Zijn er bijvoorbeeld 3 punten te behalen, dan moet je doorgaans 3 stappen nemen. Begin met het opschrijven van de gegevens en schrijf dan alle stappen van de berekeningen op. Examen maken is punten sprokkelen!"

Tip 2 (Havo + Vwo): Let op bereken, exact en algebraïsch!

Bij het examen wiskunde veroorzaken deze drie begrippen veel verwarring, want wat is nou het verschil tussen 'exact' en 'algebraïsch'? Mag je bij 'bereken' je grafische rekenmachine (GR) gebruiken? Rob geeft een overzicht: 

• Een vraag met de woorden 'bereken exact' moet je beantwoorden zonder daarbij je grafische rekenmachine (GR) te gebruiken. Het antwoord dat deze berekening oplevert, mag je niet benaderen. Kommagetallen zijn dus uit den boze! Als wortels, breuken of logaritmen niet mooi uitkomen, laat je die dus gewoon in je antwoord staan.
• Ook bij 'bereken algebraïsch' moet je aan het werk zonder GR. Er is wel een belangrijk verschil, vertelt Rob. Zo nodig mag het antwoord wel benaderd worden. Kommagetallen mogen dus wel. Bijvoorbeeld: het huis is niet 3•√5 meter hoog, maar 6,7 meter.
• Als er alleen 'bereken' staat, kun je wel aan de slag met je GR. Het is dan ook niet aan te raden om zo'n vraag alsnog algebraïsch op te lossen, want dat kost extra tijd en je maakt veel sneller fouten.
• Nog een mogelijke variant is een zinsnede als: 'bereken met behulp van differentiëren'. Dit wil zeggen dat je eerst moet differentiëren (zonder de GR te gebruiken) en daarna de rest van de vergelijking wel met de GR mag oplossen. 

Als je de GR gebruikt, let er dan op dat je alle knoppen die je gebruikt opschrijft! 

Tip 3 (Havo + Vwo): Geef antwoord op de vraag

Deze tip klinkt flauw, maar je wilt niet weten hoeveel punten er zo misgelopen worden. Lees na het uitrekenen van je antwoord nog even de vraag terug. Heb je wel echt antwoord gegeven op vraag? Wat goed werkt volgens Jenny: "Formuleer je antwoord in een zin, waarin je een stuk van de vraag herhaalt. Zo is je antwoord bijvoorbeeld niet ‘x=35,2’ maar ‘De maximale snelheid van de sprinter was 35,2 km/u’. Mist de laatste zin, dan mis je ook een punt!"

Tip 4 (Havo): Goniometrie

Bij vragen over goniometrie moet je heel vaak een formule opstellen voor een sinus of een cosinusfunctie. Schrijf dan eerst altijd de standaardformule y = a + b sin (c (x-d)) op en leer uit je hoofd: a = evenwichtsstand, b = amplitude, c = 2Pi/periode en d = verschuiving naar rechts. Zodra je dit op je blaadje hebt staan is het een kwestie van het zoeken naar de juiste getalletjes en dat blijkt vaak makkelijker te zijn dan je in eerste instantie denkt!

Tip 5 (Vwo): Formuleblad voor gonio

Bij opgaven waar je goniometrische functies moet omschrijven probeer je eerst de standaardformules toe te passen (sin(2x)=... of cos(2x)=... of sin^2 + cos^2 = 1) en alle getallen uit te rekenen. Als dit niet leidt tot een antwoord is het formuleblad in de bijlage van het examen je redmiddel. Het kiezen van de juiste formule is niet moeilijk, vertelt Rob: "Meestal kun je simpelweg maar één formule toepassen. Kun je er meerdere toepassen, dan maakt het meestal niet uit welke je kiest: beide zullen tot het goede antwoord leiden."

Dit soort opgaven hebben vaak een uitgebreide uitwerking. Als je alles op een klein stukje papier propt, wordt het een zooitje en dat werkt niet relaxed. Zorg dus dat je genoeg ruimte vrij hebt, of neem een nieuw blaadje. Dan komt het allemaal goed. 

Tip 6 (Havo): Rechthoekige driehoek en bijzondere stellingen 

Op het Havo-examen moet je bij meetkunde vaak een lengte uitrekenen. De lengte is soms het antwoord op de vraag, maar vaker heb je hem nodig om zaken als de inhoud of de omtrek te berekenen.
 
Rob: "Vrijwel altijd heb je de stelling van Pythagoras nodig bij het berekenen van deze lengte. Ga dus op zoek naar een rechthoekige driehoek, waarin je de gevraagde lengte kunt berekenen met behulp van de stelling van Pythagoras. Als je deze driehoek eenmaal hebt gevonden, verloopt het beantwoorden van de vraag vaak erg soepel."

Tip 7 (Vwo): Bewijzen 

"Op het VWO is 'bewijzen' het belangrijkste meetkundige onderwerp. De kunst is daar om op zoek te gaan naar de bijzonderste stelling", vertelt Rob. Vaak is er in de figuur namelijk iets bijzonders gegeven. Zo is een gegeven middellijn in een cirkel een signaal om de stelling van Thales te gebruiken in het antwoord. Rob: "Bovendien kun je onthouden dat cirkelstellingen specialer zijn dan stellingen over (drie)hoeken. Dus probeer eerst de stelling van de constante hoek toe te passen, voordat je met overstaande hoeken aan de slag gaat!"

Tip 8: Oefenen, oefenen en nog eens oefenen

De grote truc blijft oefenen met oude examens, zoveel je kunt! Je zult vragen gaan herkennen en straks op je examen herken je gewoon bij welk onderwerp een vraag hoort.  Examens kun je vinden op alleexamens.nl en oudeexamens.nl. 

Voorafgaand aan de eindexamens publiceert Scholieren.com drie keer per week examentips op Scholieren.com. De tips zijn voor zowel het havo- als vwo-examen te gebruiken. Meer eindexamentips en artikelen? Klik hier!