Met Instagram een retrofilter over de plaatjes op je iPhone plakken? Febe Smits (18) pakt fotografie heel anders aan. Ze overtuigde de directie van haar school, het Stedelijk Gymnasium Arnhem, om met vrienden op de schoolzolder een doka te mogen bouwen.

Een geheimzinnige plek vol chemische spullen waar je analoge foto's kunt ontwikkelen en afdrukken. Foto's uit rolletjes inderdaad.

Het analoog fotograferen begon toen ze een oude jaren '70-camera kocht. Febe: "Ik wilde meer moeite doen om een foto te maken. Geen point & shoot, maar weten hoe het zit. Zo merk je hoe bijzonder het is om zomaar een beeld vast te leggen."

Terwijl ik Febe spreek, knipt ze het licht van de doka uit en baadt de kamer in het schijnsel van een infraroodlamp. "Anders wordt het fotopapier overbelicht en veranderen je foto's in een zwarte brij." Ze stopt een negatief in de vergroter en projecteert het een paar seconden op het fotopapier.

Frietbakjescamera

"Afgelopen zomer leerde ik van twee fotografen foto's maken met een frietbakje," vertelt ze verder. Ze laat een frietbakjescamera zien die ze zelf heeft gemaakt. In het bakje gaat wat fotopapier en daarboven komt een klep met een klein gaatje. Door het gaatje heel even te openen en te sluiten, 'schiet' ze een foto.

Na de zomervakantie kwam Febe terug op school en wilde ze verder met analoge fotografie. Ze kwam op het idee om een donkere kamer (doka) te bouwen. "Toen ik keek hoeveel de spullen zouden kosten, bleken de meeste dingen bij mijn oma op zolder te staan!" Schoolgenoten met dezelfde hobby waren ook geïnteresseerd en samen legden ze geld bij elkaar om de benodigde chemicaliën te kopen op internet.

Toestemming scoren

Gewapend met foto's uit de frietbakjescamera ging ze naar de directie om toestemming te scoren voor een doka. Er zijn namelijk best andere scholen met een donkere kamer, maar die worden nooit door onervaren leerlingen gebouwd en beheerd.

"Ik had geluk. Op dat moment was er net een interim-rector die ook natuurkundedocent is. Ze reageerde erg enthousiast en zag er ook wel een leuk practicum in," vertelt Febe. "Het scheelde dat ik al wat kon laten zien en dat de interim-rector er ook verstand van had. Dat schept vertrouwen. Bij een andere leraar was het waarschijnlijk veel moeilijker gegaan."

Hoewel ze dacht dat met name de -gevaarlijke!- chemicaliën problemen zouden opleveren, viel dat wel mee. Febe: "Ik moest beloven dat we ons aan de veiligheidsregels houden en dat alles onze eigen verantwoordelijkheid is. Verder ben ik eigenlijk ook niet meer gecontroleerd." De combinatie van een uitgewerkt plan en het benaderen van de juiste leraar is het geheim om je ideeën op school uit te kunnen voeren, denkt ze. 

Naar spul

Nadat Febe is uitgepraat, stopt ze het papier in een ontwikkelbad en verschijnt opeens de foto erop. Na het onderdompelen in twee andere baden met chemisch spul spoelt ze de foto af met water en hangt ze 'm op aan de waslijn om te drogen. Het afdrukken is klaar en het licht kan weer aan.

Febe is niet van plan na haar eindexamen een foto-opleiding te volgen, maar ze wil wel analoog blijven fotograferen: "Als ik geslaagd ben, kom ik zeker hier nog terug om mijn rolletjes te ontwikkelen en af te drukken. De doka blijft wel bestaan." Ze ruimt de spullen op en waarschuwt me: "Die chemicaliën zijn echt naar spul, je moet die etiketten eens lezen. Was je dus wel even je handen voordat je gaat?"