Welk beleid voert de Chinese overheid en waarom?

Hoofdstuk 3 Zoals uit vorige hoofdstukken blijkt, bemoeit de Chinese centrale overheid zich veel met de samenleving en economie van het land. In hoofdstuk … is de politieke geschiedenis van China uitgebreid behandeld, zodat het gedachtegoed en manier van regeren duidelijk is geworden. Maar nu probeert de Chinese overheid zich meer te conformeren aan de succesvolle marktgerichte economie zoals men dat in de rijke westerse landen kent. Waar liggen haar prioriteiten? Wat is de gedachtegang er achter? Wat zijn gevaren die de positieve ontwikkelingen in het land onderuit kunnen halen? Daarom stellen wij in dit hoofdstuk de vraag: 3 Welk beleid voert de Chinese overheid en waarom? 3.1 Concurrentie positie Wisselkoers en handelsbalans

China exporteert méér dan het importeert. De handelsbalans is positief. De handelsbalans van de Verenigde Staten is negatief. De VS importeert vooral grondstoffen en producten uit China. Zij proberen de Chinese overheid de Chinese munteenheid, de yuan, te laten revalueren
De Chinese overheid houdt namelijk bewust de koers laag. Maar doet dat niet, om de appreciatie van de yuan te voorkomen, grijpt zij voortdurend in op de valutamarkt. Deze interventies leiden tot het vasthouden van de lage koers van de yuan. Zij streeft naar een Yn 8,28 - $1. Met deze twee maatregelen blijven de producten voor het buitenland goedkoop, zodat de export blijft groeien, zo de productiecapaciteit en daarmee ook de werkgelegenheid. De VS, de grootste afnemer van ‘made in China-producten, maar ook andere landen reageren geïrriteerd. Zij proberen de Chinese overheid op andere gedachten te brengen door bijvoorbeeld de eigen protectie maatregelen te laten vallen. Loonpolitiek
Maar vooralsnog is de concurrentiepositie van het land ijzersterk. ‘Net als in Nederland in de jaren ’50 van de vorige eeuw combineert China een gematigde loonpolitiek met een sterke productiviteitsstijging. Het achterblijven van de lonen bij de productiviteit is niet alleen verantwoordelijk voor lage prijzen op de wereldmarkt, maar zorgt ook voor toenemende winsten, waardoor extra investeringen mogelijk worden. De groeiende beroepsbevolking en de trek van het platteland naar de grote steden wordt hierdoor gedeeltelijk opgevangen. China is nog steeds een van bovenaf geleide economie waardoor de regering dit proces stevig in handen heeft. De loonontwikkeling wordt gecontroleerd, kapitaal verkeer is toegestaan maar is tegelijkertijd sterk gereguleerd, en de munt is stevig verankerd aan de Amerikaanse
dollar. In feite betekent dit gecontroleerde beleid dat China de wereldeconomie subsidieert.’ 3.2 Stabiliteit bevorderen Risico’s weerhouden beleggers om te gaan investeren in China. Hoewel statistieken uitwijzen dat er rendementen van meer dan 100% zijn te behalen zijn zij toch bang. De verschillen in rijkdom en ontwikkeling van de verschillende gebieden zijn enorm. Als er meer openheid komt en de communicatie tussen stedelijk gebied en achterland toeneemt, zal dit zeker leiden tot sociale onrust. En stabiliteit is toch wel een belangrijke voorwaarde voor evenwichtige, economische groei. Urbanisatie
Om sociale stabiliteit te handhaven zullen steeds meer mensen van het platteland naar het stedelijke gebied moeten trekken. Zo zullen steeds meer mensen welvarender worden. Vooralsnog gaat dat goed, het aantal extreem armen neemt af en de middenklasse drastisch toe. [grafiek] Al deze mensen moeten echter opgevangen worden. Een huis en een baan. Het stedelijke gebied breidt zich daarom snel uit. [afbeelding] Want als de mensen in het achterland de grote achterstand opmerken, die zij hebben opgelopen, zullen zij zich verzetten tegen hun armzalig bestaan. Want de regering heeft toch het beste voor met het volk, het hele volk? De afgelopen twee maanden zijn om deze reden al meer dan 200 mensen geëxecuteerd. Zo onderdrukt de Chinese overheid dit probleem. Maar liever wil zij de oorzaak van het probleem vooruit zijn. Zij beseft dat vergroting van de werkgelegenheid de grootste prioriteit heeft. 3.3 Vergroting van de werkgelegenheid Door middel van investeren
Investeren vergroot de werkgelegenheid. Investeringen worden gefinancierd door winsten. Die gelukkig groot zijn, door de lage loonkosten. Maar ook door leningen. Helaas is het bankwezen in China er slecht aan toe. Schattingen op dit moment geven aan dat meer dan 20 procent van de leningen als niet-inbaar moeten worden beschouwd. Dit is een zorgelijke, structurele tekortkoming. Door middel van achterhaald financieel systeem
De kredietverlening in China wordt gedomineerd door vier grote staatsbanken. Sinds 2001 is China lid van de WTO. Zij wil de conditie van het zwakke bankwezen van China verbeteren. Kredietverlening in China wordt vooralsnog gedomineerd door vier grote staatsbanken. De staat schoot tot nog toe altijd te hulp, wanneer de banken weer problemen hadden. Maar eind 2006 worden buitenlandse banken gelijke toegang gegeven tot de binnenlandse markt. Dit betekent een cultuuromslag. De overheid saneert het bankwezen. Het verplicht de banken tot grotere kasreserves. Kredietverstrekking moet in de toekomst gebaseerd zijn op een gedegen risico rendementsafweging. Vooralsnog lijken de maatregelen effectief. Wat in ons liberale banksysteem in dit soort situaties is renteverhoging. Renteverhoging leidt namelijk tot afname van de investeringen en overbesteding. Helaas is rente geen bruikbaar instrument om de te snelle kredietgroei aan te pakken, omdat de overheidsbedrijven de grote vragers zijn, en de hoogte van de rente speelt dan nauwelijks een rol. Daardoor heeft renteverhoging dus geen doorslaggevende invloed. Een goede beursgang van de banken is essentieel. Het vergroot het vertrouwen in de economie. Natuurlijk blijven de banken in het bezit van de staat en zo zijn ook een instrument om de conjunctuur te beïnvloeden. Positief is dat de autoriteiten het grote risico onderkennen van een zwakke financiële sector. Ook door buitenlandse investeerders en beleggers wordt dit als een groot risico gezien. Dit moet worden ingeperkt. Want toevoer van het buitenlandse kapitaal én kennis ís belangrijk. Dus zal China zich in belangrijke mate aan de gemaakte afspraken met de WTO houden. Want op dit moment is concurreren met westerse (winstgevende) banken nog totaal irraisonable. Door middel van offshoren

Veel bedrijven van hier verplaatsen hun assemblage naar landen als China of overwegen dat te doen. Omdat de lonen daar een stuk lager liggen dan hier. De gemiddelde arbeidsproductiviteit ligt misschien lager, maar de kwaliteit van de geschoolde werknemer doet in de grote steden van China nog maar nauwelijks onder voor de gemiddelde Europeaan. En lagere kosten maken een grotere winstmarge mogelijk, ondanks de extra transportkosten. Men noemt dit fenomeen offshoren. Ook dit vergroot de werkgelegenheid in China, dus de regering ontvangt zulke bedrijven met open armen. 3.4 Groei inperking De Chinese regering vreest voor oververhitting van de economie. ‘De hoofdplanner van de Chinese regering, Ma Kai, zei begin maart al dat 'China niet blind groei moet nastreven. We moeten de manier waarop we economie laten groeien veranderen, want ze staat nu onder druk. Het Chinese inflatiecijfer zou tot de conclusie kunnen leiden dat het met de oververhitting wel meevalt. Een inflatie van 3 procent is inderdaad niet alarmerend hoog, maar vergeleken met de 0,9 procent prijsstijging die de Chinese economie verleden jaar kende is het wel een flinke sprong.’ Zij stelde dat de geldhoeveelheid dit jaar maar 17% mocht groeien, maar nu al is zij over de 19,4% heen. ‘Zo zou de investeringsgekte en het uitdijen van de geldhoeveelheid de inflatie in het land kunnen aanwakkeren en overinvesteringen in de hand kunnen werken. Dit laatste zou de last aan oninbare leningen bij de fragiele bankensector verder kunnen verzwaren.’ Peking stelde eerder al dat banken de uitgifte van leningen aan 'oververhitte' bedrijfstakken, zoals de staal-, aluminium- en cementindustrie, moeten minderen. De regering beval lokale en provinciale bestuurders te voorkomen dat er teveel geld naar bedrijven vloeide. Peking drong hier bij plaatselijke politici op aan, omdat juist zij lokale banken vaak onder druk zetten om de kredietkraan naar bedrijven wijd open te zetten. Ook al zijn die ondernemingen soms niet kredietwaardig, ze krijgen nieuwe leningen als de juiste contacten hebben. De oproep vanuit Peking blijkt tot nu nauwelijks te hebben beholpen, want plaatselijke besturen zijn volgens de regering verantwoordelijk voor de golf aan kapitaalsinvesteringen. Zij gaven hier 65% meer aan uit in de eerste twee maanden van het jaar; bij de centrale overheid was dat 'maar' 12%’ Een andere oplossing is de zogeheten kruipende koppeling (‘crawling peg’ ). Een geleidelijke opwaardering zodat de dollarkoppeling langzaam wordt losgemaakt en er geen al te grote klappen vallen. De yuan koers jaarlijks met een (half) punt ten op zichtte van de dollar laten oplopen, zou redelijk zijn. Dit betekent twee dingen. Aan de ene kant wordt de onstuimige Chinese exportgroei afgeremd, wat bijdraagt aan de afkoeling van de Chinese economie (oftewel minder oververhitting). Want een iets duurdere yuan, die het gevolg zou zijn van het versoepelen van de koppeling aan de dollar zou de groei van de export, de motor van de Chinese economie, een tikje vertragen. En de duurdere yuan zou door middel van lagere invoerprijzen ook bijdragen aan een verlaging van het inflatietempo. Maar de PBOC hoeft ook minder dollaraankopen te doen. Zo wordt de dollarkoers minder belangrijk voor het doen en laten van de Chinese economie. Dit zorgt er in ieder geval voor dat er geen plotseling wegvallend vertrouwen in de dollar ontstaat, met alle onoverzichtelijke gevolgen van dien. Wat ook een zeer grote gevolgen zou hebben voor China, want de Chinese economie is sterk verweven met de Amerikaanse economie. Effect van de anticyclische maatregelen
Gezien de structurele hervormingen en de afzwakkende groei van de wereldeconomie in 2005 en de signalen van de Chinese beleidsmakers die voorlopig het huidige groeibeperkende macro-economische beleid willen voortzetten, is het vooruitzicht dat in de loop van 2005 de groei zal terugvallen rond een trendniveau van 8%. 3.5 Evenwichtige economische groei {Antwoord op deelvraag 3: Welk beleid voert de Chinese overheid en waarom?} De Chinese economie moet blijven groeien, want anders stoort het land in. Het heeft nog te weinige zekerheden opgebouwd. De werkgelegenheid moet blijven toenemen, maar geleidelijk. Want als alle economische processen geleidelijk gaan, dan ontstaan er geen onevenwichtigheden of knelpunten. Bepaalde instrumentaria die hier in het westerse beleid geheel zijn ingeburgerd, zoals renteverhoging, hebben in China weinig nut. De Chinese overheid weet door de staatsbedrijven genoeg invloed op de economie uit te oefenen. ‘Zij heeft namelijk wel meer dan 75% van de sectoren telefonie, petrochemie, olie, auto, staal en aluminium industrie in handen. Echter, zij zijn niet de drijvende kracht achter de Chinese expansie. Dat zijn de bedrijven de privé bedrijven en ‘joint ventures’ . Zij bewerkstelligen de meeste dynamiek, scheppen vrijwel alle nieuwe banen. Toch zijn de overheidsbedrijven aantrekkelijker voor buitenlandse beleggers, omdat zij in de schaduw van de staat, een financiële garantie hebben. De staat zal áltijd het bedrijf ‘in leven houden’. Misschien komt hier verandering in, na de structurele veranderingen die moeten worden doorgevoerd, om aan de voorwaarden van open financiële markt van de WTO te voldoen. Maar voorlopig is de grote belangstelling voor de aandelenemissies begin dit jaar ‘je reinste hype’ te noemen.’ Oftewel een grote vraag en dat leidt tot hoge prijzen. Waarschijnlijk is hier sprake van overwaardering. En dat is gevaarlijk. Zie de economische crisis van de jaren ’30 die begon op de beurs van Wallstreet. De oorzaak? Overwaardering van soms zelfs ook nog niet-bestaande aandelen! Een risico, en risico’s moeten zo goed mogelijk worden beperkt, of uitgesloten zijn. Zo leiden grote tegenstellingen in een land tot sociale onrust. Daarom probeert de Chinese overheid zo snel mogelijk de werkgelegenheid laten toenemen. Dit heeft zij zelfs als hoogste prioriteit gesteld. Dáárom ook, wordt er zo gemakkelijk krediet verstrekt; om maar zo snel mogelijk de productiecapaciteit te laten toenemen. Maar tegelijkertijd is dit ook weer een groot risico, want als de groei ook maar een beetje tegenvalt zullen velen banken in problemen komen. En een goed bankwezen is toch wel een voorwaarde voor een evenwichtige economie. De Chinese overheid zal dus de groei moeten inperken om overwaardering en -investeringen de economie niet te laten ondermijnen. Maar tegelijkertijd weer niet te veel, want de een grote toename van werkgelegenheid moet gewaarborgd blijven. De koers van de yuan aan de dollar was ingesteld om deze laatste reden, maar verstandig lijkt, om hier langzaam van los te komen, door middel van de kruipende koppeling. Verder is verdere doorvoering naar westers model noodzakelijk, want in praktijk blijkt dat de particuliere bedrijven de drijvende kracht zijn achter de economische groei en werkgelegenheid. Voor hen geldt geen financiële garantie van de staat, dus zullen zij streven naar winst en inspringen op nieuwe ontwikkelingen (consumentgericht beleid). Tegelijkertijd moet iedereen in het grote China beseffen dat zij groot zijn geworden door te concurreren met lage prijzen. Langzaam mag dit uitgebouwd worden, maar voorlopig nog niet. Zo alleen kan een fatsoenlijke levensstandaard voor iedereen binnen bereik komen.