Beeldende begrippen

Ckv begrippen Abstract: zonder een herkenbare voorstelling; ook non-figuratief genoemd. Abstract expressionisme: stroming in de schilderkunst met voorstellingen die non-figuratief of een tussenvorm zijn; zowel abstract als expressief; grote formaten. Abstraheren: een herkenbaar beeld zo vereenvoudigen dat alleen het belangrijkste overblijft, zonder toevalligheden; soms is het bijna of helemaal onherkenbaar geworden; er is dan een tussenvorm ontstaan. Architectuur: naam voor alles wat gebouwd is. Afsnijding: manier van ruimtesuggestie; de rand van de afbeelding overlapt de vormen, men maakt in gedachten de vormen af. Ambachtelijke vormgeving: vormgeving van gebruiksvoorwerpen die voor het grootste gedeelte met de hand zijn gemaakt. Assembleren: voorwerpen die eigenlijk niets met elkaar te maken hebben, worden zó samengevoegd dat er een nieuw geheel ontstaat. Barok: kunst met onregelmatige vormen, een beweeglijke ordening en veel licht-donker-contrasten; van ± 1600 tot ± 1775. Basisvorm: tweedimensionaal: vierkant, cirkel, driehoek, rechthoek. Driedimensionaal: kubus, bol, kegel, cilinder. Bauhaus: een soort academie in Duitsland tussen 1919 en 1933; er werd lesgegeven in allerlei kunstzinnige vakken, zoals architectuur, schilderen, beeldhouwen, toneel, dans, toegepaste kunst, fotografie, weven, grafische vormgeving; men was tegen versiering om de versiering, en liet de vorm volgen uit de functie. Beeldaspect: een van de onderdelen waaruit een beeld is opgebouwd; een beeldaspect kan alleen in combinatie met andere beeldaspecten worden gebruikt. Beeldhouwen: een vorm in model brengen door materiaal, bijvoorbeeld steen of hout, weg te halen. Beeldtaal: een middel om met behulp van beelden en zonder woorden anderen iets te vertellen, bijvoorbeeld met behulp van eenvoudige tekeningen. Beschouwen: het aandachtig bekijken en onderzoeken van beelden. Betekenis: de bedoeling, dat wat de maker wil vertellen met het werk. Boetseren: een vorm in model brengen door materiaal, bijvoorbeeld klei, toe te voegen en te verplaatsen. Bont: een min of meer dicht behaard dierenvel dat zo bewerkt is dat het niet kan bederven; wordt gebruikt voor bijvoorbeeld kleding, schoenen en tassen. Canvas: zeer sterk en stevig weefsel van linnen of katoen; word t gebruikt voor bijvoorbeeld meubelstoffen, schoenen, tenten en tassen. Centraal-perspectief: ruimtesuggestie door middel van lijnperspectief met één vluchtpunt. Cobra: groep kunstenaars van schilders, schrijver en dichters die op een expressieve manier werkten, zo spontaan als een kind; van 1945 tot 1952. Collage: een voorstelling gemaakt met losse stukjes materiaal, bijvoorbeeld papier. Constructie: een aantal losse onderdelen die zijn samengevoegd tot één stevig geheel; de onderdeken blijven zichtbaar. Construeren: losse onderdelen samenvoegen tot één stevig geheel; de afzonderlijke onderdelen blijven zichtbaar. Couturier: modeontwerper van zeer bijzondere kleding die op maat wordt gemaakt. Cliché: vereenvoudigde voorstelling, je ziet meteen wat het voorstelt; een ander woord hiervoor is ‘schema’. Close-up: een beeld waarbij het onderwerp van zeer dichtbij wordt getoond. Dada: stroming in de kunst tussen 1916 en 1928; niet traditioneel maar spottend en onzinnig, als protest tegen de bestaande cultuur; toevallige dingen en gevonden voorwerpen worden als kunst gepresenteerd. Definitief ontwerp: tekeningen van de binnenkant en buitenkant van een gebouw zoals het uiteindelijk gebouwd wordt. Denim: katoen dat geweven is in de keperbinding en daardoor zeer sterk; ook wel spijkerstof genoemd. Design: industriële producten die er opvallend uitzien; er zijn hoge eisen gesteld aan vormgeving en techniek, wat vaak prijsverhogend werkt. Documentatiefunctie: fotografie waarbij het doel is te laten zien hoe iets in werkelijkheid is. Draperen: het schikken van de plooien van een lap textiel. Driedimensionaal: met drie maten (breedte hoogte, diepte) en daardoor ruimtelijk. Dynamisch: beweeglijk of de indruk gevend dat er beweging is; het tegenovergestelde van statisch. Eigen schaduw: de schaduw van het voorwerp zelf; het gedeelte dat niet rechtstreeks belicht wordt. Ergonomie: wetenschap over de vormgeving van industriële producten; er wordt rekening gehouden met het menselijk lichaam, zodat dit zo goed mogelijk functioneer en bijvoorbeeld niet onnodig moe wordt of letsel oploopt. Expressief: met veel gevoel; manier van uitdrukken waarbij het persoonlijke van de maker en/of de beschouwer voorop staat. Expressionisme: naam van een stroming in de kunst waarbij de persoonlijke uitdrukking van gevoelens voorop staat; de werkwijze is krachtig en uitbundig. Expressionistisch: op de manier zoals in het expressionisme; expressieve manier van werken. Figuratief: met een herkenbare voorstelling. Fluweel: textiel dat zo is geweven dat er hele korte draden rechtop staan; voelt zacht aan. Fotoreeks: het bewust combineren van verschillende foto’s die verband met elkaar houden, bijvoorbeeld door de betekenis of de ordening. Functie: het doel waarvoor een voorwerp gebruikt wordt. Geënsceneerde fotografie: fotografie waarbij de voorstelling als op een toneel in scène is gezet. Glas-in-lood: techniek waarbij stukjes gekleurd glas bij elkaar worden gehouden door strips van lood. Gotiek: manier van bouwen, beeldhouwen, schilderen en kleden; gebouwen kunnen door skeletbouw heel hoog zijn met grote ramen; opvallend is de verticale richting; van ± 1150 tot ± 1500. Graffiti: spontane boodschappen in de vorm van tekst en vaak eenvoudige beelden op muren; meestal gemaakt met spuitbus of viltstift; dikwijls is de maker onbekend. Grafische vormgeving: vormgeving waarbij letters, woorden en beelden zoals foto’s en tekeningen gebruikt worden. Harmonieus: als alle onderdelen in evenwicht met elkaar zijn; het geheel wordt als rustig ervaren. Haute couture: eersteklas kleding; door beroemde modeontwerpers op maat gemaakt; vooral kleding voor vrouwen. Impressionisme: stroming in de beeldende kunst waarbij het weergeven van licht en sfeer voorop staat. Industriële vormgeving: vormgeving van driedimensionale gebruiksvoorwerpen die met een machine in grote hoeveelheden worden gemaakt. Inspiratie: zin krijgen om iets te gaan maken. Jeans: spijkerbroek gemaakt van denim. Katoen: textiel dat is gemakt van natuurlijk materiaal; dit materiaal is het zaadpluis dat in de natuur het katoenzaad beschermt. Kikkerperspectief: ruimtesuggestie met een bijzonder laag standpunt, waardoor de dingen erg groot lijken. Kitsch: beelden die de pretentie hebben kunst te zijn maar eigenlijk smakeloos en goedkoop zijn; er wordt gebruikgemaakt van de onkunde en het goedkope gevoel van de kijker; het is valse sensatie. Klassiek: traditioneel van vormgeving, zoals het vroeger was, bijvoorbeeld bij de oude Grieken en Romeinen. Klassieken: de oude Grieken en Romeinen. Kleurcontrast: een tegenstelling met kleuren. Klinknagel: rode pen, bijvoorbeeld van koper, die twee stukken materiaal stevig met elkaar verbindt. Korset: losse vormen van stevig textiel die door middel van veters aan elkaar zijn gemaakt, soms verstevigd met baleinen; het geheel past om het lichaam; door de veters aan te trekken wordt het lichaam naar wens gevormd. Kubisme: stroming in de beeldende kunst waarbij alle vormen worden herleid tot vooral hoekige basisvormen. Leader: kort filmpje waarmee een tv-programma of een website begint. Lichtvlek: de weerkaatsing van het licht op een voorwerp, waardoor de kleur van dat voorwerp op die plaats lichter lijkt. Liggend kader: de randen van een horizontaal beeldvlak; bijvoorbeeld een rechthoek waarbinnen getekend of gefotografeerd is; de breedte is groter dan de hoogte. Linnen: textiel dat gemaakt is van de buitenste vezels van de vlasplant. Looplijnen: lijnen of pijlen die in een relatieschema aangeven hoe de verschillende ruimten onderling bereikbaar moeten zijn. Maquette: klein model, in de juiste verhoudingen, van bijvoorbeeld een gebouw, monument of stad. Middeleeuwen: de tijd van ± 500 tot ± 1500. Mobile: beeld dat uit meerdere onderdelen bestaat en kan bewegen; de beweging komt tot strand doordat de lucht langs de onderdelen stroomt, of omdat techniek de onderdelen laat bewegen. Neoclassicisme: stijl in de beeldende kunst waarbij gebruik wordt gemaakt van vroegere stijlen zoals de klassieken, Renaissance en barok. Ontwerpen: het bedenken, schetsen en bespreken van een idee en daar een definitieve vorm aan geven. Ordening: de manier waarop de belangrijkste, kleurigste, grootste vormen in (een) bepaalde richting(en) zijn geplaatst. Pictogram: eenvoudige tekening van een voorwerp of activiteit, bijvoorbeeld een figuurtje om het toilet aan te geven. Pose: een gemaakte houding, bijvoorbeeld heel stoer gaan staan. Pointillisme: stroming in de schilderkunst waarbij de kleuren met punten naast elkaar worden geschilderd. Popart: afkorting van ‘populaire kunst’; stroming in de beeldende kunst waarbij de consumptiemaatschappij uitgangspunt is; er wordt gebruikgemaakt van beelden uit reclame, film, tv; altijd figuratief en overdreven. Proces: de verschillende ‘stappen’ achter elkaar bij het ontstaan van een beeld; zoals verzamelen van ideeën, het maken van voorstudies en het maken van het definitieve beeld; het is altijd een ‘zoekende’ manier van werken. Productontwikkeling: het in een groep van deskundigen bedenken van een bepaald product; allerlei eisen spelen een rol, zoals materiaal, prijs, functie, verkoop, ergonomie. Programma van eisen: alle wensen en ideeën van de opdrachtgever waarmee een architect bij het ontwerpen van een gebouw rekening moet houden. Plasticiteit: de tastbare ruimtelijke aard van het oppervlak, bijvoorbeeld afwisselend en levendig. Plattegrond: tekening die de indeling van een ruimte laat zien, bijvoorbeeld van een woonhuis. Primaire kleuren: geel, rood en blauw; dit zijn de kleuren die je niet zelf door menging kunt maken. Realisme: stroming in de beeldende kunst waarbij het leven van alledag het onderwerp is; ook wordt met realisme alle kunst bedoeld die de werkelijkheid ‘net echt’ weergeeft. Relatieschema: schema van alle ruimten van een nog te ontwerpen gebouw. Reportage: een aantal verschillende foto’s of video-opnamen over hetzelfde onderwerp waarbij de betekenis centraal staat; het is geen geënsceneerde fotografie; samen roepen de beelden de sfeer van het onderwerp op; de volgorde van de beelden kan worden veranderd. Renaissance: kunst waarbij gebruik gemaakt wordt van klassieke voorbeelden; kalm, evenwichtig, ernstig en symmetrisch; van ± 1400 tot ± 1600. Romaans: manier van bouwen, beeldhouwen, schilderen en kleden; gebouwen zijn zwaar en donker door de dikke muren en de kleine ramen; opvallend is de horizontale richting; van ± 1000 tot ± 1250. Romantiek: tijd waarin bij alle vormen van kunst vooral op het gevoel wordt gewerkt. Ruimtelijk: alles wat plaats inneemt, je kunt eromheen of erin lopen; als een tekening ruimtelijk is, word bedoeld dat je de indruk krijgt dat je erin kunt bewegen. Ruimtesuggestie: de indruk van diepte op een plat vlak. Schema: vereenvoudigde voorstelling; je ziet meteen wat het voorstelt; een ander woord hiervoor is ‘cliché’. Schetsen: het eerste idee met vlugge lijnen tekenen of in grove vormen boetseren of construeren. Schoor: diagonale balk in een rechthoek, waardoor het geheel stijf wordt. Sequentie: een fotoreeks die door de betekenis en de ordening één geheel is; het aantal beelden en de volgorde kan niet veranderd worden; er zijn kleine veranderingen te zien. Silhouet: schaduw die ontstaat bij tegenlicht; je ziet eigenlijk alleen de eigen schaduw als één donkere vorm. Skeletbouw: techniek van bouwen waarbij eerst de dragende en steunende onderdelen worden geconstrueerd, zoals balken en kolommen; de opvulling, zoals muren en vloeren, hoeft niets te dragen en kan van licht materiaal zijn, dat later wordt aangebracht. Slagschaduw: de schaduw van een voorwerp op de grond of op een ander voorwerp. Staand kader: de randen van een verticaal beeldvlak; bijvoorbeeld een rechthoek waarbinnen getekend of gefotografeerd is; de hoogte is groter dan de breedte. Standpunt: de plaats van waaruit iets wordt bekeken en in beeld wordt gebracht, bijvoorbeeld door een foto of tekening. Statisch: stijf; niet beweeglijk of de indruk wekkend dat er beweging is; het tegenovergestelde van dynamisch. Stijl (de stijl): naam van een stroming in de beeldende kunst waarbij het gebruik van basisvormen, primaire kleuren, secundaire kleuren, zwart en wit zo evenwichtig mogelijk gebruikt wordt; non-figuratief of tussenvorm; onder andere architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst, grafische vormgeving. Stijl: vormgeving met dezelfde kenmerken voor een bepaalde tijd, plaats of groep; bijvoorbeeld de manier van kleden, bouwen, schilderen of beeldhouwen. Stofuitdrukking: zó tekenen of schilderen dat het materiaal net echt lijkt; je kunt je voorstellen hoe materiaal in werkelijkheid zou aanvoelen. Surrealisme: stroming in de beeldende kunst waarbij alledaagse voorwerpen op een niet-alledaagse manier met elkaar worden verbonden; onverwachte en onvoorspelbare voorstellingen. Symbool: een figuratieve voorstelling waardoor iets algemeens of iets met een diepere betekenis wordt aangeduid. Symmetrisch: als een beeld verdeeld kan worden in twee helften die precies of ongeveer elkaars spiegelbeeld zijn. Totaal: een beeld waarbij het kader het onderwerp in zijn geheel laat zien. Trend: modieuze stroming van korte duur, dus weer snel uit de mode. Tussenvorm: een beeld dat niet meteen herkenbaar (figuratief) is, maar ook niet helemaal non-figuratief. Uitharden: het overgaan van vloeibare in vaste vorm, bijvoorbeeld chocolade of beton; ook ‘stollen’ genoemd. Universele kunstenaar: kunstenaar met een grote algemene kennis, die van verschillende vakken goed op de hoogte is, bijvoorbeeld anatomie, bouwkunst, geschiedenis, schilderen; vooral in de tijd van de renaissance. Uniform: dezelfde kleding voor een bepaalde groep mensen; bijvoorbeeld postbode, militair. Vakwerkconstructie: open constructie van meestal pijpen van metaal in de vorm van rechthoeken en schoren; bijvoorbeeld steigers, grote overspanningen. Verhalende fotoreeks: een fotoreeks met een duidelijk verhaal; de volgorde van de foto’s kan niet worden veranderd. Vliesgevel: in een skeletconstructie een muur die van glas kan zijn omdat hij niet hoeft te dragen of te ondersteunen. Vogelperspectief: ruimtesuggestie met een zeer hoog standpunt; er ontstaat een goed overzicht en de afgebeelde dingen lijken klein. Voorgespannen beton: zeer sterk beton, omdat vóór het storten strak getrokken kabels van metaal zijn aangebracht, die alles stevig bij elkaar houden. Voorlopig ontwerp: schetsen van de binnenkant en buitenkant van een gebouw zoals het gebouwd zou kunnen worden. Voorstudie: een schets die voorafgaat aan de definitieve uitvoering van een idee of ontwerp; er wordt gezocht naar de belangrijkste lijnen, kleuren en ordening.