Wereldmuziek

Opdracht 2 • De oorsprong van de blues ligt bij de slaven die op de katoenvelden in de delta van de Mississippi werkten. Tijdens de zware arbeid zongen zij levensverhalen. De teksten gaan veelal over drankgebruik, liefdesproblemen, lange werkdagen en de strijd om te overleven. De muziekstijl breidde zich uit naar feesten en kerkkoren. De blues raakte steeds verder stroomopwaarts bekend en bereikte zodoende de steden Memphis en Chicago, waar veel opnamestudio’s gevestigd waren. In korte tijd werd de meeslepende bluesmuziek ook bij blanke Amerikanen populair. • De blues valt onder de slavencultuur. Zij zongen bluesmuziek om het werk te verlichten. Later leerde ook de blanke Amerikanen de bluesmuziek kennen en zij zorgde ervoor dat het over de hele wereld gehoord werd. • De blues werd oorspronkelijk gespeeld op akoestische instrumenten als gitaar, piano en mondharmonica. Soms maakte de gitarist bovendien gebruik van een glad en hard voorwerp, zoals een mes of een flessenhals, waarmee hij over de snaren gleed. Andere typische bluesinstrumenten zijn contrabas, basgitaar, gitaar (akoestisch, archtop, steelstring, elektrisch), mondharmonica, bluesharp en piano. • Het bluesschema is het driedelig akkoordschema (C - F - G) uit de blues. Het bestaat uit twaalf maten. Men gaat uit van een aantal herhalende maten in C, afgewisseld met een maat in F waarna men terugkeert naar C. Een akkoordloopje van G via F terug naar C sluit de reeks af waarna men opnieuw begint. Op dit basisschema bestaan vele variaties die echter allen herkenbaar blijven. • Er zijn verschillende soorten blues, zoals countryblues, classic blues, cityblues en deltablues. In 1920 werd crazyblues van Leny Smith een radiohit. Opdracht 3 1. De Didgeridoo is een blaasinstrument, vooral bekend uit Australië waar de aboriginals hem reeds duizenden jaren bespelen. De didgeridoo vindt zijn oorsprong in Noord-Australië. Hij staat ook bekend als: Yidaki, Yaraki, Magu, Kanbi en Ihambilbing. 2. De fadogitaar, ook Portugese gitaar genoemd, heeft de warme klank van haar geboorteland mee. Met de sleutels bovenaan is het instrument ook totaal anders van vorm dan de klassieke gitaar. Het instrument werd door Bruno meegebracht tijdens een rondreis door Portugal. 4. Een bandoleon is een harmonica-achtig muziekinstrument, dat door Heinrich Band in 1854 uit de Duitse Konzertina ontwikkeld is. De bandoneon heeft een uitzonderlijk lange balg die door de bespeler als het ware 'gebroken' wordt op de knie om zeer felle accenten te krijgen. De klank van de bandoneon is warm en wollig en dat maakt het instrument uitstekend geschikt voor het spelen van melancholisch getinte muziek. 5. Een sitar is een snaarinstrument uit India met een zeer typerende klank. Het instrument heeft behalve vier melodiesnaren en drie ritmesnaren (chikari), ook twaalf tot veertien resonantiesnaren (tarafs). De resonantiesnaren worden gestemd in de toonladder van de betreffende raga. De sitar komt traditioneel uit de Hindoestaanse muziek. 6. De tabla is het meest gebruikte ritmische begeleidingsinstrument in de Hindoestaanse muziek. De functie van de tabla in de Hindoestaanse muziek, is die van het spelen van de tala, de ritmische cyclus waarin een compositie staat, en die tijdens de improvisatie in de raga moet worden vastgehouden. 7. Salsamuziek is een muziekgenre van Caribische oorsprong. Het is populair in Latijns-Amerikaanse landen. Salsa heeft een specifieke clave, een ritmisch motief waarnaar zowel musici als dansers zich kunnen oriënteren. Een Salsaband bestaat meestal uit een combinatie van instrumenten zoals de conga's, timbales, bongo, trompet, bas, piano en natuurlijk de claves. 8. Klezmer is van origine de muziek van de jiddisch sprekende joden in met name Oost-Europa. De Jiddische benaming "klezmer" vindt zijn oorsprong in twee oud-hebreeuwse woorden "kley" (werktuig) en "zemer" (musiceren). De klezmer muzikanten of klezmorim speelden/spelen vooral op bruiloften. Van oudsher werden vooral snaarinstrumenten zoals de viool en gebruikt, met als begeleiding contrabas, bratch en soms cymbalom Later (na ca. 1900) komt daar vooral de klarinet als melodieinstrument bij. 9. De djembé is een mebrafoon. Het is een vaasvormige trommel uit West-Afrika. Kenmerkend is de smalle basis. Djembé's bestaan in verschillende afmetingen die allemaal hun eigen klank hebben. Van kleine solotrommels tot grote bastrommels. Djembé's bespeel je met je hand en je vingers. Ze zijn karakteristiek voor de West-Afrikaanse muziek. Soms zet men er losse opzetstukken op die mee rammelen tijdens het trommelen. De trommel is erg populair geworden. Je vindt de djembé nu over de hele wereld. 10. De Mandinka kora is een uniek instrument die er een beetje uitziet als een harp en een brug heeft gelijk aan die van een luit of gitaar. Hij klinkt enigszins als een harp, maar zijn ingewikkelde speelwijze lijkt meer op die van een flamenco gitaar. Het instrument wordt voor het eerst beschreven in 1799 door ene Mungo Park. Traditioneel heeft de Kora 21 snaren die worden bespeeld met de duim en de wijsvinger van elke hand. De overige vingers houden vast aan de twee verticale handvaten. Veel kora-spelers komen uit Gambia, Mali, Guinee en Senegal. 11. Serouba of kutiro is een verzamelnaam voor drie trommels uit Gambia en de Cassamance. De trommels zijn afkomstig van de Mandinka en de Fula. Kutiriba is de basdrum, kutirindingo de begeleidingstrommel en op de sabaro worden de solo's gespeeld. Dankzij het bescheiden volume van de trommels is serouba ook geschikt voor kleinere gelegenheden en ruimtes. De drie tommels zijn de Koutirnba (bas), Koutirnding (tenor) en de Djaliba (solo). 12. De kes kes zijn 2 uitgedroogde ronde vruchten met een harde schaal. Daarin zitten zaden. Ze zijn verbonden met een touw. En als je met de een rammelt gaat die ander ook meerammellen. 13. De saz, ook wel baglama genoemd, is een Turks snaarinstrument, met twee dubbelkorige snaren en een tripelkorige snaar. Het heeft losse fretten waarmee de intonatie van de gespeelde toonladder bij te stemmen is. De saz is een zeer populair instrument onder de Turkse bevolking. 14. De Arabische luit is een van oorsprong Arabisch snaarinstrument dat in Europa een grote populariteit genoten heeft in de perioden die we nu kennen als late Middeleeuwen, Renaissance en barok. De naam is afgeleid van het arabische "al ud", hetgeen het hout, of het stokje betekent. De luit wordt gekenmerkt door een bol klanklichaam in de vorm van een overlangs doorgesneden ei, de korte brede hals is bevestigd aan het smalle eind van het klanklichaam. De stemknoppen zitten in een doorgaans achterovergeknikte knoppenkast. De gebruikte materialen zijn zeer dun en bijgevolg is het instrument kwetsbaar. Een renaissance- of barokluit in ongerestaureerde, speelbare staat is een zeldzaamheid. 15. Thin wistle is een klein iers fluitje met zes gaatjes. 16. Een banjo is een snaarinstrument met doorgaans stalen snaren en fretten waarbij de kam op een strak gespannen vel (tegenwoordig meestal van kunststof) rust. Deze constructie bezorgt de banjo zijn karakteristieke geluid; het zorgt ervoor dat de energie die bij het bespelen van de snaren wordt toegevoerd zeer snel weg kan en derhalve een kort maar hard geluid produceert. Het instrument en de naam is afgeleid van de banjar, een Afrikaans snaarinstrument. 17. Tango is de naam van een stijl in muziek, dans en poëzie die eind 19e eeuw ontstond aan de Río de la Plata (Buenos Aires, Montevideo). De tango is ontstaan in de ordinairste wijk van Buenos Aires in Argentinië: 'Barrio de las Ranas'. Voordat de tango daadwerkelijk in Europa gedanst werd heeft het veel tegenstanders gehad, o.a. de Franse bisschoppen en vele artsen. De voorstanders wonnen echter en in 1924 werd de tango in geheel Europa ingevoerd. Oorspronkelijk werd de tango dus gezien als een ordinaire, vulgaire dans. De tegenwoordige ballroom tango lijkt wel enigszins op de oorspronkelijke Argentijnse tango, maar is veel vlakker en ontdaan van de te erotische uitstraling. De strakke, staccato bewegingen, en dan met name de hoofdacties van de dame zijn kenmerkend voor de ballroom tango. 18. Bebop, ook bekend als re-bop, later afgekort tot bop is een jazzstijl die werd ontwikkeld aan het begin van de jaren '40. De bebop had zijn wortels in de Amerikaanse metropolen Kansas en vooral New York. Eén van de kweekvijvers van de bebop was "Minton's Playhouse" in New York, waar jazzmusici in kleine groepjes hun creativiteit konden botvieren. De term "bebop" is overigens een klanknabootsing van het typische geluid van het slagwerk. In de bebop draaide alles rond vrije melodische improvisatie en expressiviteit. Dit betekende dus in zekere zin "back to the roots" van de jazz. Anderzijds verloor de jazz met de opkomst van de bebop wel haar oorspronkelijke betekenis als dansmuziek. De harmonie en het ritme werden alsmaar vrijer en grilliger. Kenmerkend voor het genre, dat ontstaan was als reactie tegen de toenemende commercialisering van de swing, is het bijzonder snelle en gejaagde tempo. Er bestond geen standaardbezetting maar een vijfkoppig ensemble met saxofoon, trompet, piano, contrabas en drum kwam het meeste voor. Toonaangevende figuren van de bebop waren Stanley Clarke, Dizzy Gillespie, Thelonious Monk, Charlie Parker en Lester Young. 19. Paco de Lucia (Francisco Sánchez Gómez) is een van de grootste nog levende gitaristen in de wereld, hij werd op 21 december 1947 geboren in Francisco Gomez. Zijn artiestennaam is een eerbetoon aan zijn moeder Lucia Gomez . Zijn vader, Antonio Sanchez, was een arbeider die naast zijn baan s’nacht wat bijverdiende met gitaarspelen. Paco’s oudere broer Ramon de Algeciras en de flamenco meester Niao Ricardo hebben voor een belangrijk deel zijn gitaarspel beïnvloed Paco’s zijn eerste optreden vond plaats voor radio Algeciras in 1958. Je moet begrijpen dat het zigeunerleven een zekere zin van anarchie is, dat is ook de redenen dat de flamencomuziek gevrijwaard is van bepaalde disciplines. Wij proberen zaken niet te organiseren met onze verstand maar met gevoel. De oorsprong van de flamenco is bijna in de vergetelheid geraakt, sommige beweren dat het woord komt van Vlaamse immigranten, wie zich vestigden in de 16 eeuw, het woord betekende reiziger of niet-Spaanse en weer anderen suggereren dat flamenco is afgeleid van het Arabische woord ‘felah mengu’ wat prettige reis betekent. Wat wel aantoonbaar is dat flamenco een mix is van vele culturen namelijk, moslims en joods die zich destijds vestigde in Andalucia in het zuiden van Spanje, hun invloed is te horen aan het ritme. 21. De doedelzak is een rietinstrument waarbij het riet indirect bespeeld wordt via een luchtkamer en dus niet met de lippen of tong aangeraakt wordt. Doedelzakken zijn eigenlijk eerder een familie van muziekinstrumenten dan een enkel instrument. Zowel enkele als dubbele rieten worden toegepast. Doedelzakken kwamen al voor in het Oude Egypte en hebben zich in de Romeinse tijd over geheel Europa verbreid. In Schotland en Ierland zijn ze in de loop der eeuwen een onderdeel van de cultuur geworden. De muziek wordt in Schotland en Ierland ook bij militaire gelegenheden gespeeld.
Opdracht 4 Europa: Nederpop
Nederpop is een term die begin jaren '80 werd geïntroduceerd om de groei in Nederlandstalige, Nederlandse popmuziek een gezicht te geven en wordt tegenwoordig verwaterd gebruikt om Nederlandstalige popmuziek of popmuziek uit Nederland mee aan te duiden. Het succes van de band Doe Maar leidde tot een opleving in Nederlandstalige popmuziek. Bands als Toontje Lager, Frank Boeijen Groep en Het Goede Doel kwamen onder de aandacht en zorgden daarmee voor een opleving van Nederlandstalige popmuziek. Een herleving van het levenslied werd zichtbaar in het werk van André Hazes. Bij een optreden van een Nederlandse band gaat het publiek helemaal uit hun dak. Er wordt veel gedronken, vooral bier. De fans zijn meestal volwassenen. Mening
Ik vind deze muziek meestal niet leuk. Er zijn wel een paar leuke Nederlandse liedjes, maar de meeste vind ik vreselijk. Vooral die partymuziek is erg. De teksten zijn vaak slecht en de muziek lijkt veel op elkaar. De mensen die fan zijn van Nederpop vormen wel een soort cultuur. Ze zijn vaak een beetje ‘boers’. Vooral vroeger zagen de fans er net zo uit als hun idolen, lang haar en een baard. Ik zou zo absoluut niet willen zijn. Australië: de opera
Hoewel Australie ver van alles en iedereen vandaan ligt, hebben diverse muziekgezelschappen en artiesten naam in de wereld gemaakt. Zo is het Australian Chamber Orchestra een zeer gewaardeerd kamerorkest, operazangeres Joan Sutherland is legende in de operawereld en popster Kylie Minogue verkoopt wereldwijd miljoenen albums. Opera Australia, het nationale gezelschap, is het derde drukst bezette operagezelschap ter wereld en heeft als thuisbasis het spectaculaire Sydney Opera House. De nalatenschap van operalegendes zoals Dame Nellie Melba en Joan Sutherland werd doorgegeven aan sterren zoals Deborah Riedel, Lisa Gasteen en Yvonne Kenny. Australiers zijn ook een van de meest trouwe bezoekers van de opera ter wereld en kunnen genieten van maar liefst 300 optredens per jaar. De combinatie van muziek en toneel kwam al bij de oude Grieken, in de 5e eeuw voor Christus, en in de middeleeuwen voor. Een opera is een drama dat geheel of voor het grootste gedeelte gezongen wordt door solisten, vaak ook met een koor en dat instrumentaal begeleid wordt. De eerste werkelijke opera was de "Dafne" van Perdi.De opera ontwikkelde zich in alle landen verschillend. Mening
Opera is niet mijn favoriete muzieksoort. Ik voel er niets bij. Ik vind operazangers en zangeressen erg bijzonder, want vaak zingen ze een verhaal. Ik ben nooit naar een voorstelling geweest maar ik heb het wel op tv gezien. De gebouwen zijn erg mooi en de zangers ook. Met mooie kostuums en achtergronden. Ze maken er een hele show van. Ik begrijp wel dat mensen helemaal tot rust kunnen komen bij een opera en dat ze helemaal meegaan met het verhaal. Ikzelf hoef er niet naartoe. Het spreekt mij gewoon niet aan. Azië: Sufiyana Qalam
Qalam betekent letterlijk “pen” en Sufiyan is een meervoudsvorm van het woord sufi dat “geestelijke vrijheid”in houdt. Een van de belangrijkste aspecten van Sufi gedachte is respect voor rituelen, en dat komt doordat deze stijl zijn ontstaan te danken is aan de samenwerking tussen 3 verschillende geloven, namelijk Sikhism, hindoeïsme en Islam. Deze muziekstijl wordt beoefend in India, Afghanistan, Iran, Egypte, Turkije, Marokko, Soedan en onder Koerden. Het is ontstaan in India (voornamelijk in Punjab) en Afghanistan heeft deze muziekstijl zich gedurende vierhonderd jaar, van 14de tot en met 18de eeuw ontwikkeld. Pas later in de 19de eeuw begon Iran en vervolgens Arabë met het uit oefenen van deze muziekstijl. De belangrijkste vertegenwoordigers van deze stijl zijn Hazrat Inayat Khan, Bulle Sjah en Sjah Hussain. De instrumenten die gebruikt worden zijn de sitar, tabla en rabab. Deze muziekstijl is uit drie verschillende geloven gevormd. Sikhism, hindoeïsme en Islam, elke van hen, heeft zijn bijdrage aan deze muziekstijl geleverd. De bedoeling van deze muziekstijl is het los komen, van allerlei onheiligheden en drukke leven. Door middel van zingen maken de sufis een geestelijke brug naar de heilige doden en uiteindelijk naar God. Sufis zijn er van overtuigd dat ze door muziek, dans dichter bij hun God komen. Mening
Ook deze muziekstijl spreekt mij niet aan. De instrumenten vind ik niet mooi en de zang ook niet. De culturele achtergrond ken ik helemaal niet en het betekend ook niets voor mij. Ik denk dat de mensen die dit wel mooi vinden voornamelijk uit die streken komen en voor hun is het traditie. Ik zou deze muziek nooit vrijwillig luisteren. Afrika: Trommelmuziek
Afrikaanse trommelmuziek wordt beoefend in Afrika. De manier waarop het gespeeld wordt verschilt per land. Ontstaan
Trommelmuziek wordt en werd vooral bij belangrijke gebeurtenissen en feesten gebruikt, zoals geboorte, huwelijk en sterfte, maar ook op dansavonden voor jongeren. Hierdoor kon het vroeger gebeuren dat een bepaalde dans slechts één keer per jaar, of zelfs met tussenpozen van meerdere jaren gedanst werd. In veel landen wordt aan de trommel een betekenis toegekend. Er wordt op geslagen om een feest te vieren of de goden aan te roepen. Trommels worden ook gebruikt om signalen te geven, zoals in het leger. Of ze begeleiden dansen en gezangen. Vroeger werden ze ook gebruikt als communicatiemiddel tussen verschillende stammen, de lengte en de hoogte van de tonen gaf aan wat de stammen wilden zeggen. De trommel behoort tot de oudste instrumenten van de mensheid. Ze is van oorsprong eenvoudig in klank en uiterlijk. De klanksoort is het vrouwelijke en het vel is het mannelijke. Het vrouwelijke draagt de klank en geeft er kleur en ziel aan, het mannelijke zorgt voor de toon. Instrumenten

Het belangrijkste instrument voor trommelmuziek is natuurlijk de trommel. Je hebt verschillende trommels. Een paar daarvan zijn de djembé, de tam-tam, de kora en de tabla. Natuurlijk heb je nog véél meer trommels maar om die nou allemaal op te noemen is weer een beetje overdreven. Dans
Omdat de muziekstijl zo breed is, is er ook niet echt een specifieke dans bij trommelmuziek. De dansen verschillen per stam en land. Er zijn natuurlijk wel een paar categorieën zoals religieuze dansen, feestelijke dansen, rituele dansen, de meeste dansen zijn wild, er zijn ook wel een paar langzame dansen zoals bij bepaalde plechtigheden. Mening
Ik vind trommelmuziek best een leuke muziekstijl. Veel mensen vinden het eentonig, maar dan weten ze er gewoon niet genoeg. Omdat trommelmuziek uit zoveel verschillende landen komt zijn er veel verschillende trommels en ritmes. De ritmes uit verschillende landen zijn meestal ook heel gevarieerd. En doordat bij trommelmuziek de ritmes zo duidelijk geslagen worden kan je er erg goed op dansen, zowel felle en wilde dansen als rustige dansen. Ik vind de geschiedenis van de trommelmuziek ook best wel interessant. Het is natuurlijk een van de oudste instrumenten op deze wereldbol. Het is al heel vroeger ontstaan en men gebruikte het in eerste instantie bij allerlei belangrijke gebeurtenissen en feesten gebruikt. Vooral boeiend vind ik het gebruik van de trommel als communicatiemiddel. Het is toch bijzonder dat je op grote afstand doormiddel van de lengte en hoogte van de tonen met elkaar kan praten, er moeten dus heel vroeger al afspraken geweest zijn over ‘taal’. Ik vind zeker dat we het belang van de trommels niet moeten onderschatten. Ze speelden vroeger een grote rol en ze zijn hedendaags nog van grote waarde in de muziek. Zuid-Amerika: de Lambada
De lambada is ontstaan in het noordoostelijke Para in de jaren twintig van de 20e eeuw. Door het snarenspel vergezeld te doen gaan met klappen op de gitaar werd de Noord-Amerikaanse reggae in eigen ritmes verwerkt. Oorspronkelijk bleef deze muziek beperkt tot de achterbuurten en sloppenwijken, waarbij nogal hartstochtelijk gedanst werd. Om deze reden werd dit dansen door de behoeders van de moraal als obsceen afgedaan zoals dat destijds ook gebeurde met de Argentijnse tango. In 1964 kreeg de lambada het karakter van een protestsong tegen de militaire dictatuur, maar toen in 1985 de militaire dictatuur weer vervangen werd door een burgerregering werd de lambada de dans van de vrijheid én nog erotischer. Lambada in plaats van seks, vrije erotiek maar zonder gevaar om aids op te lopen. Loalwa Bras, zangeres van de Kaoma-band is dé lambada-ster. Zij zingt de tophit Lambada. Vooral in Bahia is de lambada-rage tot in alle rieten strandtenten te horen en te zien. In Brazilië was de lambada -tijdelijk- populairder dan de samba. Deze muziekstijl wordt beoefend in het noordoostelijke Para. De band Kaoma met hun beroemde lambadazangeres Loalwa Bras zijn de belangrijkste vertegenwoordigers van deze stijl. Verder zijn er niet erg veel artiesten te vinden. Eigenlijk een enkele. De instrumenten zijn: Bongo/djembé (of andere trommelsoort), drumstel, accordeon (heel belangrijk!), Spaanse gitaar, basgitaar, sambaballen (of de dingen die Paco bij zich had), saxofoon, zang. De lambada is niet alleen een muzieksoort, maar ook een dans. Die hoort dan natuurlijk ook bij de muziekstijl. Mening
Ik vind deze muziek erg leuk. Je kan er geweldig op dansen, het is zomers en vrolijk. Als je deze muziek hoort kun je niet stilzitten. Noord-Amerika: jazz
Jazz is een muzieksoort die is ontstaan in New Orleans, en het is een mix van folk, blues, negrospiritual, ragtime en klassieke muziek. De belangrijkste bron voor jazzmuziek ligt echter niet in Noord-Amerika, maar waarschijnlijk in Afrika. Vanuit Afrika werden slaven gehaald die men op de plantages in Amerika liet werken. Deze slaven namen hun muziek mee. Vermengd met hun religieuze instelling, maar ook de ergernis die de onderdrukking met zich meenam, vormde de jazz. De naam ‘jazz’ komt van het niet meer bestaande woord ‘jass’ waarmee de seksuele daad op een platvloerse manier werd aangeduid. Deze naam ontstond doordat de muziek oorspronkelijk veel in bordelen voorkwam. De standaardbezetting van een jazzband bestaat uit de volgende instrumenten: trompet, trombone, klarinet, saxofoon, piano, banjo, bas en slagwerk. Nu wordt de banjo ook wel eens door een (elektrische) gitaar vervangen. In de beginperiode was er ook wel eens een tuba of sousafoon in plaats van een bas aanwezig, en heel af en toe is dit nog terug te zien. Het eerste officiële jazzorkest werd opgericht in 1917. Dit was de Original Dixieland Jass Band. Hier speelden ook blanken in, wat best opmerkelijk was, omdat het voor die tijd een muziekstijl was die bij de zwarte cultuur hoorde. Voor dit orkest waren ook andere bands samengesteld, maar deze werden niet voor vol aangezien omdat hier alleen zwarten aan meededen, en in die tijd heerste er nog grote apartheid in Amerika. Er zijn dan ook duidelijk twee stromingen binnen de jazz; een blanke en een zwarte. De vroege stijlen worden ‘New Orleans’ (de zwarte tak) en ‘Dixieland’ (de blanke tak) genoemd. Nu wordt jazz over de hele wereld gespeeld. Enkele bekende artiesten zijn Louis Armstrong, Ella Fitzgerald en Miles Davis, maar er zijn er nog veel meer! Mening
Jazzmuziek kan soms wel heel gezellig zijn, maar ik zou het thuis niet aanzetten. Als ik wel eens op tv iets zie over jazz vind ik het wel grappig klinken. De mensen die deze muziek maken zijn ook vaak van die bepaalde typetjes. Van al deze soorten muziek vind ik de Lambada uit Zuid-Amerika het leukst. Deze muziek is vrolijk en ritmisch. De rest spreekt mij gewoon minder aan.