Schopenhauer

Filosofie: Arthur Schopenhauer
Schopenhauer en zijn leven
Arthur Schopenhauer werd geboren op 22 februari 1788 in Danzig en overleed op 72-jarige leeftijd in Frankfurt am Main op 21 september 1860. Nadat zijn vader zelfmoord had gepleegd in 1805 besloot hij om naar het Gymnasium te gaan, waarna hij naar de universiteiten van Göttingen en Berlijn ging om daar natuurwetenschappen en filosofie te gaan studeren. Daarna kreeg hij in Jena (Duitse plaats) zijn doctorstitel. In de daaropvolgende jaren schreef hij zijn 1e en bekendste boek: “Die Welt als Wille und Vorstellung”, oftewel “De wereld is mijn voorstelling.” In 1820 werd hij als leraar op de universiteit in Berlijn toegelaten. In diezelfde tijd leefde de filosoof Hegel aan wie Schopenhauer een hekel had. Hegel gaf zelfs les aan dezelfde universiteit als Schopenhauer. Schopenhauer was zo vol van zichzelf dat hij zijn lessen zelfs inroosterde op dezelfde tijd als Hegel. Hij kreeg echter heel erg weinig studenten. Schopenhauer stelde zich zelfverzekerd en agressief tegenover Hegel op. Hij schreef onder andere het volgende over Hegel: Hegel, die van bovenaf als de officieel bevoegde Grote Filosoof is aangesteld door de gevestigde macht, was een domme, nietszeggende, misselijkmakende, ongeletterde windbuil, die de bekroning van zijn verwaandheid bereikte door de idiootste, bedrieglijkste onzin bij elkaar te krabbelen en op te dienen. Hierdoor kwam het dus dat Schopenhauer erg weinig toehoorders had en daarom besloot hij om in 1831 Berlijn te verlaten en er nooit meer terug te komen. Hij ging in Frankfurt wonen en leefde daar van de erfenis van zijn vader. Pas in 1853, 7 jaar voor zijn dood, werd hij beroemd doordat er een artikel in een grote krant over hem was geschreven. Zijn bekendheid was het grootst toen hij overleed en is ook een grote inspiratiebron geweest voor kunstenaars zoals Wagner en Mann, filosofen als Nietzsche en Hartmann en psycholoog Freud. Hij staat vooral bekend als filosoof door zijn zeldzame pessimistische en negatieve kijk op het leven en alles eromheen. Hier zullen we het nog wel over hebben, later in onze presentatie. Schopenhauer en Kant
Schopenhauers filosofie was voor een groot deel gebaseerd op de filosofie van Immanuel Kant. Schopenhauer las Kants documenten echter kritisch en beweerde dat zijn metafysica slechts een voortzetting was van Kants filosofie. Ze geloofden bijvoorbeeld allebei in een hogere macht, iets dat onverklaarbaar was en niet geleerd of gekend kon worden. Schopenhauer noemde deze hogere macht de wil; het oncontroleerbare verlangen naar iets. Hij had een negatievere kijk hierop dan Kant en zei dat zich hierdoor automatische en ondoordachte handelingen van mensen vormden. Bijvoorbeeld het leedvermaak dat men in eerste instantie kan hebben bij sommige gebeurtenissen. Denk maar eens aan je vriend of vriendin die over zijn eigen voeten valt. In eerste instantie zul je lachen, later zal jij je pas gaan afvragen of diegene zich heeft bezeerd. De schijn van het leven

Schopenhauer geloofde dat niets was zoals het leek. Hetgeen wat wij voor de werkelijkheid houden, hield hij slechts voor een naïef beeld in de gedachten van de mensen. Hij geloofde namelijk dat er veel meer was dan dat de mens kon zien en aanschouwen. Ons waarnemingsvermogen en wat wij denken dat echt is, was volgens hem allemaal een illusie. Hij dacht de wereld of de werkelijkheid alleen maar schijn was. De door ons voorgestelde werkelijkheid bestond uit 4 gebieden. Zo had je de vraag naar: De oorzaak van de waarneembare verschijnselen, de verantwoording van onze oordelen en inzichten, de verklaring van de tijd- ruimterelaties, en het motief van ons handelen. Schopenhauer vond dat hij zelf wel de werkelijkheid en de waarheid zag, omdat hij verstandelijk dacht. Hij noemde zichzelf dan ook een verstandelijke pessimist. Het (over)leven
Arthur Schopenhauer was een echte pessimist. Hij zag alles slecht in en dacht overal negatief over. Toch vond hij het ontsnappen aan het leven, met al zijn slechte dingen, niet goed. Hij was fel tegen zelfmoord. Zichzelf doden kon geen oplossing zijn, want dat is het gehoorzamen aan de wil. Beter gezegd; de laatste wanhopige handeling van de wil. De wil niet meer te willen. Het geen moeite meer te doen om iets te bereiken, het opgeven was ook zwak. Om de wil van het niet meer te willen te onderdrukken, zocht Schopenhauer naar een ontvluchting van de werkelijkheid zoals iedereen die zag. Hij gebruikte daarvoor kunst. Onder andere de muziek was een van die soorten kunst. Maar dan niet zomaar muziek. Geen popmuziek, of klassieke muziek, maar formele muziek. Dat wil zeggen, muziek zonder woorden die geen verbeelding of voorstellingen van de waarneembare wereld oproept. Nietzsche die zich later door Schopenhauer liet inspireren, zoals al eerder verteld, vond dit echter grote onzin en nam dit deel van Schopenhauers theorie niet serieus. Hij zei dat het verlangen om helemaal op te gaan in die formele muziek toch nog een verlangen was en dus het werk van de wil! Misleiding “De hele menselijke cultuur is niets anders dan een grote misleiding!” Dat zei Schopenhauer. Hij geloofde dat alles in dit leven; kunst, religie, de wet, moraal, wetenschap en zelfs de filosofie weerspiegelingen zijn van de wil. Al onze hoop, idealen en het geluk zal instorten als we de werkelijkheid onder ogen zouden zien. Geluk is dan ook een onmogelijke droom. Hij vond het onbegrijpelijk dat iemand optimistisch kon blijven nadat diegene zelfs maar één blik in de krant had geworpen. De krant van welke dag dan ook. Elke dag gebeurt er op zijn minst één grote ramp. De ene dag verwoest een vulkaanuitbarsting hele gebieden, de volgende dag loopt een psychopaat met een pistool de school in en schiet hij daar zoveel mogelijk kindertjes dood, en die dag daarna breekt er weer eens een oorlog uit. Er zit natuurlijk wel een kern van waarheid in deze kijk van Schopenhauer op het leven. Maar er gebeuren ook heel veel goede dingen. Maar deze zag Schopenhauer niet, omdat hij vond dat de goede dingen alleen maar voorstellingen van de wil waren. Een aantal uitspraken van Schopenhauer. Dat Schopenhauer een ware pessimist was en overal negatief tegenaan keek, merk je wel aan de volgende uitspraken. Zo zei hij over het thema geheim: “Wat je vijand niet mag vernemen, vertel dat ook je vrienden niet.” Hieraan zie je dat hij niemand vertrouwde, zelfs zijn kameraden niet. Hij was heel erg wantrouwig. Zijn verbitterde houding tegenover de mensheid blijkt uit de uitspraak “Wat mensen hun noodlot noemen, bestaat meestal uit hun eigen stommiteiten.” Zijn weinige vertrouwen in de mensheid komt duidelijk naar voren bij zijn thema schrijven. “Weinigen schrijven zoals een architect bouwt, verreweg de meesten schrijven zoals men domino speelt,” zei hij ook. Hij ging er ook al vanuit dat iemand tegen hem zou liegen en had daarom de volgende strategie bedacht: “Als je vermoedt dat iemand liegt, moet je doen alsof je hem gelooft. Hij wordt dan overmoedig, liegt nog harder en wordt ontmaskerd.” En wel de belangrijkste uitspraak waar deze presentatie over gaat is: “De werkelijkheid geeft geen reden tot optimisme.” Slot
Het is in deze presentatie zeker wel duidelijk geworden dat Schopenhauer een vreselijk pessimistisch figuur was en een negatieve kijk op alles had. Ik hoop dat iedereen begrepen heeft, dat Schopenhauer geloofde dat er meer was dan dat de mens kon aanschouwen. Hij denkt dus dat er meer tussen hemel en aarde is. Wat wij zien en denken te zien, is volgens hem allemaal een illusie. En mocht je de werkelijkheid wel aanschouwen, dan geeft deze geen reden tot optimisme. Zijn jullie het hiermee eens?